به بهانه برگزاری كنگره بين‌المللی كربلايی كاظم ساروقی
بررسی جايگاه ويژه قرآن به دليل ويژگی‌های بی‌بديل آن در مقايسه با ساير كتب آسمانی
گروه فعاليت‌های قرآنی: بی‌نيازی اثبات اعجاز قرآن از آورنده آن يعنی پيامبر اكرم (ص) و اين حقيقت كه قرآن، ميان اعجاز و كتاب هدايت و تربيت‌بودن جمع كرده است، ويژگی‌های بی‌بديلی است كه موجب شده تا قرآن كريم در مقايسه با ساير كتب آسمانی جايگاهی ممتاز و ويژه‌ای داشته باشد.
«علی نصيری»، قرآن‌پژوه دينی در نخستين كنگره بين‌المللی بزرگداشت حافظ كل قرآن«محمدكاظم كريمی ساروقی» مقاله‌ای با عنوان «تحريف‌ناپذيری قرآن با تاكيد بر شهود معنوی كربلايی كاظم» تاليف و به اين كنگره ارايه كرد كه در زير اين مقاله را می‌خوانيم:
تحريف از ريشه حرف است و غالب لغويان، حرف را به معنای گوشه و كنار دانسته‌اند، بر اساس اين مفهوم، تحريف به معنای كناره‌بردن و به گوشه كشاندن است، از اين رو تحريف گفتار به اين معناست كه با تغيير و جابه‌جاكردن كلمات و جملات يا تفسير نادرست، مفهوم مورد نظر متكلم را از بستر صحيح و مطلوب خارج ساخته و به مفهومی كناره بكشاند كه در حاشيه معنای اصلی جای داشته است.
تحريف گفتار، عبارت است از تغيير و جابجاكردن كلمات و جملات يا تفسير نادرست به گونه‌ای كه مفهوم موردنظر متكلم از بستر صحيح و مطلوب، خارج شده و در مفهوم كناره كه در حاشيه معنای اصلی است به كار برده است.
تحريف معنوی و تحريف لفظی به دو قسم هستند كه در تحريف معنوی، تحريف‌كننده بدون كمترين دخل و تصرف در ساختار الفاظ و عبارات قرآن، آنها را براساس پيش‌فرض‌های باطنی خود و به منظور تقويت آنها تفسير می‌نمايد و در حقيقت نگرش خود را بر قرآن تحميل می‌كند و معنايی مخالف مراد جدی خداوند، به دست می‌آيد و از آنجا كه تحريف‌كننده، معنای آيه را از بستر صحيح و شايسته آن خارج ساخته و آن را در مفهومی فراتر از متن و به شكلی حاشيه‌ای تفسير می‌كند به كارش تحريف اطلاق شده است، تحريف معنوی را اصطلاحاً تفسير به رأی گويند، اما تحريف لفظی به معنای معنوی، دخل و تصرف در ساختار الفاظ و عبارت قرآن است.
تحريف لفظی بر سه قسم است:
1ـ تحريف از طريق افزودن، كه در آن تفسيركننده آيه يا سوره‌ای را از پيش خود ساخته و بر قرآن افزوده است.
2ـ تحريف لفظی از طريق كاستن، در اين روش تحريف‌كننده بخشی از كلمات، آيات يا سوره‌های قرآن را بی‌آن كه مشخص باشد از آن حذف می‌كند.
3ـ تحريف لفظی كه از طريق جابه‌جايی اتفاق می‌افتد و به معنای دگرگون‌كردن نگارش قرآن از لحاظ ترتيب و تقديم و تأخير و ترتيب از جهت افزايش و كاهش الفاظ است.
تدوين قطعی مجموع مصحف شريف در زمان حضرت رسول از يك سو و عنايت، حمايت و هدايت اهل بيت (ع) و پيروان آنان از سوی ديگر و نيز اهتمام ساير مسلمانان به صيانت قرآن از گزند هرگونه تغيير و تحويل و تبديل صوری و مادی قرآن را از تحريف لفظی مصون داشته است، اما درباره وقوع تحريف معنوی در قرآن يعنی تفسير به رأی آيات اين كتاب آسمانی هيچگونه ترديدی نيست و شواهد متعدد دال برآن است.
