گسستگی طرح پیوست فرهنگی از ساختار فکری طراحان اقتصادی جامعه

هر طرح و فعالیت اقتصادی، ارتباطی، اجرایی، ورزشی، آموزشی و ... به صورت قطعی و مسلم بر فرهنگ جامعه درگیر با آن طرح تأثیر می‌گذارد و در پی آن تأثیر متقابل خرده فرهنگ‌های درون یک جامعه اثرات فرهنگی طرح مذکور را به صورت تصاعدی بالا می‌برد.

تأثیر ورود ابزارهای ارتباطی مانند تلفن همراه، اینترنت و اخیراً مکالمه تصویری شاید جزو ملموس‌ترین موارد قابل ذکر برای تأثیر طرح‌های ارتباطی بر فرهنگ جامعه باشد تأثیری که قبل از ورود این وسایل ارتباطی به ان فکر نکرده و تمهیدات لازم برای کاهش اثرات منفی آن را برنامه‌ریزی نکرده بودیم

عدم دور اندیشی که موجب شد مسئولان پس از ورود این ابزارها و مشاهده تأثیرات فرهنگی ناشی از آن به ناکارامدترین روش‌های ممکن از جمله محدود کردن امکانات و سانسور روی بیاورند.

اما اگر کمی دوراندیش بودیم در کنار ارائه هر طرح نو از سدسازی، کارخانه‌سازی، ساخت باشگاه ورزشی، ساخت جاده گرفته تا ورود هر ابزار جدید به کشور یک برنامه فرهنگی مرتبط با آن نیز طراحی می‌کردیم.

مسئله‌ای که رهبر معظم‌انقلاب ‌اسلامی‌ حضرت ‌آیت‌الله ‌العظمی‌خامنه‌ای(مدظله العالی) در‌ دیدار ‌اعضای شورای‌ عالی‌انقلاب‌فرهنگی در آذرماه سال 1386 بر ضرورت آن تأکید و عنوان کرده بودند که «در طرح‌های گوناگون که در کشور تنظیم می‌شود، طرح‌های پولی و مالی و عمرانی، حتما یک پیوست فرهنگی وجود داشته باشد».

این موضوع همچنین در نخستین بند سیاست‌های کلی برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران مصوب 15دی ماه 89 ابلاغی از سوی رهبر معظم انقلاب و نیز در ماده (2) قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران، مورد تأکید قرار گرفته اما اجرایی نشده است.

در حالی که پیوست فرهنگی فرصتی ارزشمند به منظور جاری ساختن سیاست‌های‌کلان‌فرهنگی، ابزاری برای ایجاد مصونیت و پیشگیری از پیامدهای منفی در عرصه فرهنگ و همچنین اقدامی در راستای ایجاد تحول و پیش‌برندگی در فرایندها و روش‌های مدیریت فرهنگی کشور مبتنی بر ارزش‌های فرهنگ اسلامی و در نهایت، عامل موثر در جهت ارتقای بهره‌وری محسوب می‌شود.

بر همین اساس شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوبه «نظام‌نامه پیوست فرهنگی طرح‌های مهم و کلان کشور» که در جلسه 732 مورخ 21 فروردین 92 شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رساند.

مهم‌ترین هدف نظام‌نامه پیوست فرهنگی ایجاد زمینه و شرایطی است که با ایجاد گفتمان فراگیر اصلاح عملکرد فرهنگی تصمیمات مدیریتی در همه سازمان‌های اجرایی کشور،‌ ضمن اینکه طرح‌های مهم به ویژه پروژه‌های عمرانی و اجتماعی، اقتصادی ‌به نحو ‌مطلوبی اجرا‌ می‌شوند، ارزش‌های دینی، ملی و انقلابی نیزحفظ و تقویت شود.

این مصوبه هنوز در حال طراحی است و نکته قابل تأمل در آن این است که پیوست فرهنگی برای طرح‌‍‌های مهم و کلانی که قبلاً اجرا شده و کماکان نیازمند توجه و ارتقاء فرهنگی می‌باشند نیز پیش‌بینی و تدوین خواهد شد.

اما مسئله مهمی که باید در اجرایی شدن این مصوبه مورد توجه قرار گیرد نبود دغدغه فرهنگی در ذهن برخی از طراحان اقتصادی کشور است. هر طرح مهم اجرایی در کشور دارای جنبه اقتصادی است و برای طراحان بسیار مهم است که بتوانند طرح خود را به سود دهی اقتصادی برسانند اما هنور اهمیت جایگاه فرهنگی پروژه‌های عمرانی و اقتصادی مورد توجه طراحان قرار ندارد و در این خصوص به شدت نیازمند فرهنگ‌سازی هستیم.

این مسئله که بعد از گذشت بیش از 35 سال از پیروزی انقلاب مسئله لزوم تدوین پیوست فرهنگی بالاخره از نظر قانونی محقق شده است.(با تأکید بر اینکه هنوز اجرایی نشده است) به نظر می‌رسد در این برحه زمانی لزوم جریان‌سازی رسانه‌ای در این خصوص ضرورت دارد تا به کمک برجسته‌سازی رسانه‌ای به مطالبه‌گری تحقق تدوین پیوست فرهنگی برای طرح‌ها و برنامه‌های اقتصادی، سیاسی و ... پرداخته شد.

اما مسئله‌ای که از هم اکنون باید بر آن تأکید شود جایگاه دین در این پیوست فرهنگی است. در هر تأکیدی که بر طراحی پیوست فرهنگی صورت می‌گیرد باید جایگاه نگاه دینی به آن نیز تأکید و برجسته شود و برای این کار نیازمند حضور و فعالیت متخصصات مسائل دینی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در کنار هم هستیم.

در اصل اگر قرار است پیوست فرهنگی واقعاً برای هر پروژه‌ای طراحی شود باید متخصص طراحی پیوست فرهنگی ترتبیت کرد. متخصصی که بخشی از دغدغه فکری خود را تأثیرات پروژه اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، ورزشی، ارتباطی و ... بر روی دین بداند.

و هم اکنون که در ابتدای راه تدوین و اجرای پیوست فرهنگی هستیم، مطالبه‌گری رسانه‌ای یکی از راه‌های ایجاد توجه و حساسیت نسبت به حضور دین در پیوست‌های فرهنگی است و امید است با طراحی و پیگیری سوژه «پیوست‌های فرهنگی در طرح‌ها و برنامه‌های سازمان‌ها و جایگاه دین در این پیوست‌ها» در خبرگزاری ایکنا در این مسیر گامی موثر برداریم.