Peyğəmbərə (s) nazil olan ilk ayələr
Qurani-Kərimin doxsan altıncı surəsi “Ələq” adlanır. 19 ayədən ibarət bu surə Qurani-Kərimin 30-cu cüzündə yer alıb. Məkkə surəsi olan "Ələq" İslam Peyğəmbərinə (s) nazil olan ilk surədir. Bu surənin ilk beş ayəsi Peyğəmbərə (s) nazil olan ilk ayələr hesab olunur.
Allah bu surənin ikinci ayəsində insanın yaradılışının başlanğıcını “ələq” (laxtalanmış qan) hesab edir. Surənin “Ələq” adı bu ayədən götürülüb.
Təfsirçilərin dediyinə görə, Peyğəmbər (s) Həra dağında olarkən, Cəbrayıl o həzrətə nazil oldu və dedi: "Ey Məhəmməd, oxu! Peyğəmbər (s) buyurdu: Mən oxumağı bilmirəm. Cəbrayıl onu qucaqladı və sıxdı və bir daha dedi: Oxu! Peyğəmbər (s) eyni cavabı təkrar etdi. İkinci dəfə Cəbrayıl belə etdi və eyni cavabı eşitdi və üçüncü dəfə dedi: “Yaradan Rəbbinin adı ilə oxu... (Ələq surəsinin beş ayəsinin sonuna qədər)”. Bunu dedi və Peyğəmbərin (s) gözündən itdi. İlk vəhyi aldıqdan sonra çox yorulan Allah Rəsulu (s) həyat yoldaşı Xədicənin (s) yanına gəlib dedi: "Zəmməluni və Dəssəruni": "Məni örtün və üstümə bir paltar atın ki, dincəlim".
Surənin ümumi məfhumunda tövhidin xatırladılması, elm və qələmin dəyərli tutulması, kapitalizmlə insan üsyanı arasındakı əlaqə vardır.
Surə əvvəldə Peyğəmbəri-Əkrəmə (s) oxumağı əmr edir; İnsanın bütün böyüklüyü ilə, dəyərsiz qandan yaradılmasından danışır. O, insanın Allahın lütfü və məğfirəti, elm və mərifətlə tanışlığı ilə təkamülündən bəhs edir. O, üsyankar olan nankor insanlardan bəhs edir. Həmçinin insanların hidayətinə və xeyirxah işlərə mane olanların ağrılı əzabına işarə edir. Sonda, surə səcdə etməyi və Rəbbə yaxınlaşmağı əmr edir.
Allah Quranın ilk nazil olan ayələrində İslam Peyğəmbərinə (s) oxumağı əmr edir. Əllamə Təbatəbai bu oxumaqdan məqsədin Quran ayələrini oxumaq olduğunu bildirir.
