آثار دفاع مقدس از نامتعارف‌ها سخن می‌گوید

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، یادواره شهدای اهل قلم امروز، 19 اردیبهشت، در سالن سرای اهل قلم نمایشگاه کتاب با حضور محمدرضا بایرامی، زهرا زواریان و ابراهیم زاهدی مطلق برگزار شد.
محمدرضا بایرامی در این نشست عنوان کرد: تعداد شهدای اهل قلم زیاد است، ولی نمی‌توان از علیرضا شاهی در این راستا یاد نکرد. وی از مستعدترین نویسندگان زمان خود بود که شیوه ادبی وی را دیگران پس از وی ادامه دادند.
وی در ادامه افزود: شاهی واقعیت را با خیال در هم آمیخت که این موضوع سبب شد تا آثاری جذاب برای نوجوانان منتشر کند. در این راستا گاه غفلت‌هایی می‌شود که افراد در نتیجه آن دیده نمی‌شوند. از سویی سیستم فرهنگی ما نیز در یافتن آنها اقدام نمی‌کند.
غفلت از شهدای اهل قلم
این نویسنده با اشاره به خاطره‌ای از دیدار با یک جانباز 70 درصد در خرمشهر اظهار کرد: وی شخصیت جالبی داشت و بسیار شیوا سخن می‌گفت. او درباره شهید فهمیده برای ما صحبت نکرد و در اعتراض ما، از غفلتی که نسبت به شهیدان این خطه به ویژه بهنام محمدی کرده بودیم، گلایه کرد.
وی درباره اینکه چرا کتاب‌های دفاع مقدس مخاطب بسیار دارند، افزود: یکی از دلایل آن است که کتاب‌های این حوزه از نامتعارف‌ها سخن می‌گویند. جنگ از اینکه تعادل را به هم ریخته است، حرف می‌زند. سرشت داستان، رمان و فیلمنامه دفاع مقدس این است که از زندگی رو به مرگ و عشق سخن می‌گوید.
بایرامی همچنین جغرافیا، طبیعت، سلاح و رویدادهای جنگ را برای برخی از افراد جذاب برشمرد و گفت: رویدادهای جنگ نیز فی نفسه جذابیت دارند.
وی همچنین اظهار کرد: رمان دفاع مقدس در سایه خاطرات جای دارد. چون متولیان فرهنگ چندان میانه خوبی با رمان و رمان‌نویس ندارند. خاطره در اصل در حوزه تأیید نوشته می‌شود، ولی رمان گاه تردید و سؤال و نقد ایجاد می‌کند.
بایرامی تصریح کرد: از آنجا که متولیان فرهنگی دوست دارند همه چیز را آرام نشان دهند، به همین میزان دوست ندارند که مسائل این حوزه را ترویج دهند.
وی با اشاره به زمانی که شهید آوینی و زواریان ادبیات انقلاب را مدیریت و هدایت می کردند، گفت: در این دوره بخشی از مهمترین داستان‌ها را چاپ کردیم، ولی فضا طوری بود که این افراد مجبور شدند کار را رها کنند.
بایرامی در بخش دیگری از سخنانش عنوان کرد: داستان‌نویس همیشه در حاشیه بوده است و خواهد بود و این حوزه را نمی‌توان کاری کرد. از سویی خاطرات هم کامل نیستند، البته کسی هم مقصر نیست. بخشی از مسائل گفته نمی‌شود و معمولاً اولین نفرات در این حوزه سنت‌ها و عرف‌ها را پایه می‌گذارند.
مخاطب بدهکار ما نیست
وی گفت: خاطرات پایه و اساس برای رمان‌نویس است ولی این کافی نیست. در این راستا برای اینکه خاطره به داستان تبدیل شود، باید توجه شود که مخاطب بدهکار به ما نیست و باید اثر را دوست داشته باشد. خاطرات باید دراماتیک باشند تا مخاطبان را به خود جذب کنند و در این حوزه خاطره دراماتیک کم نداریم.