راهيابی تحريف لفظی يعنی جعل و وضع در احاديث نبوی راه يافته است اين امر بدان دليل است كه حديث نبوی فاقد ويژگی اعجاز است و ديگران می‌توانند گفتاری شبيه به آن ارائه كنند. پيامبر اكرم برای مقابله با تحريف لفظی احاديث، دو راه را فراروی امت اسلامی نهاده است:
1- مراجعه به قرآن به عنوان معيار شناسايی احاديث سره از ناسره
2- مراجعه به اهل بيت(ع) به عنوان حاملان اصلی سنت و قرآن
احتمال تحريف لفظی در قرآن از طريق افزودن، به اتفاق همه مسلمانان و انديشمندان فرقتين مردود شمرده است. چه اين كه پذيرش آن به معنای امكان و تحقق هم آوردی با قرآن و ارائه گفتاری همسان با آن است كه ضرورتاً اعجاز و اعتبار اين كتاب را زير سئوال خواهد برد، اما درباره تحريف لفظی از طريق كاستن، اختلاف نظر وجود دارد، اثبات و انكار اين نوع از تحريف در ميان هر دو فرقه بزرگ اسلام (شيعه و سنی) طرفدارانی دارد.
مدعيان اين نوع تحريف بر اين اعتقاد هستند كه شماری از آيات يا سوره‌های قرآن در زمينه ولايت و امامت يا مسائلی ديگر در حوزه فقه يا ساير گزاره‌ها از لابه لای آن حذف شده است و در مقابل، مخالفان تحريف با استناد به آياتی چون آيه حفظ (حجر، 9)، آيه نفی باطل (فصلت، 42) آيه رصد الهی (جن، 27) و نيز رواياتی چون حديث ثقلين، روايات تأييدكننده به شرورت عرضه احاديث بر قرآن، ادعای تحريف قرآن را رد می‌كنند.
به نظر می‌رسد سه عامل بنيادين در گرايش به نظريه تحريف از سوی برخی نويسندگان نقش‌آفرين بوده است، كه اين عوامل عبارت‌اند از:
1- وجود روايات تحريف‌شده
2- ابهام در تاريخ گردآوری قرآن
3- كمرنگ‌بودن طرح مسأله امامت در قرآن
بی‌نيازی اثبات اعجاز قرآن از آورنده آن يعنی پيامبر اكرم (ص) و اين حقيقت كه قرآن ميان اعجاز و كتاب هدايت و تربيت‌بودن جمع كرده ويژگی‌های بی‌بديلی است كه موجب شده است، قرآن كريم در مقايسه با ساير كتب آسمانی جايگاهی ممتاز ويژه داشته باشد.
در نگاهی گذرا برای قرآن چهار ويژگی اساسی می‌تواند برشمرد:
1- قرآن تنها كتاب كامل و حاوی پيام‌های خداوند به بشريت است.
2- قرآن مصدق و مهيمن كتب آسمانی پيشين است
3- قرآن حاوی بسياری از اسرار ناگشوده هستی است.
4- قرآن كتابی جامع و جهانی و جاودانه است
آنچه كه درباره ويژگی‌ها، عظمت و جايگاه قرآن گفته می‌شود كه تنها بازگو كننده بخشی از عظمت اين كتاب آسمانی است، زمانی قابل دفاع است كه احتمال هرگونه تحريف از طريق كاستی يا فزونی و دخالت گفتار الهی درباره قرآن مردود اعلام شود، زيرا قرآن به عنوان معجزه جاويد اسلام نبايد در معرض كاستی يا فزونی باشد، چرا كه در غير اين صورت نمی‌توان نقش و جايگاه‌های مذكور را درباره آن قايل شد.
اگر كسی از روی جهل احتمال دهد كه چيزی به قرآن افزوده يا كم شده است، حداقل سه پيامد خطرناك بر اين احتمال مترقب است:
1- ضرورت كنارنهادن قرآن با احتمال تحريف از طريق فزونی
2- فروپاشی برهان هم‌آوردطلبی قرآن با احتمال تحريف از طريق كاستی
3- بطلان ادعای جامعيت قرآن با احتمال تحريف از طريق كاستی
حفظ ناگهانی قرآن كريم به وسيله كربلايی كاظم كريمی ساروقی از رخدادهای شگفت‌آور معجزه گونه روزگار ماست. از رهگذر اين واقعه می‌توان وجود عامل متافيزيك و متفاوت قوانين اين عوامل با عالم ماده برخورداری قرآن از ماهيت ماورايی را اثبات كرد علاوه بر آن، اين واقعه اصالت و نزاهت قرآن را از هرگونه دستبرد و تحريف حفظ و نيز صحت ترتيب و تدوين آن را اثبات می‌كند. مطابقت ترتيب قرآن القا شده بر كربلايی كاظم با ترتيب قرآنی كه ما در اختيار داريم، خود می‌تواند نشانه‌ای شهودی بر اصالت قرآن موجود در بين ما و آسمانی بودن قرائت آن (قرائت حفض از عاصم) باشد.
