حجتالاسلام والمسلمین حمید محمدی، دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی در گفتوگو با خبرگزاری بین المللی قرآن (ایکنا)، در رابطه با موضوع استقلال مالی در مؤسسات قرآنی، گفت: تاکنون چندین بار این موضوع مطرح شده است که مؤسسات قرآنی باید از حمایتهای داوطلبانه مردمی، منابع خود را تأمین کنند؛ همچنین تأکید شده است که تنها پشتیبانی پایدار قابل اعتماد، همین پشتیبانی مردمی است.
وی با بیان این که در جلساتی که با حضور مدیران مؤسسات قرآنی برگزار شده است، معمولاً به بحث مردمی بودن مؤسسات قرآنی تأکید شده است، اظهار کرد: امروزه حرکتهای داوطلبانه مردمی، بیشترین تأثیرگذاری را در جهان دارد اما دولت اسلامی بهعنوان حافظ و حامی و وظیفهمند در توسعه فرهنگ قرآنی نمیتواند از ظرفیتهای خود برای حمایت از مؤسسات قرآنی کوتاه بیاید.
فعال کردن ظرفیتهایی که در اختیار دولت است برای حمایت از مؤسسات قرآنی
حجتالاسلام محمدی افزود: مؤسسات قرآنی و نهادهای واسطهای بین مؤسسات قرآنی و دولت، موظفند که با تلاش ظرفیتهایی که در اختیار دولت است و میتواند این بخش مردمی را حمایت کند، فعال کنند.
وی با تأکید بر این که شوای توسعه فرهنگ قرآنی پیگیر ویژه این موضوع بوده و هست، عنوان کرد: در حقیقت در این نهاد، تمام ضوابط و مقرراتی که بتواند پشتوانه مناسبی برای فعالیت مؤسسات قرآنی فراهم کند، دنبال میکنیم.
دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی در ادامه از همه دستگاههای فعال در عرصه فعالیتهای قرآنی درخواست کرد که شورا را نسبت به اخذ بودجه مصوب مجلس از معاونت برنامهریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری که در حقیقت تخصیصات در اختیار آنهاست، کمک و همفکری کنند و با تعامل مثبت و پیشبرنامه، تلاش کنیم که این بودجه استحصال شود، خصوصاً بودجهای که در حوزه حمایت از مؤسسات قرآنی است.
کمکهای مردمی؛ عامل اصلی قوام و پایداری مؤسسات قرآنی
وی بیان کرد: مؤسسات و در کنار آنها جلسات قرآنی بابرکتی که به واسطه آنها برپاست و خیلی هم زیاد هستند و سایر هیئتهای قرآنی باید با حمایتهای موردی و در حد توان و فعالیتهایشان ارتقاء یابند، ولی اصل فعالیت آنها باید برعهده خود مراکز باشد، یعنی قوام این مراکز باید وابسته به کمکهای مردمی، از دل مردم، با مردم و برای مردم باشد، اما اگر زمانی مؤسسات بخواهند فعالیت خود را توسعه دهند، مثلاً منابع آموزشی مناسب تهیه کنند، دولت باید در حد توان امکانات را فراهم کند، همچنین مؤسسات قرآنی باید به سمت حرکتهای تخصصی پیش روند.
حجتالاسلام محمدی با اشاره به این که فعالیتهای قرآنی در دو عرصه «عام و خاص» باید بسط پیدا کند، اظهار کرد: عرصه عام، این است که باید به شدت تلاش کنیم که امور قرآنی از صنفی شدن خارج شود، یعنی کاری کنیم که همه مردم احساس کنند که باید فردی قرآنی باشند.
وی گفت: انس با قرآن مراتب از یک تا صد درجه دارد، حال افراد هر مرتبهای را بتوانند احراز کنند از جمله روخوانی، حفظ، تدبر، زیباخوانی و غیره، این بسط عام قرآن را شامل میشود و هویت قرآنی در هر فردی در جامه باید رقم بخورد، همانطور که در دستگاههای برتر قرآنی، سازمانها و وزارتخانههای برتر قرآنی باید صورت پذیرد، لذا تأسیس مراکز قرآن و عترت در تمام وزارتخانهها و دستگاهها از همین زاویه است.
عبور خواص از آموزشهای عمومی به آموزشهای باطنی و عمیق قرآن
دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی با بیان این که یک بسط خاص وجود دارد که شامل خواص است که منصوب به قرآن هستند، عنوان کرد: خواص باید یک مقدار از آموزشهای عمومی و ظاهری عبور کنند و به آموزشهای باطنی و عمیق قرآن با رویکرد زیباشناسانه و توسعه و تبلیغ پژوهشهای قرآنی بپردازند و این موارد باید رصد شود و مورد پیگیری قرار گیرد.
