كشف علل بيماری‌ها به‌وسيله آيات قرآن و با كمك احاديث هم‌سو
گروه سلامت: عضو هيئت علمی گروه معارف دانشكده علوم پزشكی دانشگاه تهران معتقد است كه قرآن هم در مورد شناسايی و هم در مورد علل به وجود آمدن بيماری‌ها بحث دارد، اگر چه شايد نتوان به صورت ريز و جزئی مستندی را ارائه كرد اما به كمك احاديث هم‌سو و هماهنگ با آيات قرآن می‌توان به مستنداتی برای كشف علل بيماری‌ها دست يافت.
حجت‌الاسلام والمسلمين محسن اديب‌بهروز، عضو هيئت علمی گروه معارف دانشكده علوم پزشكی دانشگاه تهران در گفت‌و‌گو با خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا) با اشاره به مبحث بيماری و مصاديق آن در اسلام گفت: برای اينكه بتوان واژه بيماری را برای مصداق‌های متعدد به كار برد نيازمند پشتوانه لغوی قوی و تأييد متفكران و نظريه‌پردازان اين حوزه هستيم.
وی اظهار كرد: می‌توان كلمه بيماری را پيش‌فرض سه مورد كلی بيماری: جسمی، روحی – روانی و اخلاقی قرار داد. ممكن است در يك نگاه كلی به خصوص در برخی از فلسفه‌های اسلامی ما مطرح شود كه هر سه نوع بيماری مشترك هستند و اين‌ها به صورت دقيق قابل تفكيك از هم نيستند. يعنی اگر فردی از نظر جسمی بيمار است، طبيعی است كه روح و روان او نيز بيمار می‌شود و به صورت ناخودآگاه يا خودآگاه اين مسئله بر روی رفتار وی تأثيرگذاشته، آستانه تحمل وی را كاهش داده و بدخلقی ايجاد می‌كند كه به بيماری اخلاقی تعريف می‌شود.
اين استاد دانشگاه كشورمان در تشريح اين ديدگاه فلسفی در مورد بيماری اظهار كرد: اين ديدگاه معتقد است اين سه نوع بيماری در يك مقوله گنجانيده می‌شود چرا كه بر هم تأثير و از هم تأثر تفكيك ناپذيری می‌گيرند؛ اما ما نياز داريم كه در اين بحث اين سه نوع بيماری را از هم تفكيك كنيم چرا كه در شناسايی مصداق‌های اين بيماری‌ها و در درمان آنها اين تفكيك می‌تواند كارساز باشد.
وی تصريح كرد: اگر در بيان، تفكيكی بين سه بيماری انجام می‌گيرد فقط به اين دليل است كه در شناسايی ضريب واقع‌نگری خود را بيشتر كنيم و به دنبال شناسايی دقيق‌تر بتوانيم به كشف درمان‌های دينی كه برای هر سه وجود دارد دست يابيم تا اگر در درمان ما ضريب خطا وجود داشته باشد در حقيقت با رفتارمان به بيماری دامن زده و آن را تثبيت نكنيم.
عضو هيئت علمی گروه معارف دانشكده علوم پزشكی دانشگاه تهران به بيان ارتباط مطرح شده بين بيماری‌های جسمی، روحی و اخلاقی در قرآن و حديث پرداخت و اظهار كرد: در منابع حديثی مطرح شده اگر كسی رفتارش از نظر اخلاقی منفی بود بدانيد روح و روانش نيز بيمار است و زمانی كه می‌خواهيد وی را درمان كنيد بايد روح و روان وی را نيز درمان كنيد. در مورد ارتباط بين بيماری‌های جسمی، روحی و اخلاقی نيز رد پاهايی در منابع دينی مطرح شده كه اگر كسی از نظر اخلاقی بيمار شد بدانيد كه جسمش نيز به تدريج تحت تأثير قرار می‌گيرد و يك جسم سالم را نخواهد داشت.
وی با تأكيد بر اينكه برای اثبات تأثير بيماری‌های اخلاقی در جسم بايد ردپاهای مطرح را به يك وسعت كامل رسانده و مطالعات بين‌رشته‌ای صورت گيرد(بين كارشناسان علوم دينی و كارشناسان علوم پزشكی)، تا پزشكان بتوانند با ابزار خود استدلال‌های ما را بپذيرند، افزود: اما به صورت اجمالی می‌توان گفت افرادی كه از نظر اخلاقی بيمار هستند اين بيماری به تدريج بر جسم آنها نيز منتقل می‌شود. (البته اثبات آن نيازمند مطالعات بيشتری است).
حجت‌الاسلام اديب‌بهروز ادامه داد: قرآن هم در مورد شناسايی و هم در مورد علل به وجود آمدن بيماری‌ها بحث دارد، اگرچه شايد نتوان به صورت ريز و جزئی مستندی را ارائه كرد اما به كمك احاديث هم‌سو و هماهنگ با آيات قرآن می‌توان به مستنداتی برای كشف علل بيماری‌ها دست يافت.