يادآوری می‌شود، كنگره كربلايی كاظم ساروقی، 31 مرداد ماه در سالن همايش‌های استانداری اراك با حضور بيش از 80 انديشمند خارجی از 13 كشور جهان برگزار شد.
تحريف از ريشه حرف است و غالب لغويان، حرف را به معنای گوشه و كنار دانسته‌اند، بر اساس اين مفهوم، تحريف به معنای كناره‌بردن و به گوشه كشاندن است، از اين رو تحريف گفتار به اين معناست كه با تغيير و جابه‌جاكردن كلمات و جملات يا تفسير نادرست، مفهوم مورد نظر متكلم را از بستر صحيح و مطلوب خارج ساخته و به مفهومی كناره بكشاند كه در حاشيه معنای اصلی جای داشته است.
تحريف گفتار، عبارت است از تغيير و جابجاكردن كلمات و جملات يا تفسير نادرست به گونه‌ای كه مفهوم موردنظر متكلم از بستر صحيح و مطلوب، خارج شده و در مفهوم كناره كه در حاشيه معنای اصلی است به كار برده است.
تحريف معنوی و تحريف لفظی به دو قسم هستند كه در تحريف معنوی، تحريف‌كننده بدون كمترين دخل و تصرف در ساختار الفاظ و عبارات قرآن، آنها را براساس پيش‌فرض‌های باطنی خود و به منظور تقويت آنها تفسير می‌نمايد و در حقيقت نگرش خود را بر قرآن تحميل می‌كند و معنايی مخالف مراد جدی خداوند، به دست می‌آيد و از آنجا كه تحريف‌كننده، معنای آيه را از بستر صحيح و شايسته آن خارج ساخته و آن را در مفهومی فراتر از متن و به شكلی حاشيه‌ای تفسير می‌كند به كارش تحريف اطلاق شده است، تحريف معنوی را اصطلاحاً تفسير به رأی گويند، اما تحريف لفظی به معنای معنوی، دخل و تصرف در ساختار الفاظ و عبارت قرآن است.
تحريف لفظی بر سه قسم است:
1ـ تحريف از طريق افزودن، كه در آن تفسيركننده آيه يا سوره‌ای را از پيش خود ساخته و بر قرآن افزوده است.
2ـ تحريف لفظی از طريق كاستن، در اين روش تحريف‌كننده بخشی از كلمات، آيات يا سوره‌های قرآن را بی‌آن كه مشخص باشد از آن حذف می‌كند.
3ـ تحريف لفظی كه از طريق جابه‌جايی اتفاق می‌افتد و به معنای دگرگون‌كردن نگارش قرآن از لحاظ ترتيب و تقديم و تأخير و ترتيب از جهت افزايش و كاهش الفاظ است.
تدوين قطعی مجموع مصحف شريف در زمان حضرت رسول از يك سو و عنايت، حمايت و هدايت اهل بيت (ع) و پيروان آنان از سوی ديگر و نيز اهتمام ساير مسلمانان به صيانت قرآن از گزند هرگونه تغيير و تحويل و تبديل صوری و مادی قرآن را از تحريف لفظی مصون داشته است، اما درباره وقوع تحريف معنوی در قرآن يعنی تفسير به رأی آيات اين كتاب آسمانی هيچگونه ترديدی نيست و شواهد متعدد دال برآن است.
راهيابی تحريف لفظی يعنی جعل و وضع در احاديث نبوی راه يافته است اين امر بدان دليل است كه حديث نبوی فاقد ويژگی اعجاز است و ديگران می‌توانند گفتاری شبيه به آن ارائه كنند. پيامبر اكرم برای مقابله با تحريف لفظی احاديث، دو راه را فراروی امت اسلامی نهاده است:
1- مراجعه به قرآن به عنوان معيار شناسايی احاديث سره از ناسره
2- مراجعه به اهل بيت(ع) به عنوان حاملان اصلی سنت و قرآن
احتمال تحريف لفظی در قرآن از طريق افزودن، به اتفاق همه مسلمانان و انديشمندان فرقتين مردود شمرده است. چه اين كه پذيرش آن به معنای امكان و تحقق هم آوردی با قرآن و ارائه گفتاری همسان با آن است كه ضرورتاً اعجاز و اعتبار اين كتاب را زير سئوال خواهد برد، اما درباره تحريف لفظی از طريق كاستن، اختلاف نظر وجود دارد، اثبات و انكار اين نوع از تحريف در ميان هر دو فرقه بزرگ اسلام (شيعه و سنی) طرفدارانی دارد.
