فلسفه؛ عنصر اصلی در اسلامی کردن علوم/ لزوم حمایت از نخبگان حوزوی

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، آیت‎الله‎العظمی جوادی آملی دوشنبه، 25 آذرماه، در دیدار با معاون پژوهش حوزه اظهار کرد: تعصب خشک و بی مغز به ایرانی بودن درست نیست بلکه وقتی می‌گوییم که هنر نزد ایرانیان است و بس باید در زمینه‌های علمی هم پیشرفت کنیم و بگوییم که فقه و اصول و تفسیر نیز نزد ایرانیان است.

وی افزود: علامه طباطبایی آذری بودند ولی کمتر کسی توانست عربی را در تفسیر به این سیالی مطرح کند؛ به هر حال تعصب روی هر چیزی خوشایند نیست بلکه باید بدانیم که از این تعصب تا چه حد و تا کجا استفاده کنیم.

جوادی آملی تصریح کرد: معرفت‌شناسی و روش‌شناسی که در رشته اصول ما ایجاد شده است در عین قوت دارای نقاط ضعفی هم هست که باید به آنها به خوبی دقت کرد؛ در هر شاخه علمی باید مواد علمی را از مبانی بگیریم و آن مبانی را نیز از منابع استخراج کنیم؛ مهم، چگونگی این روند است که باید به خوبی طی شود تا خروجی آن دینی و خدایی باشد.

وی افزود: منابع در اسلام کتاب و سنت است؛ رسایل علمیه همگی فروعی است که فقیه آنها را از یکسری مبانی منطبق بر منابع اصیل استخراج می‎کند؛ این منابع نیز شامل کتاب و سنت و عقل است که حریم اصول اسلامی و شیعی را با دیگران مشخص می‎کند و به دلیل اینکه دیگران از این منابع بهره‎ای ندارند به راه دیگر رفته‎اند.

این مرجع تقلید اظهار کرد: امروزه حقوق بشر از مبانی‌ای چون عدالت، زندگی مسالمت‎آمیز و همزیستی و...تدوین شده است؛ ولی بن مایه همه آنها عدالت و عدل است؛ عدل نیز در تعریق صحیح، قرار گرفتن هر چیزی در جای خود است؛ ولی تفاوت ما با آنها این است که ما می‌گوییم صاحب شخص می‌داند جای اشخاص کجاست و صاحب اشیا می‎داند جای آنها کجاست.

وی گفت: آنها فکر می‌کنند که مردم یکسان هستند در حالی که از نظر اسلام مرد و زن یکی نیستند و با هم تفاوت دارند؛ به همین دلیل است که نمی‌دانند که چه گروهی را تروریست نامیده‌اند و در عین حال دیگری را از لیست تروریست‌ها خارج می‎کنند؛ آنها این گونه فکر می‎کنند و به همین نتایج هم می‌رسند چون نمی‌دانند حق و باطل حقیقی چیست.

جایگاه عقل در نزد شیعه بالاتر از اجماع است

جوادی آملی یادآور شد: عیب علم اصول آن است که به دلیل استفاده مکرر از کتب اصولی اهل سنت جایگاهی برای اجماع قایل شده در حالی که در شیعه عقل به جای اجماع در بالا می‎نشیند؛ اجماع در بهترین حالت خود در کنار شهرت و خبر قرار می‎گیرد و نه درجای دیگری؛ وقتی که شیعه شدیم یعنی باید عقل‌محور باشیم نه اجماع‌محور؛ عقل نیز در منظر اهل سنت در قیاس خلاصه می‎شود.

کتاب، سنت و عقل؛ هندسه اصلی علم اصول/ اجماع در این هندسه جایی ندارد

وی عنوان کرد: در نقشه اصول، هندسه اصلی بین کتاب و سنت و عقل است و اجماع در این بین وجود ندارد و اگر این هندسه به طلاب آموزش داده شود آن وقت است که پژوهشگر خوب اصولی تربیت خواهیم کرد؛ این نظم باید در اصول حفظ شود.

فلسفه نقشه جامع علمی جهان را ترسیم می‎کند

این مفسر قرآن اظهار کرد: برای اینکه دانشگاه اسلامی داشته باشیم باید حوزه این مطلب را به دانشگاه ثابت کند که علم غیر دینی وجود ندارد؛ در این بین تنها علمی که به ما کمک می‌کند، فلسفه است؛ فلسفه علمی است که نقشه جامع علمی جهان را ترسیم می‎کند و هر کدام از علوم را در جای خود قرار می‎دهد.

فلسفه توانایی اسلامی کردن دانشگاه را دارد

وی افزود: اگر نقشه جهانی نداشته باشیم موفق نخواهیم شد و هر تصمیمی بگیریم آن تصمیم فرسوده خواهد شد؛ دانشگاه ما با نماز جماعت و دعای کمیل و برنامه‎های مذهبی اسلامی نمی‎شود و کتب ما نیز با نام بسم‎الله و عکس مقام معظم رهبری دینی نخواهد شد؛ بلکه آنچه که دانشگاه و کتاب را اسلامی می‎کند، فلسفه است.

نتیجه فلسفه الحادی علوم الحادی است

جوادی آملی یادآور شد: اگر فلسفه به بیراهه رفت آن وقت علم محصول فلسفه نیز الحادی خواهد شد و اگر فلسفه الهی شد علوم ماحصل نیز الهی خواهد شد؛ هر علمی محصول اوصاف، افعال، گفتار، آثار و احکام خداست و هیچ چیزی از اینها خارج نیست؛ پس وقتی علم حاصل اقوال و اعمال خداست پس دینی است؛ چگونه است که فعل و قول معصوم دینی است ولی قول و فعل خدا دینی نیست؟

وی گفت: حوزه ما نیازمند مدیریتی است که سید مرتضی به ما یاد داد؛ ایشان مکنت مالی داشت و با حمایت خویش از دو شاگرد با استعدادش مثل شیخ طوسی حمایت کرد و ماهی 12 دینار به او می‎داد و به شاگرد دومش قاضی عبدالجبار 8 دینار می‌دادکه فقط درس بخوانند و این چنین شد که به مفاخر جهان اسلام مبدل شدند.

این مفسر قرآن یادآور شد: ایشان با این مدیریت حوزه علمیه نجف را ایجاد کردند و به این قله رساندند و امروز نیز ما باید از متفکران و طلاب با استعداد حمایت کنیم؛ امروز کارهای بسیاری در حوزه شده است ولی نباید به این تعداد بسنده کرد بلکه باید کارهای عظیمی صورت داد تا مثل گذشتگان پویایی داشته باشیم.