اسناد به صورت کامل در اختیار پژوهشگران قرار نمی‌گیرد
گروه جهاد و حماسه: جانشین سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس سپاه درباره آثار اندکی که در حوزه پژوهش دفاع مقدس نوشته شده‌اند، گفت: احتیاطی که پس از گذشته دو دهه از جنگ، همچنان در ارائه این اسناد به پژوهشگران اعمال می‌شود، باعث فقر این حوزه شده است.
شاید در روزگار کنونی نیازی نباشد که گفته شود آثار فراوان در حوزه دفاع مقدس تدوین و منتشر می‌شوند. سیری که در سال‌های اخیر رشد چشمگیری را در مقایسه با سایر آثار به خود اختصاص داده است و برگزاری جشنواره‌های متعدد در این حوزه نیز بر این روند بی‌تأثیر نبوده است.
اما در این میان نکته قابل تأمل این است که علی‌رغم آثار متعددی که در حوزه شعر، داستان، تاریخ شفاهی، خاطرات و زندگی‌نامه‌ها در قالب‌های خودنوشت و دیگرنوشت به رشته تحریر درمی‌آیند و اغلب آنان نیز به جشنواره‌ها ارائه می‌شوند، در حوزه پژوهش دفاع مقدس با آثار انگشت‌شماری روبرو هستیم.
در همین رابطه خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با سردار علی ناظری، جانشین سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس سپاه به گفت‌وگو نشسته است که از نظرتان می‌گذرانیم.
ـ در حوزه داستان و شعر شاهد آثار متعددی در بازار وجود دارد، ولی آثار پژوهشی بسیار اندک هستند. یکی از دلایل این امر به اسنادی مربوط می‌شود که باید در دسترس و اختیار پژوهشگران قرار گیرد که به لحاظ امنیتی این کار انجام نمی‌شود. نظر شما در این باره چیست و چه راهکاری برای آن در نظر دارید؟
با موضوع مطرح شده و اینکه تعداد آثار پژوهشی حوزه دفاع مقدس انگشت‌شمار هستند، موافق هستم. بسیاری از اسناد جنگ متأسفانه به این دلیل که بسیاری از کسانی که در بیان و ارائه آنها هنوز در قید حیات هستند و ممکن است بر اساس آن اسناد، برای آنان مشکلی ایجاد شود، در خفا نگهداری می‌شوند و در دسترس پژوهشگران قرار نمی‌گیرند و در این باره با احتیاط عمل می‌شود.
این رویکرد حتی با گذشت دو دهه از جنگ، همچنان ادامه دارد و اسناد معمولی نیز در اختیار نویسندگان و پژوهشگران قرار نمی‌گیرد؛ مگر اینکه بخواهند کاری سفارش و زیر نظر سازمان مربوطه انجام دهند.
البته سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس سپاه نیز با این موضوع درگیر است؛ نه به عنوان معترض، بلکه به عنوان نهادی که باید مورد اعتراض قرار گیرد. این رویکرد وجود دارد و همچنان باعث می‌شود که کارهای تحقیقاتی و پژوهشی در این باره صورت نگیرد.
ـ پس پژوهش‌هایی که در این باره انجام می‌شود، بر اساس کدام اسناد تدوین و تهیه می‌شوند؟
معمولاً کارهای تحقیقاتی و پژوهشی قدیمی برای تدوین آثار پژوهشی جدید مورد استناد و استفاده قرار می‌گیرند و با گذشت زمان طولانی از جنگ، جغرافیای وسیعی که طی هشت سال دفاع مقدس در آن مناطق درگیر بودیم، افراد مختلفی که آمده و رفتند و اتفاق‌های بسیار زیادی که افتاده است، همچنان در این حوزه با مشکل مواجه هستیم.
رهبر معظم انقلاب در این باره فرمودند که اگر بخواهید لیستی را از عناوین و موضوعات مختلف و متنوع که در جنگ است، استخراج کنید، بسیار طولانی و مفصل خواهد بود که می‌توان از آن استفاده‌های مؤثری کرد.
ـ با توجه به اینکه اسناد همچون گذشته در اختیار نویسندگان و پژوهشگران قرار نمی‌گیرند، وضعیت انتشار آثار را چطور ارزیابی می‌کنید؟
متاسفانه همین رویکرد که اسناد به صورت کامل در اختیار پژوهشگران قرار نمی‌گیرد، یکی از علت‌ها است که باعث شده در این حوزه ضعیف ظاهر شویم و تولیدات جدیدی هم نداشته باشیم. البته ممکن است این مشکل نیز ایجاد شود که نتوانیم حقایق جنگ را استخراج کنیم.
ـ با توجه به اینکه روند انتشار کتب داستان و شعر در مقایسه با پژوهش سریع‌تر است، چه پیشنهادی برای رشد این حوزه دارید؟
شاید بهتر باشد که به جای اینکه به سراغ نگارش داستان، رمان و ... برویم، ابتدا به آثار پژوهشی بپردازیم؛ زیرا که هنوز به تمام وقایع جنگ نپرداخته‌ایم و همه واقعیت‌ها بازگو نشده‌اند. شاید بهتر باشد ابتدا در این حوزه شفاف‌سازی کنیم و بعد به تخیلات و گمانه‌ها در قالب داستان بپردازیم.
البته رویکردی که اکنون در جامعه شکل گرفته است منعی ندارد و شاید به نوعی بتوان آن را فاصله گرفتن از حقیقت جنگ دانست که چند سالی بیشتر از آن نگذشته است. این موضوع نیز بعید نیست که برخی از اسنادی که در مجموعه‌ها و سازمان‌ها نگهداری می‌شوند، شرایط مطلوبی ندارند و شاید بسیاری از افراد از وجود چنین اسنادی تا سال‌ها مطلع نشوند.
در این حوزه برخی از نهادها توانسته‌اند اسناد را به نحو مطلوب نگهداری کنند و برخی از مطالب آنها را در قالب بولتن و ... ارائه کنند. در این باره که متاسفانه کار جدیدی در عرصه پژوهش بیرون نیامده است و این مشکل همچنان وجود دارد، باید فکری در قالب نوعی اجبار و قانون ارائه شود تا مشکلات برطرف شوند.
