«معجم الاحادیث المعتبرة» منتشر شد

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، موسوعه «معجم الاحادیث المعتبرة» که آیت‌الله‌العظمی محمد‌آصف محسنی آن را در قالب 8 جلد به نگارش درآورده، در نشر ادیان به زیور طبع آراسته شد. این کتاب ویژگی‌هایی دارد که آن را از دیگر آثار متمایز می‌سازد.

بر اساس این گزارش، چنان‌که از اسم و عنوان کتاب پیداست، این اثر کتابی حدیثی است با این خصوصیت که تمام احادیث آن معتبر السند می‌باشد و این ویژگی، آن را در میان تمامی منابع حدیثی شیعه منحصر به فرد نموده است، چرا که تاکنون در میان کتب و منابع حدیثی شیعه، کتابی که شامل تمام ابواب معارف دینی بوده و اسناد احادیث آن معتبر السند باشد، وجود نداشته‌است.

جهات اهمیت کتاب

اهمیت چنین کتابی با توجه به سه جهت بیشتر نمایان می‌شود. یک این‌که حدیث در اسلام، از منابع مهم معارف دینی محسوب می‌شود و دوم، ارزش و اعتبار حدیث بستگی به معتبر بودن سند دارد که بتواند به عنوان دلیل معتبر در تمام زمینه‌های معارف اسلامی مورد استناد و استدلال قرار گیرد و آخر این‌که احراز اعتبار اسناد احادیث نیازمند سال‌ها ممارست و تبحر در زمینه علوم حدیثی و از جمله علم رجال می‌باشد که برای اکثریت محققین و محصلین علوم اسلامی چه در حوزه‌های علمیه یا در دانشگاه‌ها مقدور و میسور نیست.

ویژگی‌های کتاب

بنابراین، وجود چنین کتابی که تمام احادیث آن بر اساس حجیت و معتبر بودن مصادر و اسناد آنها انتخاب و استخراج شده است، برای محققین علوم اسلامی چه در زمینه علم کلام و عقاید و چه در ساحت فقه و احکام شریعت یا در مورد اخلاق بس مهم و ضروری به نظر می‌رسد.

با توجه به مبانی سخت‌گیرانه مولف، در زمینه علم رجال و توثیقات روات و اعتبار مصادر اسناد احادیث، می‌توان گفت اعتبار اسناد احادیث این مجموعه مورد قبول و پذیرش اکثریت فقهاء و عالمان طراز اول علوم اسلامی خواهد بود. این مجموعه، شامل ۷۱ کتاب در هشت جلد و بیش از ۴٠٠٠ صفحه می‌باشد.

در انتخاب و استخراج احادیث این مجموعه، علاوه بر اعتبار و حجیت اسناد احادیث، اعتبار منبع آن نیز مورد توجه قرار گرفته است. لذا احادیث فراوانی که دارای اسناد معتبر بوده، اما در کتب و منابعی وجود داشته که صحت نسخه موجود آن کتاب در نگاه مولف «معجم الاحادیث» احراز نشده یا انتساب کتاب به مولف آن مورد شک و تردید قرار داشته، در این مجموعه گنجانده نشده است. اگر روی ملاحظاتی در پاره‌ای از موارد، حدیثی از آن‌ها نقل شده باشد، شماره مسلسل (که علامت اعتبار سند آن است) ندارد که شرح و توضیح آن در مقدمه کتاب و لیست این منابع و کتب در پایان این مجموعه ارائه گردیده است.

اهتمام مولف کتاب در استخراج و انتخاب حدیث منحصرا روی اعتبار اسناد حدیث متمرکز بوده است. لذا احادیث متعارض یا مخالف مشهور را نیز شامل می‌شود و اعتبار متن، معیار سنجش صحت صدور حدیث قرار نگرفته است. همچنین دو راه دیگر برای اعتبار سند ارائه شده که در مقدمه این مجموعه ارائه شده است.

احادیث این مجموعه دارای دو شماره است؛ یکی شماره مسلسل و دیگری شماره احادیث ابواب. در پاره‌ای از موارد که برای حدیثی به جای شماره مسلسل، صفر گذاشته شده است، آن حدیث یا تکراریست یا سند آن از جهت اعتبار مورد تردید و اشکال می‌باشد.. هرچند مبنای مولف، اجتناب از درج تعلیقه، شرح و توضیح مفاد احادیث است، اما در پاره‌ای از موارد بنابر ملاحظاتی شاهد تعلیقه‌های مفیدی از ایشان هستیم که می‌تواند برای محققین محترم کمک نماید.

ترتیب ابواب همانند سایر کتب حدیثی بوده، اما ترتیب کتب تا حدی تغییر یافته است و از روند سنتی سایر منابع تبعیت نشده است، لذا در این مجموعه شاهد کتاب الرواة (رجال)، کتاب الحکومة و کتاب اصول الفقه در عناوین مستقل هستیم که در سایر منابع به چشم نمی‌خورند.

احادیثی که چند سند معتبر دارد، تمام اسناد معتبر آنها ارائه شده است و اگر در برخی از موارد حدیثی با سند ضعیف از منبعی نقل گردیده است، سند معتبری از منبع دیگر در ذیل آن حدیث نیز ارائه شده و از نقل و ذکر احادیث مربوط به عبید و اماء به علت عدم ابتلای امروز جوامع اسلامی به آن اجتناب شده است.

این کتاب شامل تمام ابواب معارف اسلامی اعم از مباحث علم کلام و عقاید، اخلاق، علوم قرآنی  و فقه می‌شود که از این حیث تا حدی شباهت به کتاب کافی دارد و چون در پاره ای از موارد تعلیقه هایی از مولف دیده می‌شود تا حدی شبیه تهذیب و استبصار شیخ طوسی است.

در بعضی از موارد کتاب کافی، اسناد به صورت معلق ارائه شده است که مرحوم کلینی بخاطر دوری از تطویل مطلب و تکرار اسناد، به ذکر سند کامل در یک حدیث اکتفا نموده و افراد مکرر را از اسناد بعد آن حذف نموده است و این مساله برای عده‌ای از محققین و محصلین علوم دینی موجب سرگردانی و تحیر در اعتبار اسناد می‌شود. در این مجموعه این اسناد غالبا بصورت کامل ارائه شده است.