مدعيان اين نوع تحريف بر اين اعتقاد هستند كه شماری از آيات يا سوره‌های قرآن در زمينه ولايت و امامت يا مسائلی ديگر در حوزه فقه يا ساير گزاره‌ها از لابه لای آن حذف شده است و در مقابل، مخالفان تحريف با استناد به آياتی چون آيه حفظ (حجر، 9)، آيه نفی باطل (فصلت، 42) آيه رصد الهی (جن، 27) و نيز رواياتی چون حديث ثقلين، روايات تأييدكننده به شرورت عرضه احاديث بر قرآن، ادعای تحريف قرآن را رد می‌كنند.
به نظر می‌رسد سه عامل بنيادين در گرايش به نظريه تحريف از سوی برخی نويسندگان نقش‌آفرين بوده است، كه اين عوامل عبارت‌اند از:
1- وجود روايات تحريف‌شده
2- ابهام در تاريخ گردآوری قرآن
3- كمرنگ‌بودن طرح مسأله امامت در قرآن
بی‌نيازی اثبات اعجاز قرآن از آورنده آن يعنی پيامبر اكرم (ص) و اين حقيقت كه قرآن ميان اعجاز و كتاب هدايت و تربيت‌بودن جمع كرده ويژگی‌های بی‌بديلی است كه موجب شده است، قرآن كريم در مقايسه با ساير كتب آسمانی جايگاهی ممتاز ويژه داشته باشد.
در نگاهی گذرا برای قرآن چهار ويژگی اساسی می‌تواند برشمرد:
1- قرآن تنها كتاب كامل و حاوی پيام‌های خداوند به بشريت است.
2- قرآن مصدق و مهيمن كتب آسمانی پيشين است
3- قرآن حاوی بسياری از اسرار ناگشوده هستی است.
4- قرآن كتابی جامع و جهانی و جاودانه است
آنچه كه درباره ويژگی‌ها، عظمت و جايگاه قرآن گفته می‌شود كه تنها بازگو كننده بخشی از عظمت اين كتاب آسمانی است، زمانی قابل دفاع است كه احتمال هرگونه تحريف از طريق كاستی يا فزونی و دخالت گفتار الهی درباره قرآن مردود اعلام شود، زيرا قرآن به عنوان معجزه جاويد اسلام نبايد در معرض كاستی يا فزونی باشد، چرا كه در غير اين صورت نمی‌توان نقش و جايگاه‌های مذكور را درباره آن قايل شد.
اگر كسی از روی جهل احتمال دهد كه چيزی به قرآن افزوده يا كم شده است، حداقل سه پيامد خطرناك بر اين احتمال مترقب است:
1- ضرورت كنارنهادن قرآن با احتمال تحريف از طريق فزونی
2- فروپاشی برهان هم‌آوردطلبی قرآن با احتمال تحريف از طريق كاستی
3- بطلان ادعای جامعيت قرآن با احتمال تحريف از طريق كاستی
حفظ ناگهانی قرآن كريم به وسيله كربلايی كاظم كريمی ساروقی از رخدادهای شگفت‌آور معجزه گونه روزگار ماست. از رهگذر اين واقعه می‌توان وجود عامل متافيزيك و متفاوت قوانين اين عوامل با عالم ماده برخورداری قرآن از ماهيت ماورايی را اثبات كرد علاوه بر آن، اين واقعه اصالت و نزاهت قرآن را از هرگونه دستبرد و تحريف حفظ و نيز صحت ترتيب و تدوين آن را اثبات می‌كند. مطابقت ترتيب قرآن القا شده بر كربلايی كاظم با ترتيب قرآنی كه ما در اختيار داريم، خود می‌تواند نشانه‌ای شهودی بر اصالت قرآن موجود در بين ما و آسمانی بودن قرائت آن (قرائت حفض از عاصم) باشد.
يادآوری می‌شود، كنگره كربلايی كاظم ساروقی، 31 مرداد ماه در سالن همايش‌های استانداری اراك با حضور بيش از 80 انديشمند خارجی از 13 كشور جهان برگزار شد.
