توجه به دینمداری، روانشناسی و جامعه‌شناسی؛ بایدهای عرصه کتاب کودک
گروه ادب: مدیرعامل انتشارات علمی و فرهنگی در مراسم اختتامیه جشنواره قصه‌نویسی و تصویرگری گفت: دینمداری، روانشناسی و جامعه‌شناسی سه عامل مهمی است که باید در عرصه کتاب‌های کودک به آنها توجه کرد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، مراسم اختتامیه پنجمین جشنواره قصه‌نویسی و چهارمین جشنواره تصویرگری شامگاه دوشنبه، 19 خردادماه، با حضور علی زارعی‌نجفدری، مدیرعامل انتشارات علمی و فرهنگی، هوشنگ مرادی‌کرمانی، افشین علاء و تصویرگران و نویسندگان حوزه کودکان و نوجوان در محل انتشارات علمی و فرهنگی برگزار شد.
زارعی نجفدری در این مراسم عرصه قلم را عرصه شگفتی‌آفرینی دانست و گفت: این حوزه، بستر اندیشه و تفکر، خلاقیت، خلق و ابداع است و چه زیباست که نویسندگان را خالق اثر می‌نامند و این عنوان بزرگی است و واقعاً اثری را خلق می‌کنند. البته در این عرصه پیچیدگی‌ها و فراز و نشیب‌های زیادی وجود دارد.
وی افزود: مهمترین این فراز و نشیب‌ها خلق اثر در حوزه کودک و نوجوان است و این امر به دلیل مخاطبان خاصی است که دارد. دنیای کودکی، دنیای شیرینی است و همه آن را تجربه کرده‌ایم و شاید یکی از دلایل دیگر پیچیدگی این عرصه این است که نویسنده می‌خواهد افکار و اندیشه‌های خود را به دنیای شیرین کودکی ببرد و این موضوع، کار هر نویسنده‌ای نیست که وارد این عرصه شود.
زارعی نجفدری خطاب به نویسندگان و تصویرگران حوزه کودک و نوجوان بیان کرد: این عرصه بزرگ، خطیر، پیچیده و شوق‌انگیز است و باید قدر نعمتی که خداوند به شمار داده را بدانید و بر آن ببالید و شکرگزار باشید.
وی ادامه داد: در طول مدتی که با حوزههای گوناگون قلم و اصحاب قلم کار کردیم، متوجه شدیم که سه عامل اساسی باید در عرصه قلم کودک و نوجوان همواره مورد توجه قرار گیرد؛ یکی از این عوامل کمالجویی و دینمداری است. انسان‌ها فطرتاً کمالجو هستند از این رو در عرصه نویسندگی نیز برای کودکان باید این عامل مورد دقت و توجه باشد.
مدیرعامل انتشارات علمی و فرهنگی در ادامه گفت: روانشناسی و روانپروری عامل دیگری است که بدون در نظر داشتن آن ورود به عرصه نگارش کتاب برای کودکان و نوجوانان مشکلاتی را به همراه خواهد داشت و عامل سوم اینکه جامعه‌شناسی همواره باید مورد نظر نویسنده باشد و به عبارت دیگر یک نگاهش به جامعه و نگاه دیگرش به جامعه‌گرایی کودک و نوجوانان باشد و آنها را به این سمت و سو، سوق دهد.
وی تصریح کرد: ما در حوزه کودک و نوجوان سه صورت‌مسئله نیز داریم که باید راهکارهای لازم برای حل آنها را بیابیم. این موارد شامل یافتن استعدادهای ناپیدا، ضعف ارتباط بین نسلی و آشنا نبودن با نیاز فکری و فرهنگی نسل نو است و باید نویسندگان ما این سه مسئله را دغدغه فکری خود قرار دهند و هدف ما از برگزاری این جشنواره پرداختن به این سه صورت‌مسئله بوده و در حد توان خود می‌خواهیم به آن بپردازیم.
