۶۰ درصد آثار دینی و قرآنی متناسب با نیاز مخاطبان نیست
گروه ادب: مدیر گروه فرهنگنامه‌های قرآنی مرکز فرهنگ و معارف قرآن درباره مشکلاتی که در حوزه نشر علوم قرآنی وجود دارد، گفت: فقط ۴۰ درصد از آثار موجود در بازار متناسب با نیاز مخاطبان جامعه قرآنی است و مابقی تنها جنبه بایگانی و کتابخانه‌ای دارند.
کتاب‌هایی که در حوزه علوم قرآنی تألیف می‌شود، مشتمل بر مطالب و موضوعات تخصصی بوده و نیازمند تحقیق و مطالعات جدی از سوی کارشناسان و پژوهشگران این حوزه است.
در طول سال‌های گذشته، کتب متعدد و متنوعی در این حوزه منتشر شده که بعضا متناسب با نیاز مخاطبان نیستند.
خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، به همین منظور به بررسی مشکلات آثاری که در این حوزه منتشر می‌شوند پرداخته و با کارشناسان در این باره به گفت‌وگو نشسته است. در زیر گفت‌وگو با حجت‌الاسلام و المسلمین عیسی‌زاده، مدیر گروه فرهنگنامه‌های قرآنی مرکز فرهنگ و معارف قرآن را از نظرتان می‌گذرانیم.
ـ آثاری که در حوزه علوم قرآنی منتشر می‌شوند تا چه میزان برطرف‌کننده نیازهای این حوزه هستند؟
مرکز فرهنگ و معارف قرآن طی دو سال گذشته تاکنون بررسی‌هایی با همین رویکرد داشته است. طی این بررسی‌ها مشخص شد که اکثر آثاری که در حوزه علوم و معارف قرآن منتشر شده‌اند، یک مشکل اساسی داشته‌اند که بی‌توجهی به نیاز مخاطبان بوده است. بر همان اساس سیاست‌های مرکز فرهنگ و معارف قرآن نیز تغییر کرده تا نسبت به این قضیه توجه بیشتری شود؛ از این رو برخی از محصولاتی که از مراکز پژوهشی بیرون آمده است یا به قلم افراد منتشر شده، بیشتر جنبه تئوریک دارند تا کاربردی.
متاسفانه نویسندگان حوزه معارف قرآن مسائل و مباحث مبتلابه جامعه را که مورد نیاز افراد است، مطرح نمی‌کنند و نشر کتاب پیرامون این مباحث صورت نمی‌گیرد.
بر این اساس دیده می‌شود که دست جامعه ما خالی از کتاب‌هایی از این دست هستند و قشرهای گوناگون در سنین مختلف برای برآورده کردن نیازهای قرآنی، به آثار متناسب با سن خود دسترسی ندارند؛ بنابراین این مشکل، از آسیب‌های جدی در این حوزه به شمار می‌آید.
البته در دو سه سال اخیر بهانه بودجه را مطرح کردند که کارشناسان این حوزه، این موضوع را نمی‌پذیرند؛ چرا که آثار متعددی در این حوزه منتشر و در بازار نشر ارائه می‌شوند.
با بررسی آثاری که در نمایشگاه بین‌المللی قرآن عرضه می‌شوند متوجه می‌شویم که این آثار با نیاز مخاطبان امروزی جامعه ایران تناسب ندارند. در ارزیابی آثاری که در این رویداد معنوی به جامعه مخاطبان ارائه می‌شوند، دیده می‌شود که اکثر آثار و پایان‌نامه‌های مربوط به حوزه علوم و معارف قرآن به بیان مباحث تئوریک می‌پردازند و از بیان مباحث بنیادین که بتوان روی آنها سرمایه‌گذاری کرد، غفلت می‌شود. از این رو این حوزه نیازمند ساماندهی و به اصطلاح تحول است.
ـ چه راهکاری را برای رفع این آسیب پیشنهاد می‌کنید؟
در این راستا باید کمیته‌ای تشکیل شود که به برپایی نشست و همایش تخصصی بپردازد که متأسفانه تاکنون چنین برنامه‌هایی انجام نشده‌اند. برای مثال مراکز قرآن‌پژوهی می‌توانند در این باره به برپایی نشست اهتمام داشته باشند و به ارائه مهمترین آثار خود بپردازند.
متأسفانه نمایشگاه قرآن این موضوع را مورد نظر ندارد. به این منظور متولیان و مسئولان برپاکننده نمایشگاه قرآن باید در کنار مباحث جدی این موضوع را مطرح کنند که آثار نمایشگاه قرآن تا چه میزان با نیاز مخاطبان تناسب دارد؟
به این منظور می‌توان آزمونی میدانی گرفت و از مخاطبان بازدیدکننده از نمایشگاه قرآن سؤال کرد که ارزیابی آنها از آثاری که در نمایشگاه ارائه می‌شوند، چطور است و آیا با این آثار می‌توانند به آنچه نیاز دارند برسند یا درصدی از نیازشان برآورده می‌شود؟
این اقدام، راهکاری است برای آنکه مسئولان مربوطه در مراکز قرآن‌پژوهی به جهت‌دهی آثار خود بپردازند. برای مثال مرکز فرهنگ و معارف قرآن به این موضوع ورود پیدا کرده و سیاست خود را روی مسئله‌شناسی قرار داده است.
مسئله‌شناسی نقطه آغاز فعالیت‌های تدوین کتب علوم قرآنی است که از سوی این مرکز انجام می‌شود تا آثار بر مبنای اقدامی درست و اصولی تدوین و منتشر شوند.
ـ به عقیده شما و با توجه به ارزیابی صورت گرفته، چند درصد از آثار منتشرشده نیاز جامعه را مرتفع می‌کنند؟
می‌توان گفت که حدود چهل درصد آثار به مسائل مبتلابه جامعه می‌پردازند و اغلب آثار باقی‌مانده که حدود 60 درصد کتاب‌ها را شامل می‌شوند، جنبه کتابخانه‌ای و بایگانی دارند.
از این رو آثاری که وارد میدان مسائل و مشکلات جامعه قرآنی شوند و خریدار داشته باشند، اندک هستند و 60 درصد آثار پاسخگوی نیاز جامعه نیستند. بر این اساس مراکز قرآن‌پژوهی باید تلاش جدی‌تری در این باره انجام دهند.
رهبر معظم انقلاب این موضوع را در حوزه نیازهای کاربردی جامعه ما و در جمع بانوان قرآن‌پژوه طی چند سال پیش مطرح کردند که پژوهش‌های قرآنی باید به سمت و سوی عملیاتی کردن معارف قرآن در جامعه و زندگی فردی، اجتماعی، اداری و سیاسی برود.
پس از این موضوع، مرکز توسعه و ترویج فعالیت‌های قرآنی در تهران و زیر نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی تشکیل شد. ولی آنچه این نهاد بر اساس آن شکل گرفت، روی نداد.
اینکه چرا اهداف تشکیل این نهاد روی نداد، موضوعی است که باید ضمانت اجرایی آن از مسئولانی که این موضوع را مصوب کردند سؤال شود که چقدر برای اعتبارات و بودجه‌ای که به این منظور اختصاص داده شده تا سیاست قرآنی کشور در نتیجه آن به سرانجام برسد نظارت شده است.
