تلفیق مولفه‌های ارزش محتوایی و نیاز مخاطب در نشر کتب قرآنی
گروه ادب: مدیر انتشارات جهاد دانشگاهی عنوان کرد: یکی از نکاتی که در تالیف کتب قرآنی باید لحاظ شود، علاوه بر مخاطب‌شناسی و رفع نیاز جامعه، توجه به ارزش محتوایی کتاب‌هاست که این دو مولفه باید در نشر کتب با هم تلفیق شوند.
محمد سلگی، مدیر انتشارات جهاد دانشگاهی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، درباره کتاب‌هایی که با رویکرد قرآنی در این مرکز تدوین و منتشر می‌شوند عنوان کرد: برخی از این کتاب‌ها رویکرد آموزشی دارند و برخی دیگر علمی هستند.
وی با بیان اینکه مولفان این کتاب‌ها اساتید دانشگاه‌ها هستند، افزود: برخی از کتاب‌ها نیز حاصل کارهای دانشجویان در قالب پایان‌نامه است که تلاش می‌شود مطالبی در آنها جای گیرد که برای عموم مردم قابل استفاده شود.
سلگی در پاسخ به اینکه تا چه میزان به دغدغه‌های جامعه در راستای تالیف کتب قرآنی توجه می‌شود، اظهار کرد: جهاد دانشگاهی به عنوان ناشر و نویسنده به عنوان مولف، دغدغه‌ها و علایقی دارند که مورد بررسی قرار می‌گیرند. البته در این میان توجه به نیاز مخاطب موضوعی است که به آن توجه می‌شود.
وی ادامه داد: وقتی یک مولف کتابی را برای چاپ به انتشارات می‌دهد، به این نکته توجه می‌شود که چقدر محتوای اثر مورد نظر با نیاز مخاطبان جامعه هم‌خوانی دارد و در رفع نیاز آنها موثر است. از این نظر به خوانده شدن کتاب مورد نظر از سوی مخاطبان توجه می‌شود.
سلگی یادآور شد: البته گاه ممکن است یک مولف دغدغه شخصی داشته باشد و به نیاز مخاطب چندان توجهی نکند یا اثرش حاصل کار مطالعاتی باشد که بخواهد آن را به چاپ برساند. این اثر ممکن است کم‌مخاطب باشد، ولی از نظر مولف شامل مطالب مهمی باشد که بخواهد جامعه متوجه آن شود.
بررسی مخاطب‌شناسانه صورت نمی‌گیرد
مدیر انتشارات جهاد دانشگاهی در ادامه گفت: بر این اساس نمی‌توان با طرح این موضوع که کتاب مخاطب ندارد، آن را رها کنیم. ضمن اینکه بر روی بسیاری از کتاب‌هایی که منتشر می‌شوند بررسی مخاطب‌شناسانه صورت نمی‌گیرد.
وی افزود: گاهی مولف به چاپ اثری با محتوای خاص علاقه‌مند است و روی آن حتی سرمایه‌گذاری نیز می‌کند. زیرا تلاش و زحمتی را کشیده است که می‌خواهد حاصل آن را به جامعه عرضه کند. این کار ممکن است حاصل تحقیقات یک محقق باشد یا پژوهشی که یک دانشجو در قالب پایان‌نامه انجام داده است.
سلگی اظهار کرد: گاهی که مولف می‌بیند کتابش مخاطب ندارد، با انگیزه شخصی خود آن را منتشر می‌کند، اما نکته مهم اینجاست که جهاد دانشگاهی باید این دو موضوع را با هم تلفیق کند. به این معنی که کتاب‌های دیگری را نیز که رفع کننده نیاز جامعه است منتشر کند.
وی ادامه داد: کتاب‌هایی که بتواند به نیازهای مخاطب پاسخ دهد، حوزه عام‌تری را شامل می‌شود. در این راستا فعالیت روی رغبت‌های مطالعاتی قرآنی مردم اقدامی است که جهاد دانشگاهی در نظر دارد که آن را از طریق سازمان فعالیت‌های قرآنی به انجام برساند.