وی با اشاره به اينكه برداشت و تلقی وی اين است كه وقتی صحبت از علل بيماری‌ها می‌شود، اسلام می‌خواهد وارد بحث پيشگيری شود، چرا كه اگر ما موفق شويم در هر بيماری پيشگيری را داشته باشيم رمز موفقيت ما بسيار زياد است چون اساساً بيماری به وجود نمی‌آيد و يا در آستانه به وجود آمدن از بين می‌رود.
عضو هيئت علمی گروه معارف دانشكده علوم پزشكی دانشگاه تهران تصريح كرد: در بحث دينی وقتی صحبت از علل به وجود آمدن اين بيماری‌ها می‌شود به نوعی می‌خواهد ما را از پيشگيری مطلع كند لذا مستنداتی داريم كه از علل به وجود اين بيماری‌ها و راهكارهای درمان آنها سخن گفته شده است.
وی با اشاره به نكته‌ای بسيار مهم در زمينه درمان، گفت: در منابع دينی در كنار عوامل ايجاد بيماری(كه بايد به آن توجه شود) به راهكارهای اضافی و فوق‌العاده نيز می‌پردازد تا بتواند بيماری را به واقع درمان كند و نكته‌ای كه به طور مشترك در درمان هر سه نوع بيماری مطرح شده اين است كه انسان، خودآگاه يا ناخودآگاه خواهان اجرای دستورالعمل‌های پيشگيرانه يا راهكارهای درمان‌گرانه باشد و الا اگر اين انسان خواهان نباشد و آمادگی خود را ابراز و اعلام نكند اين درمان‌ها و راهكارهای پيشگيری نمی‌تواند موثر باشد.
حجت‌الاسلام اديب بهروز در مورد علل منطقی اين مسئله عنوان كرد: اسلام انسان را در نظام هستی موجودی كاملاً مختار می‌داند از اين نظر كه با اراده خود می‌تواند در بروز و درمان بيماری تأثيرگذار باشد.
وی با اشاره به اينكه پزشكان نيز معتقد هستند اگر درمان قطعی به بيمار جسمی ارائه شود ولی بيمار خود خواهان درمان نباشد، درمان پزشك نتيجه قطعی نخواهد داشت، گفت: راه‌های پيشگيری و راهكارهای درمان زمانی می‌تواند نتيجه قطعی به ما بدهد كه شخص مخاطب و شخصی كه نمی‌‌‌خواهد بيمار شود و يا شخصی كه بيمار شده و می‌خواهد درمان شود، آمادگی كامل داشته باشد. يعنی رمز موفقيت برای اجرای پيشگيری و درمان خودآگاهی بيمار است.
اديب بهروز افزود: شايد برخی از افراد در بخش بيماری‌های جسمی اين مسئله را نپذيرند و مطرح كنند كه اطلاع فرد از بيماری جسمی خود ممكن است باعث ضعف اراده بيمار شده و بيمار با تلقين و يأس و نااميدی به سمت نابودی پيش برود. البته اين مطلب را می‌توان به عنوان يك نظريه در كنار نظريه مطرح از سوی اسلام در نظر داشت.
ادامه دارد ...
وی اظهار كرد: می‌توان كلمه بيماری را پيش‌فرض سه مورد كلی بيماری: جسمی، روحی – روانی و اخلاقی قرار داد. ممكن است در يك نگاه كلی به خصوص در برخی از فلسفه‌های اسلامی ما مطرح شود كه هر سه نوع بيماری مشترك هستند و اين‌ها به صورت دقيق قابل تفكيك از هم نيستند. يعنی اگر فردی از نظر جسمی بيمار است، طبيعی است كه روح و روان او نيز بيمار می‌شود و به صورت ناخودآگاه يا خودآگاه اين مسئله بر روی رفتار وی تأثيرگذاشته، آستانه تحمل وی را كاهش داده و بدخلقی ايجاد می‌كند كه به بيماری اخلاقی تعريف می‌شود.
اين استاد دانشگاه كشورمان در تشريح اين ديدگاه فلسفی در مورد بيماری اظهار كرد: اين ديدگاه معتقد است اين سه نوع بيماری در يك مقوله گنجانيده می‌شود چرا كه بر هم تأثير و از هم تأثر تفكيك ناپذيری می‌گيرند؛ اما ما نياز داريم كه در اين بحث اين سه نوع بيماری را از هم تفكيك كنيم چرا كه در شناسايی مصداق‌های اين بيماری‌ها و در درمان آنها اين تفكيك می‌تواند كارساز باشد.
