آموزش جامع قرآن، حلقه مفقوده مطالعات قرآنی است

گروه ادب: مدير گروه مطالعات قرآنی پژوهشكده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با اشاره به راهكار افزايش مطالعات قرآنی اظهار كرد: آموزش جامع قرآن كريم حلقه مفقوده مطالعات قرآنی بوده و برای افزايش ميزان مطالعات قرآنی بايد از آموزش جامع و همگانی قرآنی آغاز كرد.

محمدعلی لسانی‌فشاركی، مدير گروه مطالعات قرآنی پژوهشكده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

محمدعلی لسانی‌فشاركی، مدير گروه مطالعات قرآنی پژوهشكده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا)، با تأكيد بر تشويق مردم به مطالعه قرآن كريم گفت: فارغ‌التحصيلان علوم قرآنی از دانشگاه‌ها در سراسر كشور زياد هستند و با اينكه فارغ‌التحصيل اين رشته هستند، بايد سؤال كرد كه آيا نسبت به كسانی كه اطلاعی درباره اين رشته ندارند چيزی اضافه دارند و با تحصيل در اين رشته چه تحولی در آنها ايجاد شده است؛ موارد نادری وجود دارند، ولی مواردی كه وجود داشته باشد و بتوان روی آن برنامه‌ريزی كرد وجود ندارد.

وی با اشاره به راهكارهای تشويق مردم به مطالعه قرآن افزود: راهكار اصلی در مسير انداختن مردم در زمينه مطالعات حوزه قرآن كه كمتر به آن توجه می‌شود، آموزش قرآن است كه به آن توجهی اندك شده و سپس آن را رها كرده‌ايم، در صورتی كه از مسير آموزش قرآن است كه افراد می‌توانند در حوزه مطالعات قرآن پيش بروند و همه اين‌ موارد زمانی معنا می‌يابد كه آموزش مطرح باشد.

لسانی‌فشاركی ادامه داد: تعامل و رابطه متقابل آموزش و پژوهش به اين معنی است كه وقتی می‌گوييم مطالعات قرآن، يعنی از پژوهش‌های قرآنی شروع كرديم يا فكر می‌كنيم پژوهش‌های قرآنی به اندازه كافی است و دنبال ارتقای كيفيت آن هستيم يا فكر می‌كنيم كم است و می‌خواهيم آن را افزايش دهيم يا به عبارتی افزايش ميزان مطالعات قرآنی به پژوهش و به تبع آن پژوهش‌ها نيز به آموزش بر می‌گردد.

پژوهش بدون آموزش، پیکر بدون جان

وی ادامه داد: وقتی كه آموزش در كار نيست يا آموزش درباره پژوهشی كه می‌خواهيم انجام دهيم كارآمد نيست، يك قالب بدون محتوا و يك پيكر بدون جان می‌شود؛ چرا كه كسی بدون آموزش نمی‌تواند كار پژوهشی انجام دهد.

لسانی‌فشاركی با بيان اينكه متأسفانه بسيار هستند كسانی كه باورشان اين است كه پژوهش‌هايی بدون آموزش انجام می‌دهند و گاهی اوقات اين پژوهش‌ها مطرح و شناخته می‌شوند، بيان كرد: پژوهش‌هايی را كه در دو سه دهه اخير بعد از انقلاب اسلامی شاهد بوديم، در گذشته می‌گفتيم كه پژوهش بدون آموزش ممكن نيست، همه قبول داشتند و اكنون به اين صورت نيست و بايد دنبال يك سلسله بيان‌ها و استدلال‌هايی گشت كه اين مسئله واضح را توضيح داد.

وی با تأكيد بر حل مسئله آموزش گفت: اگر مسئله آموزش حل شود، پاسخ اغلب سؤالاتی نيز داده می‌شود؛ وقتی آموزش نباشد دور خود می‌چرخيم، از اين رو زمانی كه پژوهش و آموزش نباشد، بايد سرگرم يك سری چيزهای ديگر بوده و چيزهای ديگری را مطالعات و پژوهش بناميم يا اگر هم هست قالب‌ها و پيكرهای بدون جان و بی‌محتواست و وقت و عمرمان تلف می‌شود؛ از اين رو بايد به آموزش برگرديم.

تإكيد قرآن كريم بر «عربی مبين»

لسانی‌فشاركی با بيان اينكه قرآن عربی نبوده و شبيه عربی است، اظهار كرد: اگر مردم، آموزش مطالعات قرآنی را در حد اطلاعات عمومی می‌دانستند و تعريف شده بود، متوجه می‌شدند كه قرآن عربی نيست و شبيه عربی است و همان اندازه كه فارسی‌زبانان نيازمند آموزش قرآن هستند، عرب‌زبان‌ها نيز نيازمند آموزش هستند و همان فاصله‌ای كه فارسی زبان‌ها در فهم قرآن دارند، عرب‌زبان‌ها هم دارند.

وی با اشاره به چرايی عربی بودن زبان قرآن كريم تصريح كرد: در وهله اول، قرآن نور، بلاغ، تبيان و يهدی للتی و هدی للناس است و از سوی ديگر جامعه‌اش، جامعه‌ای عربی است كه می‌توانست جامعه‌ای ديگر نيز باشد و خود قرآن بيان كرده كه جامعه زبانی را به اندام جامعه زبانی همه نسل‌ها، زمان‌ها و مكان‌ها پوشانديم و همان زبان جامعه عربی موجود را بر آن نپوشانديم، بلكه آن را به «عربی مبين» تغيير داديم؛ چرا كه قرآن بر عربی مبين تأكيد دارد.

