Tövbənin mənası
Ölüm qorxusunun səbəblərini cavablandırdıqdan və qorxunun səbəblərini və köklərini araşdırdıqdan sonra, indi yeganə qurtuluş yolu olan tövbə və keçmiş günahları islah etmək haqqında Quran və hədislərə müraciət edirik. Hər şeydən əvvəl tövbənin nə demək olduğunu başa düşməliyik.
Tövbə qayıdış deməkdir və bu söz Quranda həm Allaha, həm də insana aid edilmişdir (Tövbə, 117-118). Allahın tövbəsi Onun lütf və rəhmətini bəndələrinə qaytarmaq, insanın tövbəsi isə keçmiş fəsad və hallarından dönmək deməkdir. Bu səbəbdən də hər bir insan tövbəsində Allahdan iki tövbə görürük;
Biri günahkar bəndələrə olan lütfünü qaytarmaqdır ki, bu lütflə insan öz pis əməllərini dərk edir. Həmçinin bu diqqətdən sonra insan da öz fikir və əməllərindən tövbə edib geri qayıdır. Digəri isə insanın tövbəsini qəbul etməkdir ki, Allah bir daha lütf göstərib onun tövbəsini qəbul edir.
Necə ki, ata oğluna lütf edib sərmayə verir. Bu oğul da eyni sərmayə ilə satmağa mal alır. Ata həmçinin həmin malı oğlundan daha baha qiymətə alır. Bu da əslində oğlunun ticarəti və qazancı və atanın iki lütfüdür.
Ona görə də insanın tövbəsi Allahın iki tövbəsi arasında elə qoyulur ki, əvvəlcə Allah insana öz eyiblərinə diqqət yetirmək imkanı verir. Sonra insan peşman olub o eyib və günahlardan tövbə edir. Sonra Allah onun tövbəsini qəbul edir. Bu da başqa bir lütfdür.
Quran bu həqiqəti belə bildirir: "Allah onlara (əvvəlki hallarına) qayıtmaq üçün tövbə nəsib etdi və tövbələrini qəbul buyurdu. Şübhəsiz ki, Allah tövbələri qəbul edəndir, rəhmlidir!" (Tövbə, 118).
Allah onlara Öz lütfünü verir və onlar pislik etdiklərini başa düşürlər. Sonra o insanlar tövbə edir. Bir daha Rəhman Allah onların tövbələrini qəbul edir və onları bağışlayar.
- Möhsin Qəraəti tərəfindən yazılmış "İslamın əqidə prinsipləri (Məad)" kitabından götürülmüşdür.
