İnsanın inkişafında həyatın acı hadisələrinin rolu
Yol hamar və düzdürsə, sürücü yuxuya gedir. Hədislərdə də oxuyuruq: Allah ləyaqətli bəndələrini daha acı hadisələrlə üzləşdirir. Necə ki, İmam Sadiq (ə) buyurur:
«اِنَّ اَشَدَّ النّاس بَلاءً الاَنبیاءُ ثُمَّ الَّذینَ یَلُونَهُم ثُمّ الاَمثَلُ فَالاَمثَل»
"İnsanlar arasında ən ağır müsibətlər peyğəmbərlərə verilir; Sonra onların ardıcılları və peyğəmbərlərlə daha çox sxolastik əlaqəsi olanlara verilir".
Ana övladını südlə bəslədiyi kimi, Allah bəndələrini çətinlik və müsibətlərlə yetişdirir. Çətinliklər yarandıqda nəinki insanın formalaşmasında təsirli rol oynaya bilər, həm də keçmiş çətinliklərə diqqət yetirmək və onları xatırlamaq da təsirlidir.
Quranda İslam peyğəmbərinə xitab edərək oxuyuruq:
«ألَم یَجِدكَ یَتیماً فَآوى وَ وَجَدكَ ضالاً فهَدى و وجدك عائِلاً فَأغنى»
“Məgər O səni yetim ikən tapıb sığınacaq vermədimi?! Səni şaşqın (uşaq vaxtı Məkkə vadisində azmış) vəziyyətdə tapıb yol göstərmədimi?! Səni yoxsul ikən tapıb dövlətli etmədimi?!” (Zuha, 6-8).
«فامّا الیتیم فلا تَقهر و امّا السائل فلا تَنهر»
"Elə isə yetimə zülm etmə! Dilənçini də (qapıdan) qovma!" (Zuha, 9-10). Ona görə də Allah keçmiş müsibətlərin xatırlanmasını insanın hərəkətində, tərbiyəsində və inkişaf etməsində təsirli hesab edir. Necə ki, Quran çətinlikləri qəlbin yalvarması və paslanması hesab edir və buyurur: «و لَقَد اَرسَلنا الى اُمَمٍ مِن قَبْلِكَ فَاَخَذناهُم بِالبأساءِ وَ الضَّرّاءِ لَعَلَّهُم یَتَضَرَّعُونَ»
"Səndən əvvəl də ümmətləri (peyğəmbərləri yalançı hesab etdikləri üçün) müsibət və fəlakətə düçar etdik ki, (Allaha) yalvarsınlar" (Ənam, 42).
Bu məsələyə bənzər şəkildə Əraf surəsinin 94-cü ayəsində müsibətin təsir və faydalarından birinin Allaha diqqət yetirmək olduğu bildirilir.
Hədisdə oxuyuruq: «لَولا ثَلاثَةٌ ما طأطأَ رَأسُ اِبنِ آدَمَ: اَلفَقرُ وَ المَوتُ وَ المَرَض»
"Yoxsulluq, ölüm və xəstəlik olmasaydı, insan itaət etməz və daim məğrurluq edərdi".
Bəzən insanın ruhunu tənzimləmək üçün acılıq lazımdır. Acı hadisələr isə insanın küləyini və qürurunu tənzimləmək üçün faydalıdır. Həqiqətən də rifah insanı iradəsiz edir. Əksinə, çətinliklər insanı möhkəm və dözümlü edir. İmam Əsgərinin (ə) “Bəlaların içində xeyir vardır” kəlamı belə ola bilər ki, bir tərəfdən müsibətlər bizimlə Allah arasında əlaqə yaradır, digər tərəfdən isə bizi çalışmağa vadar edirlər. Odur ki, müsibətlər zamanı bədənə gələn təzyiq, əksinə, ruhu gücləndirir. Necə ki, ev sahibi qonaqlıq verdikdə çətinliyə düşür, amma səxavətinin ruhu olan şəxsiyyəti inkişaf edir. Beləliklə, bəlalar insanın özünü təkmilləşdirməsində və şəxsiyyətinin inkişafında təsirli olur.
Allahın başqalarına verdiyi şey onların izzət və yaxşılığına dəlil deyil; Necə ki, insanlar üçün çətinliklər, problemlər və bəlalar onların pis olduğuna dəlalət etmir. Bəzən ən yaxşı və ən pak insanlar kamala çatmaq üçün ən ağır çətinliklərə düçar olurlar, Necə ki, ud ağacını yandırmadan, onun xoş ətri hiss olunmur.
Bütün məxluqlar üçün bu çətinliklər onların təkamülünün sirridir. Metallar sobada əriməyənə qədər təmizlənmir. Yer şumlanmadan yaşıllaşıb məhsul verməyə hazır olmur. Ot qoyunun dişləri altında əzilmədən və həzm mərhələlərindən keçmədən ət olmaz. Qoyunun əti isə odda bişirilmədən insanın yeməyi olmaz və insan hüceyrələrinə çevrilməz. İnsanların da bu varlıq karvanında çətin problemlərlə üzləşib mübarizə aparmadan, ruhları inkişaf etməz.
- Möhsin Qəraəti tərəfindən yazılmış "İslamın əqidə prinsipləri (Ədalət)" kitabından götürülmüşdür.