مرادی کرمانی: زبان وسیله‌ای است که با آن خانه ادبیات را می‌سازیم
هوشنگ مرادی‌کرمانی، نویسنده پیشکسوت، در ادامه به ابعاد چگونگی ماندگاری یک اثر پرداخت و گفت: اثری ماندگار است که بتواند حرفی برای دوره‌های گوناگون تاریخ و مخاطبان داشته باشد و از زمان و مکان عبور کند و تاریخ مصرف نداشته باشد و همانند شعرهای حافظ بتواند برای همیشه زنده بماند و از موقعیت سیاسی و اجتماعی گذر کند.
وی افزود: یک اثر هنری می‌تواند در قالب‌های گوناگون درآید، مانند فیلم باشد و یا ترجمه و تبدیل به اثری ماندگار شود.برخی آثار هستند که تا وقتی که نویسنده زنده هست، اثرش نیز زنده بوده و یا مردنش، حیات آن اثر نیز به پایان می‌رسد. به همین دلیل باید عوامل ماندگار شدن یک اثر هنری و ادبی را به خوبی شناسایی کرد و آنها را مورد توجه قرار داد.
نویسنده «قصه‌های مجید» با اشاره به خلق اثر ماندگار بیان کرد: اولین موضوعی که مهم است، اینکه آن اثر خلق و خوی یک ملت را داشته باشد و آنها با خواندن، دیدن و شنیدن آن، احساس نزدیکی و قرابت داشته باشند. از این روست که باید برای همیشه تاریخ حافظ را الگوی خود بدانیم؛ چرا که شعرهایش برای هر نسلی لذت‌بخش است، به این جهت که از زمان و مکان و ایدئولوژی‌ها عبور کرده است.
مرادی‌کرمانی زبان را عامل مهم دیگری در ماندگاری اثر دانست و تصریح کرد: زبان برای یک اثر بسیار مهم است. من برای نگارش قصه‌های مجید، تمام واژگان، اصطلاحات و تکیه‌کلام‌هایی را که می‌شنیدم، می‌نوشتم و بعد آنها را در نگارش «قصه‌های مجید» به کار بردم. از این رو باید گفت واژه‌ها همانند پیچ هستند که پس از به کار بردن زیاد هرز می‌شوند و دیگر کاربردی ندارند.
وی افزود: در حال حاضر بیشتر، تحت تأثیر ترجمه می‌نویسیم که به کار ادبی و هنری لطمه می‌زند و متأسفانه برخی از این آسیب‌ها و لطمات در آثار دیده می‌شود، مثلاً در یک داستان ترکیباتی نظیر «در حالی که ...» به کار می‌رود. این ساخت در زبان فارسی وجود ندارد و برای بیان یک صفت و حالت از واژگانی چون خنده‌کنان، گریه‌کنان و ... به کار می‌رود.
این نویسنده در ادامه گفت: زبان وسیله‌ای است که با آن خانه ادبیات را می‌سازیم. هر چه وسایل نوتر باشد و با مهارت بتوانیم آنها را به کار ببریم، جذابتر خواهد شد؛ نظیر آنچه در «قصه‌های مجید» رخ داد. البته توجه به زبان اثر را جذابتر می‌کند اما کافی نیست.
علاء: ضعف در تألیف سبب رشد نامتوازن ذهن کودکان درباره ادبیات می‌شود
افشین‌علاء، شاعر و نویسنده، در این مراسم با اشاره به وجود تناسب در کتاب‌های گروه کودک و نوجوان گفت: بنای کوهمند در ادبیات فارسی به دلیل وجود تناسب‌هاست؛ از این رو نویسندگان با الهام از این تناسب باید آثار فاخری خلق کنند و کودکان از این آثار لذت بیشتری ببرند.
وی افزود: کودکانه سرودن و نوشتن، تصویرگری کردن، فیلم ساختن، و هر شاخه‌ای از هنر و ادب در حوزه کودک و نوجوان، کافی نیست و باید جوهره ادبیات کودک در آن وجود داشته باشد.
