معرفی پايان‌نامه‌های عرضه‌شده در پانزدهمين نمايشگاه بين‌المللی قرآن كريم
عرضه پايان‌نامه «فرهنگ اشتقاقی ــ تطبيقی واژگان قرآن كريم» در نمايشگاه قرآن
گروه انديشه: «فرهنگ اشتقاقی ــ تطبيقی واژگان قرآن كريم» عنوان يكی از پايان‌نامه‌های مقطع دكترای مركز تربيت مدرس دانشگاه قم است كه در بخش دانشگاهی پانزدهمين نمايشگاه بين‌المللی قرآن عرضه شده است.
به گزارش خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، اين پايان‌نامه با راهنمايی مرحوم آيت‌الله «محمدهادی معرفت» و مشاوره حجت‌الاسلام و المسلمين «محمدعلی مهدوی‌راد» و دكتر «محمدعلی لسانی‌فشاركی»، با نگارش و تدوين «ابو‌الفضل خوش‌منش» در سال 82 در مركز تربيت مدرس دانشگاه قم دفاع شده است.
به نظر نويسنده، قرآن كريم بيان خدا به سوی ناس است از جنس واژگان به زبانی با پشتوانه كه خدايش «عربی مبين» خواند. با اين همه، بيان بودن اين زبان برای همگان در هر زمان و مكان مورد حق‌اليقين گروهی از مردمان واقع نشد و از ديد آنان قرآن را هماره معانی و ترجمانی به ضميمه بايد تا سوی هر قومی به همان زبان محاوره و مذاكره‌اش بيايد و در غير اين صورت اين قرآن برای كثيری از خلق نامفهوم خواهد بود و زبان عربی مبين به جای پرده برافكنی مزبور، خود پرده‌ای خواهد بود قطور كه برافكندن آن از برابر ديدگان كثيری از مردمان، واجب با ابزار ترجمان است يا مقدمه واجب.
خوش‌منش معتقد است كه اين نگرشی است نادرست كه از چند طريق می‌توان و بايد با آن مقابله كرد. يكی از اين طرق كه نقش مقدمه و تهيد دارد، توجه به شماری قابل توجه از واژگان قرآنی دارای اشتراك و اشتقاق با واژگان زبان‌های ديگر در عين بررسی مسير سفر آن‌هاست؛ زيرا اغلب اين واژگان ــ كه شمار آن‌ها نيز فراوان است ــ گاه برای رسيدن به موقعيت و شكل امروز مسيری را طی نموده‌اند پرپيچ و خم و گاه صوری به خود گرفته‌اند بعيد و مبهم. در اين رساله كوشش در راستای جمع صدها واژه قرآنی از اين نوع و يك كاسه كردن و بررسی سير تاريخی و برخی تطورات لفظی و معنايی آن‌هاست، به همراه مقدمه‌ای وافی راجع به نحوه عمل و بيان اسباب استقاق و انتشار واژگان و نيز بيان خصوصيات اثر حاضر.
هدف از نگارش اين اثر فراهم آوردن مقدمه‌ای است برای كوشش‌های بعدی و آينده در ايجاد ارتباط مستقيم بين قرآن و مخاطبان غير عرب زبان آن و سعی در آغاز به زودن تصوری است كه زبان مبين قرآن را پرده و پوشش می‌شمارد و نيز ممكن گردانيدن مشاهده و بررسی «خوشه واژه‌ها» كه در علوم امروز نقشی بارز و تعيين كننده دارند و يافتن مهارت فهمی انتزاعی از بسياری واژه‌ها با نظر اوليه بر صوت و صورت آن‌ها بدون مراجعه شتابان به معاجم و نيز حفظ مانعی كثير با الفاظ قليل. بايد گفت كه كوشش صورت گرفته در اين فرهنگ اشتقاقی ــ تطبيقی صرفا جمع واژگان دخيل در قرآن نيست و بسی فراتر از آن است. واژگان مبدأ، واژگان قرآنی و واژگان مقصد، واژگان زبان‌های مختلف‌اند كه اهم آن‌ها عبارت است از عربی، فارسی، فرانسه، انگليسی، لاتين و يونانی.
به نظر نويسنده، قرآن كريم بيان خدا به سوی ناس است از جنس واژگان به زبانی با پشتوانه كه خدايش «عربی مبين» خواند. با اين همه، بيان بودن اين زبان برای همگان در هر زمان و مكان مورد حق‌اليقين گروهی از مردمان واقع نشد و از ديد آنان قرآن را هماره معانی و ترجمانی به ضميمه بايد تا سوی هر قومی به همان زبان محاوره و مذاكره‌اش بيايد و در غير اين صورت اين قرآن برای كثيری از خلق نامفهوم خواهد بود و زبان عربی مبين به جای پرده برافكنی مزبور، خود پرده‌ای خواهد بود قطور كه برافكندن آن از برابر ديدگان كثيری از مردمان، واجب با ابزار ترجمان است يا مقدمه واجب.
خوش‌منش معتقد است كه اين نگرشی است نادرست كه از چند طريق می‌توان و بايد با آن مقابله كرد. يكی از اين طرق كه نقش مقدمه و تهيد دارد، توجه به شماری قابل توجه از واژگان قرآنی دارای اشتراك و اشتقاق با واژگان زبان‌های ديگر در عين بررسی مسير سفر آن‌هاست؛ زيرا اغلب اين واژگان ــ كه شمار آن‌ها نيز فراوان است ــ گاه برای رسيدن به موقعيت و شكل امروز مسيری را طی نموده‌اند پرپيچ و خم و گاه صوری به خود گرفته‌اند بعيد و مبهم. در اين رساله كوشش در راستای جمع صدها واژه قرآنی از اين نوع و يك كاسه كردن و بررسی سير تاريخی و برخی تطورات لفظی و معنايی آن‌هاست، به همراه مقدمه‌ای وافی راجع به نحوه عمل و بيان اسباب استقاق و انتشار واژگان و نيز بيان خصوصيات اثر حاضر.
هدف از نگارش اين اثر فراهم آوردن مقدمه‌ای است برای كوشش‌های بعدی و آينده در ايجاد ارتباط مستقيم بين قرآن و مخاطبان غير عرب زبان آن و سعی در آغاز به زودن تصوری است كه زبان مبين قرآن را پرده و پوشش می‌شمارد و نيز ممكن گردانيدن مشاهده و بررسی «خوشه واژه‌ها» كه در علوم امروز نقشی بارز و تعيين كننده دارند و يافتن مهارت فهمی انتزاعی از بسياری واژه‌ها با نظر اوليه بر صوت و صورت آن‌ها بدون مراجعه شتابان به معاجم و نيز حفظ مانعی كثير با الفاظ قليل. بايد گفت كه كوشش صورت گرفته در اين فرهنگ اشتقاقی ــ تطبيقی صرفا جمع واژگان دخيل در قرآن نيست و بسی فراتر از آن است. واژگان مبدأ، واژگان قرآنی و واژگان مقصد، واژگان زبان‌های مختلف‌اند كه اهم آن‌ها عبارت است از عربی، فارسی، فرانسه، انگليسی، لاتين و يونانی.