وی افزود: باطبع باید مؤسسات تخصصی قرآنی شکل گیرند تا بتوانند این امر را رهبری کنند، یعنی راهبری فعالیتهای تخصصی قرآنی نیازمند ایجاد ساز و کارهای خود و ارائه مجوزهای لازم از طرف حاکمیت است تا این اتفاق بیافتد.
پرداختن به موضوع نخبهپروری در مؤسسات قرآنی به صورت خاص
حجتالاسلام محمدی در رابطه با تأثیر استقلال مالی در فرایند نخبهپروری در مؤسسات قرآنی، گفت: نخبهپروری، یعنی کسانی که دل به قرآن بستهاند، علاقهمندی از خود بروز دادهاند و توانمندی خاص دارند را نباید از دست دهیم و اینها را باید از طریق فعالیت تخصصی به اوج برسانیم، این امر لازمه یک ساختار است، حال ممکن است در وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم، این ساختار قرآنی شکل گرفته باشد، اما گاهی برای اینکه به صورت ویژهتر به این موضوع پرداخته شود باید در مؤسسات قرآنی این نخبگان رشد داده شوند.
وی ضمن ارائه راهکاری در مورد این که مؤسسات قرآنی غیر از برگزاری دورههای آموزش قرآن، چگونه میتوانند منابع مالی خود را تأمین کنند، بیان کرد: مؤسسات قرآنی با تعامل با سایر دستگاهها و ارائه خدمات قرآنی به دستگاههای استانی میتوانند، درآمد جذب کنند، همچنین میتوانند فعالیتهایی را در استانداریها، فرمانداریها و سازمانها انجام دهند، استادان خود را به این مراکز اعزام کنند، یک سری قراردادها با دستگاهها ببندند، نیازهای قرآنی آنها را برآورده کنند و در مقابل مقداری بودجه دریافت کنند تا بتوانند هزینههای خود را تأمین کنند.
توزیع 10 میلیارد تومان بودجه بین مراکز و دستگاههای قرآنی استانها در سال 1392
دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی تصریح کرد: برخی از بودجهها از طریق استان توزیع میشود، شورای توسعه فرهنگ قرآنی در پایان سال 1392، 10 میلیارد تومان به تمامی استانها از طریق بودجهای که در اختیار داشت، توزیع کرد و به مؤسسات و فعالان مردمی کمکهای موردی صورت گرفت، ولی برای مستقلسازی تدریجی اقتصادی مؤسسات قرآنی، باید اتحادیههای قرآنی فکر اساسی کنند.
وی با بیان این که نباید اجازه دهیم مؤسسات قرآنی آلوده به فعالیت اقتصادی شوند، اظهار کرد: این که مؤسسات قرآنی از مردم بابت خدماتی که ارائه میدهند، پول دریافت کنند، امر خوبی است، اما این که مؤسسات برای تأمین هزینههای خود دست به فعالیت اقتصادی بزنند، ممکن است اصل رسالت خود را فراموش کنند، لذا اتحادیههای استانی و اتحادیههای مرکزی باید فعالیت اقتصادی انجام دهند و عقبههای خوبی را برای مؤسسات قرآنی فراهم کنند.
نظارت صحیح؛ عاملی مؤثر در بهینهسازی فعالیت مؤسسات قرآنی
حجتالاسلام محمدی درباره تأثیر نظارت بر مؤسسات قرآنی بر تخصیص بودجه به این مراکز، بیان کرد: قاعدتاً نظارت در هر امر اگر صحیح عملیاتی شود، موجب بهینهسازی و ارتقای سطح کیفی فعالیتها میشود، نظارت وقتی صورت پذیرد، کسی که مدیر مؤسسه است، احساس میکند باید کارش را منضبط، دقیق و با کیفیت انجام دهد، نظارت اگر با ساز و کارهای کیفی و مناسب خود انجام شود و صوری و سطحی نباشد به شدت در ارتقای کیفی فعالیتها و نظمبخشی به فعالیتها تأثیر دارد.
وی تصریح کرد: نظارت کلان و راهبردی وظیفه شورای توسعه فرهنگ قرآنی است، در حال حاضر، معاونت نظارت راهبردی شورای توسعه فعالیت خود را از دستگاهها شروع کرده است، ولی نظارت جزئی در مؤسسات قرآنی بر عهده دستگاههاست، یعنی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان دارالقرآن و سازمان اوقاف و امور خیریه که باید نظارت مناسب خود را اعمال کنند.