اقتصاد اسلامی برخلاف اقتصاد غربی برمبنای تقسيم سود و زيان است

گروه اقتصاد: عدالت می‌تواند بازتوزيعی برای اقتصاد توسعه يافته و چشم‌انداز اسلامی باشد و برخلاف اقتصاد غرب كه در آن تسهيم زيان وجود ندارد و تمامی زيان را يك طرف معامله بايد تقبل كند، اساس اقتصاد اسلامی نيز بر تقسيم سود و زيان بين دو طرف معامله است.

حامد تاجمير رياحی، عضو هيئت علمی دانشگاه علوم اقتصادی و مترجم كتاب «پيشرفت‌های اقتصادی و مالی اسلامی»، در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، اظهار كرد: در كنار پيامدهای بحران‌های حاصل از اقتصاد غربی، می‌توان دريافت كه حتی بانك‌های بزرگ دنيا از جمله بانك انگلستان نيز ريشه‌های بانكداری اسلامی دارند و حساب‌هايی كه در سيستم بانكداری اين كشورها باز می‌شود، بر اساس بهره نيست، بلكه بر اساس تقسيم سود و زيان مبتنی بر قرادادهای اسلامی مانند مضاربه و جعاله است.

وی با اشاره به موضوع جهانی‌سازی و مباحث مالی اسلامی اظهار كرد: مباحث جهانی‌سازی و مالی اسلامی به پيامدهای بحران‌هايی كه به خاطر نوع ماهيت اقتصاد غرب به‌ وجود می‌آيد، اشاره دارد و تداوم و گسترش ابزارهای مالی اسلامی به خصوص صكوك در كشورهای مختلف از جمله انگلستان و استراليا را نشان می‌دهد و همچنين فرايندهای بانكداری اسلامی به عنوان نوع خاصی از بانكداری را بيان می‌كند كه به طور تقريبی در كل دنيا قابل آموزش دادن است.

عضو هيئت علمی دانشگاه علوم اقتصادی افزود: بخشی از كتاب «پيشرفت‌های اقتصادی و مالی اسلامی» به دنبال ارزيابی اختلاف و بررسی وضعيت مؤسسات مالی اسلامی در ارتباط با اهداف اعمال و تعهدات آنها به عنوان نهادهای كمك كننده اقتصادی به رفاه انسانی است و در نتيجه به ادبيات و مطالب مربوط به موضوع مسئوليت اجتماعی و مسئوليت‌پذيری اجتماعی شركت‌ها توجه می‌كند. از طرف ديگر، در اين تحقيق، ارزيابی عملكرد مؤسسات مالی اسلامی، در ارتباط با ميزان انجام مسئوليت‌های اجتماعی انسان و نيز تشخيص مسير ارتقای نقش مسئوليت اجتماعی مؤسسات مالی و همچنين تجارب صندوق‌های سرمايه‌گذاری دارای مسئوليت اجتماعی، بيان شده است.

مترجم كتاب «پيشرفت‌های اقتصادی و مالی اسلامی» با اشاره به اين‌كه عدالت می‌تواند بازتوزيعی برای اقتصاد توسعه يافته و چشم‌انداز اسلامی محسوب شود، خاطرنشان كرد: اقتصاددانان اسلامی بر اين نظر هستند كه اساس اقتصاد اسلامی بر تقسيم سود و زيان بين دو طرف معامله است، درست بر خلاف اقتصاد غرب كه در آن تسهيم زيان وجود ندارد و تمامی زيان را يك طرف معامله بايد تقبل كند.

رياحی ادامه داد: به همين دليل از نظر اقتصاددانان اسلامی، عدالت و بازتوزيع منافع در اقتصاد اسلامی بسيار راحت‌تر و كاراتر از اقتصاد غرب است. در آيات قرآن نيز تأكيد شده است كه مال را برای دست به دست شدن بين اغنيا قرار ندهيد، در حالی‌ كه ماهيت اقتصاد غرب دقيقاً همين است و باعث شده كه ثروتمندان در اقتصاد غرب هر روز ثروتمندتر می‌شوند و در مقابل فقرا هر روز فقيرتر.

وی ادامه داد: از سويی ديگر، چشم‌انداز ارزيابی مدل‌های نظری بانكداری اسلامی را در يك نظم و ترتيب تاريخی می‌توان توضيح داد و همچنين ماهيت اين انتقال نهادی و مفهومی را به تصوير كشيد. به دنبال آن می‌توان ابعاد منظم، زيست‌پذير، توسعه‌ای، متعالی، انسان‌دوستانه و جهانی بانكداری اسلامی را نشان داد. به طور خاص بر مبنای بازبينی جامع مدل‌های بديل بانكداری اسلامی، اين حقيقت روشن می شود كه سيستم بانكدرای اسلامی ذاتاً از محدوده واسطه‌گری مالی محض فراتر رفته و به گونه‌ای اجتناب‌ناپذير، يك چارچوب، زيربنا و طرح منظم، منصفانه و متعالی، جامع و جهانی از بانكداری اسلامی را شامل می‌شود.

عضو هيئت علمی دانشگاه علوم اقتصادی افزود: ماهيت عقود اسلامی به گونه‌ای است كه وقتی شخصی در مقابل بانك، مال خويش را در يك عقد معين قرار می‌دهد و در واقع در بانك سپرده‌گذاری می‌كند، چنانچه اين مال در يك پروژه به سود كلانی رسيد، بين دو طرف معامله تقسيم می‌شود و اين نشان‌گر ماهيت عقود مضاربه، جعاله و مساوات و ... است.

وی ادامه داد: در معاملات اقتصاد غربی، بانك‌ها و شركت‌های بزرگ سودآوری تصاعدی داشته است، ولی سود ناچيزی عايد سرمايه‌گذاران می‌شود، در حالی كه عقود اسلامی از اين ايرادات اساسی جلوگيری می‌كند، حتی اگر منجر به پوشش تورم هم نشود. به عبارت ديگر مهم‌ترين دستاورد اقتصاد اسلامی اين است كه منجر به بازتوزيع مجدد ثروت در كل كشور و به ‌دنبال آن منجر به ايجاد عدالت سرمايه‌گذاری در بين مردم می‌شود.

مترجم كتاب «پيشرفت‌های اقتصادی و مالی اسلامی» با اشاره به اين‌كه، اين كتاب مجموعه مقالاتی است كه توسط سه نفر از پژوهشگران بانك توسعه اسلامی جمع آوری شده است، اظهار كرد: كتاب «پيشرفت‌های اقتصادی و مالی اسلامی» تمامی موضوعات محوری مالی اسلامی اعم از بانكداری اسلامی، مديريت ريسك، شفافيت اجتماعی بانك‌ها و ... را پوشش می‌دهد.

رياحی افزود: اين كتاب مجموعه مقالات ششمين كنفرانس مالی اسلامی است كه در كشور مالزی برگزار شد. در اين كنفرانس، محققان دانشمندان و معاونان بانك‌های اسلامی دنيا، به گزارش آخرين تحولات مالی اسلامی كشور خود پرداختند و «روش‌شناسی اقتصاد اسلامی و ماهيت مالی اسلامی»، «نياز مؤسسات مالی اسلامی به شفافيت و مديريت ريسك و كاربرد آن‌ها»، «موضوعات مرتبط با مالكيت شركتی» و «ارزيابی عملكرد» از جمله موضوعاتی هستند كه اين كتاب به آن‌ها پرداخته است.