آثار دفاع مقدس جزء پرشمارترین آثار هستند
زهرا زواریان نیز درباره وضعیت موجود ادبیات دفاع مقدس عنوان کرد: از این آثار استقبال بسیاری می‌شود و می‌توان گفت که جزء پرشمارترین آثار هستند و علاقه‌مندان خاص خود را دارند.
به گفته این نویسنده، در این حوزه داستان و زندگی‌نامه آثار بسیاری نوشته شده است، ولی به رمان آن گونه که باید نرسیدیم و باید بگوییم در این راستا در راه هستیم.
وی با اشاره به جنگ به عنوان پدیده‌ای که نه چندان دور از حال اتفاق افتاده است، گفت: انسان امروز، انسانی اقتصادی است، برخلاف انسانی که در آن دوران در زمین قدم برمی‌داشت، ولی در آسمان سیر می‌کرد.
زواریان تصریح کرد: در بخش خاطرات جنگ به نحو مطلوب کار شده است؛ در اصل می‌توان گفت که هشت سال دفاع مقدس به میزان هشتصد سال بار کیفی به همراه داشته است.
وی با تأکید بر اینکه کار زیادی باید انجام شود تا بتوان وارستگی‌های معنوی انسان‌های آن دوران را بتوانیم در کتاب‌ها تصویر کنیم، افزود: شهید آوینی کتابی با عنوان «ادبیات و انقلاب اسلامی» دارد که در آن جنگ را هم مورد بررسی قرار داده است. شاید زمانی برسد که بتوان به مقولات مطرح شده سید شهیدان اهل قلم در این کتاب پرداخت.
زواریان همچنین گفت: در اینجا بحث علم‌الیقین و حق‌الیقین مطرح است. تجربه‌های هنری در نسلی که جنگ را دیده‌اند، پدید آمدند و از جنبه انسانی و هنری، آثاری که این افراد نوشته‌اند، در سطح بالاتری از آثار افرادی که جنگ را ندیده‌اند، قرار دارد.
آنکه به جنگ رفته و کتاب می‌نویسد، جسارت دارد
ابراهیم زاهدی مطلق نیز با یاد کردن از مرحوم امیرحسین فردی و حبیب غنی‌پور گفت: سیدحسن حسینی شعری دارد که در آن از فردی سخن می‌گوید که به ناگاه دستش در میانه درب ماشین گیر می‌کند و ناگهان فریاد می‌زند.
وی ادامه داد: نویسندگان دفاع مقدس همچنان در حال فریاد زدن هستند. عمده نویسندگان جنگ را رزمندگان آن دوران که جنگ را دیده و درک کردند، تشکیل می‌دهند؛ به همین دلیل است که کتاب‌های این حوزه نیز جذابیت دارد.
زاهدی با اشاره به اینکه هنوز هم خاطرات جنگ سنگین و ناب هستند، گفت: سنگینی این خاطرات باعث شده است که نویسنده هم نتواند آنها را به رمان تبدیل کند و این خاطرات در همان سطح باقی بمانند.
وی از زمان به عنوان عنصر مهمی یاد کرد که با فاصله گرفتن از یک واقعه، سبب می‌شود که خاطرات به صورت پخته‌تر بیان شوند. در این راستا نویسندگان هنوز هم از نوشتن واقعیات ناب این حوزه دور مانده‌اند و این موضوع بیانگر ناتوانی نویسنده نیست، بلکه ناشی از فشاری است که خاطره‌ها به نویسنده وارد می‌کنند.
زاهدی با بیان اینکه اگر جنگ نبود، حیات در نقطه دیگری از جهان اهمیت پیدا نمی‌کرد، ادامه داد: رمان نوعی از ادبیات است که برای بیانی نوین از زندگی دستمایه قرار می‌گیرد و ما هنوز به آن نوع و گونه نرسیده‌ایم.
وی تصریح کرد: کسی که جنگ رفته است، جسارت دارد و همین فرد در نگارش نیز از این جسارت بهره می‌گیرد. در آثار تولید شده، کارهای خوبی دیده می‌شود؛ اگر چه میزان این آثار اندک است. آنچه در این راستا معیار به شمار می‌آید، جسارت نویسنده است. اگر جسارت نویسنده را از او بگیریم، قطعاً آثار جذابی نیز از وی نخواهیم دید.