علاء با اشاره به ذوق و سلیقه‌های هنری کودکان به آثار ادبی بیان کرد: کودک نسبت به انتخاب و یا نشان دادن علاقه نسبت به یک شعر و یا اثر هنری، ذوق و سلیقه‌ای ندارد، بلکه این نویسنده و هنرمند است که با اثر خود ذوق و سلیقه را در کودک ایجاد می‌کند و کودک با شنیدن یک شعر یا داستان آهنگین آن را جذب می‌کند.
وی با اشاره به آسیب‌های ضعف تألیف در حوزه کودک و نوجوان اظهار کرد: اگر داستانی هم‌افق نگاه کودکانمان باشد، اما آهنگین نباشد، ضعف تألیف در آن وجود داشته باشد، به خاطر محدودیت واژگان در این گونه آثار، اثر خلق شده غیرطبیعی و تصنعی باشد، سبب می‌شود ذهن کودکان نسبت به ادبیات رشد نامتوازن و معیوبی پیدا کند.
این شاعر کودک ادامه داد: زمانی که به مدارس می‌روم، از کودکان سؤال می‌کنم که مهمترین ثروت ما چیست، و آنها نفت را عنوان می‌کنند و من به آنها تأکید می‌کنم که نفت مهمترین ثروت ما ایرانی‌ها نیست، بلکه ثروت و گنجینه ملی ما چهره‌ها و شخصیت‌های فرهنگی و درخشان در حوزه ادبیات است و ملل دیگر به آن افتخار می‌کنند و حتی گاهی آن را به نام خود مصادره می‌کنند و این امر ناشی از تنوع فرهنگ و ادبیات در کشورمان است.
علاء افزود: گنجینه اصلی ما شعر و ادبیات است و اگر قرار است ایران با آرمان‌های بلندی که دارد، سربلند باشد، غیر از توجه به ادبیات و فرهنگ این امر محقق نمی‌شود و از طریق این مهم می‌توانیم به آرمان‌ها و ارزش‌های اسلامی کشورمان دست یابیم.
تقدیر از برگزیدگان آثار
در ادامه این مراسم بیانیه هیئت داوران قرائت و از برگزیدگان پنجمین جشنواره قصه‌نویسی و چهارمین جشنواره تصویرگری تقدیر شد.
هیئت داوران در بخش قصه‌نویسی پنجمین جشنواره با بررسی آثار رسیده طی 3 مرحله داوری از میان 350 اثر، 13 اثر را به عنوان منتخب معرفی می‌کند، از این تعداد 3 نفر به عنوان برگزیده و 10 نفر نیز شایسته تقدیر هستند.
نفر سوم: اهدای تندیس جشنواره و لوح تقدیر و ده میلیون ریال جایزه نقدی برای داستان «خط سیاه تنها» به لیلا هنرکار
نفر دوم: اهدای تندیس جشنواره و لوح تقدیر و سی میلیون ریال جایزه نقدی برای داستان «پنکه» به مریم علی‌بخشی
نفر اول: اهدای تندیس جشنواره و لوح تقدیر و پنجاه میلیون ریال جایزه نقدی برای داستان «بچه‌های آبغوره» به سمیرا آرامی
بابک شکری، عادله خلیفی، مریم کوچکی، سمیرا قیومی، آویسا شرفی، مژگان بابامرندی، حمید اباذری، سارا آرام، میلاد معیاری‌اخوتی و علی ناصری با دریافت لوح تقدیر و بن کتاب به عنوان شایسته تقدیر معرفی شدند.
در بخش تصویرگری نیز هاله قربانی، غزاله بیگدلو و زهرا کیقبادی توسط هیئت داوران به ترتیب رتبه‌های سوم تا اول را به دست آوردند و فاطمه خسرویان، مامک رزمگیر، هما خسروی، سحر آزادمهر، شراره افتخاری‌یکتا، مهشید راقمی، مرضیه کمالی‌دهقان، شکوه ظروفچی، حمیده خسرویان و مریم کاویانی شایسته تقدیر این دوره از جشنواره تصویرگری شدند.
