«گره‌چينی چوب» هنری ملی ـ اسلامی كه در‌حال فراموشی است
«گره‌چينی چوب» از هنرهای ظريفی است كه از اوایل دوره اسلامی در ايران رايج بوده است. و از آن در تزئین و ساخت درب و پنجره مساجد و اماکن مذهبی استفاده می‌شده است.
گروه فرهنگ و هنر: «گره‌چينی چوب» از هنرهای ظريفی است كه از اوایل دوره اسلامی در ايران رايج بوده است. و از آن در تزئین و ساخت درب و پنجره مساجد و اماکن مذهبی استفاده می‌شده است.
«گره‌چينی چوب» از هنرهای ظريفی است كه از اوایل دوره اسلامی در ايران رايج بوده است. و از آن در تزئین و ساخت درب و پنجره مساجد و اماکن مذهبی استفاده می‌شده است برخی پژوهشگران احتمال داده‌اند استفاده از اين هنر از دوران خلفا عباسی آغاز شده و در قرن شش تا هشت هجری قمری در مصر و سوريه متداول شده و از همان زمان به ايران رسيده است.
 |
| امير صفدر برق زدگان، استاد كار گره‌چينی |
بر اساس شواهد و آثار موجود پيشينه هنر گره‌چينی در معماری ايران به دوره سلجوقی و صفوی باز می‌گردد.
از اين سبك كار به‌طور معمول در ساخت درهای اماكن متبركه، مقابر، منابر و از مشبك در پنجرهای منازل، كاخ‌ها و نرده‌ها استفاده می‌شده است و از دوران صفوی به بعد تعبيه شيشه‌های رنگی در چوب‌های مشبك رايج شده و در اصطلاح به ارسی مشهور شد.
امير صفدر برق زدگان، گره‌چينی كار سنتی در ايران، در گفت‌و‌گو با خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا) شعبه همدان گفت: گره چينی از هنرهای اصيل ايرانی است كه اسلام باعث شكوفايی بيشتر آن شد زيرا هنری كه برای خدا باشد زيباتر و با هنرمندی خاصی جلوه‌گر می‌شود.
وی كه غريب به نيم قرن از عمرش گذشته و از همان دوران كودكی عشق و علاقه خاصی به اين هنر اصيل ايرانی دارد افزود: پدر و اجدادم از همان ابتدا نجار بوده‌اند و با مشاهده هنر و ظرافت كار آنان علاقه‌مند به اين‌كار شدم.
وی درباره اساتيد خود اضافه كرد: پدرم بهترين استاد من بود و بعد از ايشان مرحوم حاج محمد نجار، ميرزا‌ابراهيم بيداری، استاد محمد گل‌يحيی و به‌صورت غير‌مستقيم ميرزا نصير شيرازی زيرا ايشان يك قرن پيش می‌زيسته‌اند و من با مشاهده آثار ايشان شاگردی ايشان را كرده‌ام.
وی ادامه داد: مشوق اصلی كار در هنر به خصوص گره‌چينی عشق است زيرا كسی كه عاشق حرفه و هنر نباشد نمی‌تواند اين‌كار را دنبال كند.
برق زدگان تصریح کرد: به‌علت اينكه شاه عباس صفوی همه هنرمندان را از سرتاسر كشور به اصفهان فراخوانده و همه هنرمندان در اصفهان هنرنمايی می‌كردند به‌همين علت خاستگاه گره‌چينی را اصفهان می‌دانند در‌صورتی‌كه از قديم همدان جز استان‌های فعال و پيشرو در اين هنر بوده است.
وی ادامه داد: در گذشته در همه خانه‌ها حداقل اثری از گره‌چينی وجود داشت ولی اكنون با تغيير كاربری و تبديل خانه‌ها به آپارتمان‌ها نه تنها منازل ما تغيير بلكه هويتمان نيز دگرگون شد.
وی اظهار كرد: در گذشته هر يك از محله‌های استان را با عناوينی از قبيل: قاشق تراش‌ها، چاقو سازها، سبد‌باف‌ها، حلبی‌سازها و غيره نامگذاری می‌كردند كه نشانی از هنرمندی مردم همدان در گذشته بوده است.
برق زدگان تصريح كرد: در زمان كار گره‌چينی چنان لذت و شوق وصف ناپذيری به من دست می‌دهد كه دلم می‌خواهد از صميم قلب و با تمام وجود فرياد بزنم و شوق و لذتم را با همگان تقسيم كنم.
استاد كار گره چينی خاطر‌نشان كرد: لازم است كه اين هنر وارد دانشگاه‌ها شود يا اينكه لااقل يك واحد درسی در همه رشته‌ها را به نجاری اختصاص دهيم زيرا همه هنر نجاری رمز و راز بوده و به‌عنوان هنری مادر است.
وی افزود: نجاری مانند درختی است كه منبت‌كاری، گره‌چينی، معماری و غيره شاخه‌های اين درخت تنومند هستند.
 |
وی اضافه كرد: از همه مسئولان ميراث فرهنگی، صدا و سيما، فرهنگ و ارشاد اسلامی تقاضا دارم در شناساندن اين فرهنگ و هويت اصيل ايرانی و دينی به جوانان تلاش كنند زيرا اين هنر از سرمايه‌های ملی و جاودانه استان است که پس از شناساندن، اين هنر به قدری جاذبه و كشش دارد كه جوانان خود به‌سمت آن جذب می‌شوند.
وی چوب‌های استفاده شده در اين هنر را از درخت چنار معرفی كرد و اضافه كرد: درخت چنار به‌دليل مقاومت بالايی كه دارد برای اين‌كار بسيار مقاوم است و پس از آن درخت گردو نيز از چوب‌های مناسب اين حرفه است.
یاد‌آور می‌شود، ساخت 98 منبر كه به نوبه خود جز ركوردهای جهانی است، ساخت آثاری برای كشورهای ايتاليا و آلمان و ساخت بناهای بسياری از مساجد و حسينيه‌ها و بقاع متبركه استان، معماری سنتی و يزدی‌بندی تنها جزئی از آثار اين استاد گره‌چینی است.
