معرفی کتاب «ارتش پهلوی و انقلاب اسلامی» اثر حسن سامع نصایح

به گزارش خبرنگار افتخاری خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) به نقل از روابط عمومی سازمان فرهنگی ــ هنری شهرداری تبریز، این کتاب توسط انتشارات مولا علی روانه بازار نشر شد. این کتاب به بررسی دلایل فروپاشی سریع ارتش شاهنشاهی در زمان وقوع انقلاب اسلامی پرداخته است. کتاب در 160 صفحه و در قطع رقعی به قیمت هشت هزار تومان به زیور طبع آراسته شده است.

در مقدمه کتاب آمده است: در انقلاب‌های مختلف که در کشورهای گوناگون رخ داده است، وضعیت نیروهای مسلح و جهت‌گیری آن‌ها له یا علیه نیروهای انقلابی و نظام حاکم نقش تعیین‌کننده‌ای را در سرنوشت آن انقلاب‌ها بازی کرده است. دلیل اهمیت نقش ارتش در این مسئله خلاصه می‌شود که نظام حاکم شاید بتواند با استفاده از زور از وقوع انقلاب جلوگیری کند یا حداقل آن را به تعویق اندازد و یا برعکس انقلابیون بتوانند با جذب ارتش و یا خنثی و بی‌طرف کردن آن مهمترین پشتوانه نظام حاکم را از بین برده و باعث فروپاشی هرچه سریع‌تر نظام مستقر بشوند. در انقلاب اسلامی ایران نیز این مسئله صدق می‌کند.

این کتاب شامل شش فصل و یک نتیجه‌گیری است. در فصل اول به کلیاتی درباره نقش ارتش در حفظ و ثبات حکومت‌ها، تفاوت ارتش در جوامع توسعه یافته و کشورهای در حال توسعه، ارتش و مسئله دگرگونی حکومت‌ها پرداخته شده است، بخش دوم این فصل به تاریخ ارتش پهلوی در زمان پدر و پسر اختصاص دارد.

فصل دوم ماهیت مذهبی انقلاب و نقش آن در فروپاشی ارتش را بررسی می‌کند. این فصل با مقدماتی درباره نقش مذهب شیعه و علمای دینی در تاریخ معاصر ایران و گسترش انگیزه‌های مذهبی از دهه 1340 شمسی شروع می‌شود. این فصل این مطلب را اشاره می‌کند که انقلاب ایران جوهری کاملاً اسلامی و مذهبی داشت و ارتشیان نیز جزئی از مردم ایران بودند که در خیلی از جهات از جمله در داشتن انگیزه‌های مذهبی با طبقات مختلف شریک بودند.

فصل سوم به بررسی استراتژی امام خمینی(ره) به‌عنوان رهبر بلامنازع انقلاب در برابر ارتش می‌پردازد. این فصل استراتژی امام را شامل مواردی چون عدم درگیری مسلحانه با ارتش، احترام ملت به ارتش، جداسازی بدنه ارتش از سران آن و ... می‌داند.

فصل چهارم به نقش محمدرضا شاه در سقوط ارتش می‌پردازد که به حکومت فردی و نئوپاتریمونالیسم او و سپس، ضعف شخصیت او که در جریان انقلاب به کلی از هم فرو پاشید مربوط می‌شود. این فصل از سه بخش مهم تشکیل یافته است. بخش اول شخصیت روانی محمدرضا پهلوی را قبل از بحران انقلاب بررسی کرده و به شکل‌گیری شخصیت او و عواملی که در این امر دخیل بودند می‌پردازد. بخش دوم به وابستگی شدید ارتش به شاه و اینکه تمام تصمیمات از جانب شاه اتخاذ می‌شد اشاره دارد. بخش پایانی این فصل به فروپاشی شخصیت محمد‌رضا پهلوی در دوران انقلاب اختصاص دارد.

فصل پنجم به نقش مستشاران آمریکایی در فروپاشی ارتش می‌پردازد. این فصل به گسترش خشم مردم و ارتشیان در اثر حضور مستشاران و تفاوت‌های مهم در حقوق و مزایای آنان با نظامیان ایرانی اشاره شده است.

فصل ششم و پایانی این کتاب به وجود تبعیض و اختلاف در حقوق و مزایای خود ارتشیان اختصاص دارد. این فصل به تفاوت‌های فاحشی که شاه و رژیم درباره سلسله مراتب ارتش اعمال می‌کرد و نقش آن در بی‌تفاوتی و سپس، مخالفت نیروهای رده‌های پایین‌تر ارتش نسبت به رژیم اشاره می‌کند.

حسن سامع نصایح متولد 17مرداد 1360 در شهر تبریز است. در سال 1378 در رشته علوم سیاسی از دانشگاه تهران پذیرفته شد. دوره کارشناسی ارشد را نیز در همان رشته در دانشگاه تهران به پایان رساند. وی پس از پایان تحصیلات به‌عنوان مدرس در دانشگاه‌های هنر اسلامی تبریز، آزاد اسلامی تبریز، اسکو، بستان‌آباد، آذرشهر و ممقان، غیر انتفاعی سراج و ربع رشیدی، جامع علمی، کاربردی و فرهنگیان به تدریس مشغول شده است.