وی با اشاره به معجزه كلامی قرآن كريم گفت: اگر مجموعه‌ای از توانمندترين، دلسوزترين و قدرترين زبان‌شناسان جمع شوند و يك زبان مشترك ميان همه جوامع انتخاب كنند، نمی‌توانند كلمه‌ای مانند آن را بياورند، ولی خدا توانست كه نحوه تنزيل قرآن و اسلوب و نحوه بيان اين كتاب آسمانی گواه اين مطالب است.

لسانی‌فشاركی با بيان اينكه اگر آموزش قرآن حداقل زير سؤال رفته بود، وضعيت به شكل حاضر نبود، ادامه داد: وقتی در احاديث معصومين(ع) دقت می‌شود، مشخص می‌شود كه جايگاه آموزش قرآن جايگاه يك زبان است و تأكيد بر اينكه زبان قرآن، زبان انحصاری قرآن كريم است و زبان عربی نيست.

وی با بيان اينكه غالب مردم ما نمی‌دانند كه آموزش زبان قرآن از چه قرار است، گفت: همان آموزشی كه برای سلمان فارسی، بلال حبشی و صهيب رومی آموزش داده می‌شد، همان آموزش‌ها نيز می‌تواند برای جامعه امروزی به كار گرفته شود و ادعای طرح آموزش جامع قرآن با هر تنوع سنی، نژادی، زبانی و جنسی، كلاس عملی و آموزش قرآن اجرايی شود.

اين مدرس دانشگاه ادامه داد: بعد از گذشت يك مدت از آموزش، بين افرادی كه گروه سنی، نژادی، زبانی و جنسی متفاوتی دارند، در بهره‌وری آموزشی قرآنی آنها تفاوتی ديده نمی‌شود و آنها با هم آموزش می‌بينند و با هم می‌فهمند.

آموزش قرآن يك راهكار مشخص و اساسی است

لسانی‌فشاركی با بيان اينكه آموزش قرآن يك راهكار مشخص و اساسی است، بيان كرد: ما به عنوان كسانی كه دنبال آموزش زبان قرآن هستيم اين يك راهكار مشخص است و اگر به آموزش قرآن برگرديم بسياری از چالش‌ها از بين می‌رود و ارتباط برقرار می‌شود؛ چرا كه تصور می‌شود كه راه ارتباط با قرآن مسدود است؛ در حالی كه راه مفتوح و باز است و اين قضيه بسياری از مسائل را حل می‌كند و زمانی كه ما آموزش قرآن را دور بزنيم، گرفتار مسئله‌ای كه اكنون هستيم می‌شويم و می‌بينيم كه سامان‌يافتنی نيست.

وی با بيان اينكه 30 سال از پيروزی انقلاب گذشته و كاری برای مطالعات قرآنی نكرديم، افزود: اگر خروجی ما در مورد مطالعات قرآنی صفر باشد، مردم گناهی ندارند و اشكالی هم ندارد كه ما آنها را با آموزش ارتقاء دهيم.

اين مدرس دانشگاه با تأكيد بر اينكه هر فرد بايد يك دور قرآن را با آموزش بخواند، نه اينكه در خانه مطالعه كند، تصريح كرد: يك دور خواندن به گونه‌ای است كه فرد قرآن را متفاوت از زمانی كه در گذشته و طی حضور در كلاس مطالعه كرده است، بخواند.

وی ادامه داد: در زمان پيامبر(ص) كسی كه مسلمان می‌شد، ابتدا به او قرآن آموزش می‌دادند و زمانی كه وارد اين سامانه می‌شدند، هر كدام متوجه می‌شدند كه چه كسی بيشتر از او قرآن را می‌فهمد و اين سبب می‌شد كه آنها در قرآن تدبر و تأمل كنند. از اين رو همه با هم تعامل پيدا می‌كردند و خيلی زود در سامانه آموزش پيامبر(ص) از هر فرصتی برای اقتراء قرآن استفاده می‌كردند.

عمومیت، خصوصیت آموزش‌های قرآنی

لسانی‌فشاركی با اشاره به ويژگی‌های آموزش قرآن گفت: يكی از خصوصيت‌های آموزش‌های قرآنی اين است كه عموميت دارد و همه بدون استثناء بايد معلم و متعلم قرآن باشند و در اين سامانه آموزشی قرار گيرند، وقتی اين عموميت به عنوان آموزش قرآن وجود دارد به عنوان حلقه مفقوده‌ای است كه رمز اصلی ارتقای ميزان مطالعات قرآنی آموزش است.

مدير گروه مطالعات قرآنی پژوهشكده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ادامه داد: آموزش‌های جامع قرآن بايد همزمان در تمام سطوح از جمله همه مقاطع تحصيلی آموزش و پرورش انجام شود و اگر آموزش‌های قرآن تاكنون انجام نشده، به خاطر كم‌كاری در دهه‌های گذشته است و بايد آموزش افراد از هر جايی كه هستند شروع شود.