منشور توسعه فرهنگ قرآنی/
فرآيندهای علمی نبايد قربانی تعجيل در تحقق منشور توسعه قرآنی شود
گروه انديشه: رئيس مركز فرهنگ و معارف قرآن كريم با تأكيد بر ضرورت پيگيری فرآيند علمی و منطقی در دستيابی به نظام معرفتی مبتنی بر قرآن كريم، اظهار كرد: تحقق آرمان‌های منشور توسعه فرهنگی قرآنی نيازمند فرآيند دقيق و علمی است، و اكنون نبايد به خاطر تأخير و كم‌توجهی‌ای كه داشتيم، عجله كنيم.
حجت‌الاسلام و المسلمين «محمدصادق يوسفی‌مقدم»، رئيس مركز فرهنگ و معارف قرآن كريم، در گفتوگو با خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، درباره تحقق نظام‌های معرفتی قرآنی كريم با توجه به منشور توسعه قرآنی با اشاره به ضرورت شكل‌گيری تفسيرهای ترتيبی ـ موضوعی، اظهار كرد: اين تفاسير به اين معنا است كه از ابتدا تا انتهای قرآن كريم، بياييم آيه به آيه بررسی كنيم و مباحث حقوقی هر آيه را جدا جدا استخراج كنيم. برخی از اين مباحث ممكن است مربوط به مبانی باشد و برخی نيز ممكن است كه به مسائل مربوط باشد.
وی افزود: همين طور بايد از ابتدا تا انتهای قرآن كريم، ما به همين سبك پيش برويم و يك تفسير ترتيبی حقوقی از قرآن با به دست آوردن مباحث و مبانی در هر آيه داشته باشيم. همچنين در حوزه مسائل اجتماعی، سياسی، تربيتی بايد بتوانيم آيه به آيه را جداگانه به سبك ترتيبی تفسير كنيم و در نهايت بعد از اين‌كه كل قرآن مجيد به صورت ترتيبی تفسير سياسی يا تربيتی شد، نظام موضوعی در اين زمينه را از قرآن كريم، استخراج كنيم.
نويسنده كتاب «اجتهاد و منابع آن در قرآن» با بيان اين‌كه بايد نظام موضوعی را از كل اين آيات و تفاسير استخراج كنيم، اظهار كرد: البته آن وقت نياز به كار جديد داريم تمام آن بحث‌هايی كه در آيه به آيه قرآن صورت گرفته است را بتوانيم از آن نظام موضوعی استخراج كنيم. نظام موضوعی سياسی، تربيتی كه در آن به طور دقيق و حساب شده و با يك فرآيند منطقی و علمی به نظام‌های معرفتی قرآن دست پيدا كنيم.
وی در پاسخ به اين سؤال كه كار مشابه‌ای در اين زمينه شكل گرفته است يا نه؟ اظهار كرد: ما در مركز فرهنگ و معارف چنين تفسيری را تعريف كرديم؛ يعنی يك كلان‌پروژه‌ای را تحت عنوان تفسير سياسی تعريف كرديم. در تفسيری سياسی قرآن ابتدا بحث مبانی و روش‌ها مورد توجه قرار می‌گيرد؛ يعنی بايد مبانی تفسير سياسی كاملا تنقيح شود و روش‌هايی كه در تفسير سياسی مورد توجه قرار می‌گيرد بايد مورد توجه قرار گيرد.
حجت‌الاسلام يوسفی‌مقدم اضافه كرد: بعد از اين مرحله بر اساس مبانی و روش‌های موجود، بايد مبانی اتخاذ شود و سپس وارد كار تفسير شويم و اين‌كه ممكن است بر اساس مبانی و روش‌های گوناگون وارد كار تفسير سياسی شويم. به هر صورت اين كلان‌پروژه تبيين شده است و ما اكنون مراحل مقدماتی كار را در حال انجام داريم.