نباید محتوا و نیاز مخاطب فدای یکدیگر شوند
سلگی با تاکید بر اینکه باید دو بعد را در نظر بگیرند، افزود: در این راستا باید منابع تخصصی و از سوی دیگر نیاز مخاطب را مورد توجه قرار دهیم و این دو را با هم تلفیق کنیم و نگذاریم که یکی فدای دیگری شود.
وی اظهار کرد: یکی از اقداماتی که سازمان‌های فعال در حوزه تدوین محتوا و متون قرآنی در آن مشغول به فعالیت هستند، بحث تدبر در قرآن کریم است که باید در این حوزه پیشگام شوند و پیش بیفتند و جهاد دانشگاهی به عنوان ناشر در کنار آنها ایفای نقش کند.
مدیر انتشارات جهاد دانشگاهی با اشاره به اینکه حوزه‌های متعدد و گسترده‌ای در این رابطه پیگیری و دنبال می‌شود، ادامه داد: در این راستا انتشارات یکی از شاخه‌های درخت جهاد دانشگاهی است و شاید نتواند به صورت متمرکز به این حوزه بپردازد، بر این اساس به نحوی تقسیم وظیفه شده است که از دید محتوا و متن، صالح‌ترین و مسئول‌ترین بخش، سازمان فعالیت‌های قرآنی دانشگاهیان کشور است.
سلگی گفت: این سازمان می‌تواند عناوین مطلوبی را در این حوزه منتشر کند که علاوه بر ارزش علمی، از نظر موضوع مخاطب‌شناسی نیز ارزش داشته باشد و بتوان آن را جذب کرد.
وی با بیان اینکه همیشه از انتشار کتاب‌های قرآنی در جهاد دانشگاهی استقبال شده است، افزود: این نهاد در برپایی جشنواره‌ها مجرب است، کاری که برای سازمان فعالیت‌های قرآنی مشکل است؛ در عین حال این سازمان در تدوین متون قرآنی مجرب است و انتشارات جهاد وظیفه نشر آنها را برعهده دارد.
تالیف کتب ارزشمند قرآنی نیازمند همکاری مشترک است
سلگی با اشاره به اینکه چنین همکاری میان دو نهاد می‌تواند مفید باشد، گفت: این موضوع درباره همه کتاب‌ها و موضوعات محتوایی و غنای آنها اعمال می‌شود. در این راستا چنین اقدامی به صورت سیستماتیک سازماندهی شده است و برای این کتاب‌ها هیئت داوری ترتیب داده شده است.
وی به بخشی از وظایف هیئت داوری اشاره کرد و یادآور شد: بخشی از مسئولیت ارزیابی کتاب‌ها برعهده هیئت داوران جشنواره‌هایی است که در طول سال به کوشش این نهاد برگزار می‌شوند.
سلگی اظهار کرد: سالانه صدها عنوان کتاب در جهاد دانشگاهی و شعب آن منتشر می‌شود. برای مثال سال گذشته 409 اثر منتشر شده است. این میزان حاصل کتاب‌هایی است که به انتشارات آمده، ولی به چاپ نرسیده است.
وی در توضیح بیشتر گفت: تعداد بسیاری کتاب به دست ما می‌رسد که تمام آنها را از نظر علمی و تجاری بررسی می‌کنیم. ممکن است در این میان یک کتاب بیاید که از نظر علمی بررسی و تایید شود، ولی صلاحیت تجاری نداشته باشد و به چاپ نرسد.
سلگی ادامه داد: کتاب‌هایی که فروش نداشته باشند مورد تایید قرار نمی‌گیرند. گاه یک کتاب نیز پس از بررسی علمی و تجاری، تایید شده و به چاپ می‌رسد. گاهی نیز از ابتدا به دلیل بررسی‌های صورت گرفته نمی‌پذیریم.
وی تاکید کرد: هیئت داوران در همه گروه‌ها به ارزیابی آثار می‌پردازند و معمولا از همکاران جهاد دانشگاهی و دانشگاه‌ها هستند.
