جلسه دفاع از پايان‌نامه «روش‌شناسی تعليم تزكيه‌محور قرآن» برگزار می‌شود

گروه انديشه: جلسه دفاع از پايان‌نامه «روش‌شناسی تعليم تزكيه‌محور قرآن» به پژوهش رضا بيدی و با راهنمايی محمدعلی لسانی فشاركی، فردا، يكشنبه، 29 بهمن‌ماه در دانشكده علوم و فنون قرآن تهران برگزار می‌شود.

به گزارش خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، جلسه دفاع از پايان‌نامه «روش‌شناسی تعليم تزكيه‌محور قرآن» فردا، يكشنبه، 29 بهمن‌ماه در دانشكده علوم و فنون قرآن تهران برگزار می‌شود.

بنا بر اين گزارش، «روش‌شناسی تعليم تزكيه‌محور قرآن» پايان‌نامه رضا بيدی دانشجوی كارشناسی ارشد دانشكده علوم و فنون قرآن تهران است كه با راهنمايی محمدعلی لسانی فشاركی و با مشاوره كريم دولتی به نگارش درآمده است.

تعليم تزكيه‌محور قرآن، بر اساس آموزش گستره وسيع‌تری از ابعاد قرآن بنا شده است. اين تعليم فراتر از آموزش الفاظ و مفاهيم قرآن، حقيقت كلام الهی را كه همان اسماء و صفات قرآن هستند، محور آموزش قرار می‌دهد. نور، شفاء، رحمت، هدی، ذكر، بشری، تبيان و ... مفاد تعليم تزكيه‌محور قرآن به شمار آمده و در حقيقت اين تزكيه شدن قرآن‌آموز است كه معيار پيشرفت تحصيلی او قلمداد می‌شود.

در اين ديدگاه اعجاز قرآن فراتر از الفاظ و مفاهيم كلام الهی، اسماء و صفات قرآن به شمار آمده و از آنجايی كه اين اسماء و صفات در دايره تكوينات قرار دارد، درك آن بدون نياز به دانستن زبان عربی برای تمام مردم جهان ميسر است. اما لازمه ارتباط با حقيقت اعجازآميز قرآن، مطابق با فرمايش رسول خدا(ص) در حديث ثقلين، ايمان توأمان به قرآن و عترت رسول خدا(ص) است.

تعليم تزكيه‌محور قرآن برای بهره‌مندی از حقيقت قرآن و اسماء و صفات آن، بدون تأكيد بر تفكر كردن و فهميدن قرآن، به تمسك كردن و چنگ زدن به حروف و كلمات قرآن، كه به منزله حبل الهی هستند، توصيه می‌كند و تأكيد دارد كه تمام نيازهای مادی و معنوی انسان در پرتو تمسك و استعانت از متن اصلی قرآن تأمين می‌شوند.

در اين تعليم به جای آنكه يك مفهوم كلی برگرفته از تفسير قرآن، تعليم داده شود، به معناشدن آيات نزد يكايك قرآن‌آموزان توجه می‌شود. در اين ديدگاه يك آيه به خصوص، به نسبت افراد مختلف، معانی متفاوتی پيدا می‌كند. بدين سان يك آيه می‌تواند توجه و عنايت فردی را به طور ويژه برانگيزاند، در حالی كه شخص ديگر بی‌تفاوت از كنار آن آيه عبور می‌كند. لذا در اين تعليم برداشت و حظ و بهره شخصی افراد از قرآن، مورد توجه قرار می‌گيرد.

اما برای آنكه متعلم بتواند به طور شايسته در پيشگاه قرآن حاضر شود، بايد بداند كه قرآن هنوز هم كلام خداست و همچون زمان نزول باطراوت و تازه است. لذا برای بهره‌مند شدن از كلام زنده خدا، بايد آداب و شرايط لازم را كه اقتضای كلام الله بودن قرآن است، رعايت كند. اين‌ها آداب حقيقی تلاوت قرآن محسوب شده و به دو دسته آداب باطنی و آداب ظاهری تقسيم می‌شوند. از سوی ديگر مطابق با نص صريح كلام الهی در سوره مباركه «الرحمن»، آموزش قرآن ريشه در سرشت و خلقت انسان داشته و از اين رو حتی در اولين مواجهه انسان با كلام الهی، قرآن برای او بيان يعنی آشنا، واضح و آشكار است. از اين رو بيشتر از درك معنای الفاظ قرآن، توجه به كلام الله بودن آيات قرآن اهميت دارد. اين مهم از طريق تدبر در حروف قرآن كه به معنای مشاهده اسماء و صفات قرآن در ورای حروف كلام الله است، حاصل می‌شود.

به طور كلی توجه به هر يك از اسماء و اوصاف قرآن، روشی مخصوص در تعليم كلام الهی افاده می‌كند. «بلاغ» كه يكی از نام‌های قرآن است، دلالت بر تعليم قرآن حول ابلاغ و پيام‌رسانی كلام الهی داشته و از توجه به آموزش مهارت‌های قرآنی به صورت مستقل، بر حذر می‌دارد؛ چرا كه در آموزش متمركز و مستقيم، مهارت‌هايی چون روخوانی، تجويد، صوت، لحن و ... ابلاغ پيام‌های قرآن، هيچ جايگاهی ندارد. ضمن اينكه تعليم بلاغ‌محور، فراتر از آموزش پيام‌های قرآنی، بر تعليم بلاغ و پيام‌رسانی سوره‌های قرآن تأكيد می‌كند.

«موعظه» نيز كه از ديگر نام‌های قرآن است، نشان می‌دهد كه در تعليم قرآن به جای توضيحات و مواعظ معلم، نص الفاظ قرآن بايد محور موعظه قرار گيرند. اما اطلاق اسم «تنزيل» بر كلام الهی، دلالت بر نزول دائمی قرآن داشته و شبيه‌سازی شرايط نزول را در امر تعليم و ارتباط با قرآن اقتضا می‌كند. از اين منظر تعليم قرآن زمينه نزول قرآن به قلب قرآن‌آموز را كه به منزله معناشدن آيات قرآن در نزد وی است، فراهم می‌كند. «حمل قرآن» نيز از طريق به همراه داشتن آيه معناشده در طول روز و زندگی كردن با آن آيه محقق می‌شود.

«اقراء» روش تعليمی مبتنی بر اسم «قرآن» است. اين اصطلاح كليدی كه به معنای آموزش توأمان الفاظ و مفاهيم قرآن است، دلالت بر آموزش مفاهيم در بستر قرائت قرآن دارد. از سويی ديگر تعليم قرآن و اقراء آيات در سيره رسول خدا(ص)، بر اساس تلاوت آيات و به جا آوردن حق تلاوت قرآن انجام می‌شده است. بنابراين در تعليم منطبق بر اسوه حسنه، تمام آداب مربوط به تلاوت ترتيل نظير لبيك‌گويی، تصديق، استعاذه به هنگام تلاوت آيات عذاب و ... رعايت می‌شود تا متعلمين در مواجهه با آيات قرآن به جای تضييع حدود قرآن، رعايت حقوق قرآن را آموخته و بدان اهتمام ورزند.

يادآور می‌شود جلسه دفاع از پايان‌نامه رضا بيدی با عنوان «روش‌شناسی تعليم تزكيه‌محور قرآن» ساعت 14 فردا، يكشنبه، 29 بهمن‌ماه در سالن شهيد مطهری دانشكده علوم و فنون قرآن تهران واقع در خيابان فردوسی، پايينتر از چهارراه استانبول، خيابان سرهنگ سخايی، جنب وزارت امور خارجه برگزار می‌شود.