وی در تبيين مباحث مطرح در مقدمات تفاسير موضوعی ترتيبی تصريح كرد: مقدمات به اين معنا است كه مباحث مبانی، روش‌ها و همچنين پيشينه كار بايد شناسايی شود و سپس وارد آيه به آيه قرآن كريم برای تفسير سياسی شويم. در نهايت نيز غرض ما از اين تفسير سياسی، استخراج نظام موضوعی تفسير سياسی از قرآن است، چه در حوزه مبانی‌ای كه قرآن در نظام موضوعی خودش ارائه داده است و چه در حوزه مسائلی كه در نظام موضوعی مطرح كرده است.
رئيس مركز فرهنگ و معارف قرآن عنوان كرد: بنده اعتقادم اين است كه ما با چنين فرآيند علمی و منطقی به يك نظام معرفتی عالمانه و دقيق سياسی دست بيابيم. اين فرآيند منطقی را ما بايد در حوزه اجتماعی نيز داشته باشيم و در حوزه تربيتی نيز داشته باشيم تا بتوانيم به نظام‌های معرفتی قرآنی در حوزه‌های مختلف اجتماعی، سياسی و تربيتی و حقوقی دست پيدا كنيم.
وی با بيان اين‌كه اكنون نبايد خدای‌ناخواسته در تحقق اهداف منشور توسعه فرهنگ قرآنی و تشكيل نظام‌های معرفتی قرآنی عجله كنيم، گفت: به خاطر اين‌كه در اين زمينه تأخيری داشتيم و كم‌توجهی كرديم، نتوانستيم تاكنون به مبانی دست پيدا كنيم، عجله كنيم و از همين الآن يك مرتبه شروع كنيم و توقع داشته باشيم كه با يك كار موضوعی در عرض يك سال خروجی مناسبی تحويل‌مان دهند.
اين پژوهشگر قرآن كريم با بيان اين‌كه اين كار نيازمند فرآيند دقيق علمی است، اظهار كرد: تنها با طی اين فرآيند است كه می‌توانيم به نتيجه‌ای منطقی، علمی و قطعی در اين زمينه دست پيدا كنيم. ما برای رسيدن به اين هدف حتما بايد از كارشناسان حوزه و دانشگاه استفاده كنيم و اين شكل نباشد كه تكروی در اين قضيه صورت بگيرد.
يوسفی‌مقدم با تأكيد بر ضرورت استفاده همه‌جانبه از ظرفيت‌های موجود، بيان كرد: دانش حوزوی در كنار دانشی كه دانشگاهيان عزيز ما در حوزه‌های علوم روز دارند در كنار يكديگر به كار گرفته شوند در لجنه‌های علمی و جمع‌های كارشناسی تجميع شود و آن‌را به شكلی زمينه‌سازی كنيم كه اين تعامل در كل فرآيند كار ما حضور داشته باشد.
وی افزود: همين طور بايد از ابتدا تا انتهای قرآن كريم، ما به همين سبك پيش برويم و يك تفسير ترتيبی حقوقی از قرآن با به دست آوردن مباحث و مبانی در هر آيه داشته باشيم. همچنين در حوزه مسائل اجتماعی، سياسی، تربيتی بايد بتوانيم آيه به آيه را جداگانه به سبك ترتيبی تفسير كنيم و در نهايت بعد از اين‌كه كل قرآن مجيد به صورت ترتيبی تفسير سياسی يا تربيتی شد، نظام موضوعی در اين زمينه را از قرآن كريم، استخراج كنيم.
نويسنده كتاب «اجتهاد و منابع آن در قرآن» با بيان اين‌كه بايد نظام موضوعی را از كل اين آيات و تفاسير استخراج كنيم، اظهار كرد: البته آن وقت نياز به كار جديد داريم تمام آن بحث‌هايی كه در آيه به آيه قرآن صورت گرفته است را بتوانيم از آن نظام موضوعی استخراج كنيم. نظام موضوعی سياسی، تربيتی كه در آن به طور دقيق و حساب شده و با يك فرآيند منطقی و علمی به نظام‌های معرفتی قرآن دست پيدا كنيم.
وی در پاسخ به اين سؤال كه كار مشابه‌ای در اين زمينه شكل گرفته است يا نه؟ اظهار كرد: ما در مركز فرهنگ و معارف چنين تفسيری را تعريف كرديم؛ يعنی يك كلان‌پروژه‌ای را تحت عنوان تفسير سياسی تعريف كرديم. در تفسيری سياسی قرآن ابتدا بحث مبانی و روش‌ها مورد توجه قرار می‌گيرد؛ يعنی بايد مبانی تفسير سياسی كاملا تنقيح شود و روش‌هايی كه در تفسير سياسی مورد توجه قرار می‌گيرد بايد مورد توجه قرار گيرد.
حجت‌الاسلام يوسفی‌مقدم اضافه كرد: بعد از اين مرحله بر اساس مبانی و روش‌های موجود، بايد مبانی اتخاذ شود و سپس وارد كار تفسير شويم و اين‌كه ممكن است بر اساس مبانی و روش‌های گوناگون وارد كار تفسير سياسی شويم. به هر صورت اين كلان‌پروژه تبيين شده است و ما اكنون مراحل مقدماتی كار را در حال انجام داريم.
وی در تبيين مباحث مطرح در مقدمات تفاسير موضوعی ترتيبی تصريح كرد: مقدمات به اين معنا است كه مباحث مبانی، روش‌ها و همچنين پيشينه كار بايد شناسايی شود و سپس وارد آيه به آيه قرآن كريم برای تفسير سياسی شويم. در نهايت نيز غرض ما از اين تفسير سياسی، استخراج نظام موضوعی تفسير سياسی از قرآن است، چه در حوزه مبانی‌ای كه قرآن در نظام موضوعی خودش ارائه داده است و چه در حوزه مسائلی كه در نظام موضوعی مطرح كرده است.
رئيس مركز فرهنگ و معارف قرآن عنوان كرد: بنده اعتقادم اين است كه ما با چنين فرآيند علمی و منطقی به يك نظام معرفتی عالمانه و دقيق سياسی دست بيابيم. اين فرآيند منطقی را ما بايد در حوزه اجتماعی نيز داشته باشيم و در حوزه تربيتی نيز داشته باشيم تا بتوانيم به نظام‌های معرفتی قرآنی در حوزه‌های مختلف اجتماعی، سياسی و تربيتی و حقوقی دست پيدا كنيم.
وی با بيان اين‌كه اكنون نبايد خدای‌ناخواسته در تحقق اهداف منشور توسعه فرهنگ قرآنی و تشكيل نظام‌های معرفتی قرآنی عجله كنيم، گفت: به خاطر اين‌كه در اين زمينه تأخيری داشتيم و كم‌توجهی كرديم، نتوانستيم تاكنون به مبانی دست پيدا كنيم، عجله كنيم و از همين الآن يك مرتبه شروع كنيم و توقع داشته باشيم كه با يك كار موضوعی در عرض يك سال خروجی مناسبی تحويل‌مان دهند.
اين پژوهشگر قرآن كريم با بيان اين‌كه اين كار نيازمند فرآيند دقيق علمی است، اظهار كرد: تنها با طی اين فرآيند است كه می‌توانيم به نتيجه‌ای منطقی، علمی و قطعی در اين زمينه دست پيدا كنيم. ما برای رسيدن به اين هدف حتما بايد از كارشناسان حوزه و دانشگاه استفاده كنيم و اين شكل نباشد كه تكروی در اين قضيه صورت بگيرد.
يوسفی‌مقدم با تأكيد بر ضرورت استفاده همه‌جانبه از ظرفيت‌های موجود، بيان كرد: دانش حوزوی در كنار دانشی كه دانشگاهيان عزيز ما در حوزه‌های علوم روز دارند در كنار يكديگر به كار گرفته شوند در لجنه‌های علمی و جمع‌های كارشناسی تجميع شود و آن‌را به شكلی زمينه‌سازی كنيم كه اين تعامل در كل فرآيند كار ما حضور داشته باشد.