وی تصريح كرد: اگر در بيان، تفكيكی بين سه بيماری انجام می‌گيرد فقط به اين دليل است كه در شناسايی ضريب واقع‌نگری خود را بيشتر كنيم و به دنبال شناسايی دقيق‌تر بتوانيم به كشف درمان‌های دينی كه برای هر سه وجود دارد دست يابيم تا اگر در درمان ما ضريب خطا وجود داشته باشد در حقيقت با رفتارمان به بيماری دامن زده و آن را تثبيت نكنيم.
عضو هيئت علمی گروه معارف دانشكده علوم پزشكی دانشگاه تهران به بيان ارتباط مطرح شده بين بيماری‌های جسمی، روحی و اخلاقی در قرآن و حديث پرداخت و اظهار كرد: در منابع حديثی مطرح شده اگر كسی رفتارش از نظر اخلاقی منفی بود بدانيد روح و روانش نيز بيمار است و زمانی كه می‌خواهيد وی را درمان كنيد بايد روح و روان وی را نيز درمان كنيد. در مورد ارتباط بين بيماری‌های جسمی، روحی و اخلاقی نيز رد پاهايی در منابع دينی مطرح شده كه اگر كسی از نظر اخلاقی بيمار شد بدانيد كه جسمش نيز به تدريج تحت تأثير قرار می‌گيرد و يك جسم سالم را نخواهد داشت.
وی با تأكيد بر اينكه برای اثبات تأثير بيماری‌های اخلاقی در جسم بايد ردپاهای مطرح را به يك وسعت كامل رسانده و مطالعات بين‌رشته‌ای صورت گيرد(بين كارشناسان علوم دينی و كارشناسان علوم پزشكی)، تا پزشكان بتوانند با ابزار خود استدلال‌های ما را بپذيرند، افزود: اما به صورت اجمالی می‌توان گفت افرادی كه از نظر اخلاقی بيمار هستند اين بيماری به تدريج بر جسم آنها نيز منتقل می‌شود. (البته اثبات آن نيازمند مطالعات بيشتری است).
حجت‌الاسلام اديب‌بهروز ادامه داد: قرآن هم در مورد شناسايی و هم در مورد علل به وجود آمدن بيماری‌ها بحث دارد، اگرچه شايد نتوان به صورت ريز و جزئی مستندی را ارائه كرد اما به كمك احاديث هم‌سو و هماهنگ با آيات قرآن می‌توان به مستنداتی برای كشف علل بيماری‌ها دست يافت.
وی با اشاره به اينكه برداشت و تلقی وی اين است كه وقتی صحبت از علل بيماری‌ها می‌شود، اسلام می‌خواهد وارد بحث پيشگيری شود، چرا كه اگر ما موفق شويم در هر بيماری پيشگيری را داشته باشيم رمز موفقيت ما بسيار زياد است چون اساساً بيماری به وجود نمی‌آيد و يا در آستانه به وجود آمدن از بين می‌رود.
عضو هيئت علمی گروه معارف دانشكده علوم پزشكی دانشگاه تهران تصريح كرد: در بحث دينی وقتی صحبت از علل به وجود آمدن اين بيماری‌ها می‌شود به نوعی می‌خواهد ما را از پيشگيری مطلع كند لذا مستنداتی داريم كه از علل به وجود اين بيماری‌ها و راهكارهای درمان آنها سخن گفته شده است.
وی با اشاره به نكته‌ای بسيار مهم در زمينه درمان، گفت: در منابع دينی در كنار عوامل ايجاد بيماری(كه بايد به آن توجه شود) به راهكارهای اضافی و فوق‌العاده نيز می‌پردازد تا بتواند بيماری را به واقع درمان كند و نكته‌ای كه به طور مشترك در درمان هر سه نوع بيماری مطرح شده اين است كه انسان، خودآگاه يا ناخودآگاه خواهان اجرای دستورالعمل‌های پيشگيرانه يا راهكارهای درمان‌گرانه باشد و الا اگر اين انسان خواهان نباشد و آمادگی خود را ابراز و اعلام نكند اين درمان‌ها و راهكارهای پيشگيری نمی‌تواند موثر باشد.
حجت‌الاسلام اديب بهروز در مورد علل منطقی اين مسئله عنوان كرد: اسلام انسان را در نظام هستی موجودی كاملاً مختار می‌داند از اين نظر كه با اراده خود می‌تواند در بروز و درمان بيماری تأثيرگذار باشد.
وی با اشاره به اينكه پزشكان نيز معتقد هستند اگر درمان قطعی به بيمار جسمی ارائه شود ولی بيمار خود خواهان درمان نباشد، درمان پزشك نتيجه قطعی نخواهد داشت، گفت: راه‌های پيشگيری و راهكارهای درمان زمانی می‌تواند نتيجه قطعی به ما بدهد كه شخص مخاطب و شخصی كه نمی‌‌‌خواهد بيمار شود و يا شخصی كه بيمار شده و می‌خواهد درمان شود، آمادگی كامل داشته باشد. يعنی رمز موفقيت برای اجرای پيشگيری و درمان خودآگاهی بيمار است.
اديب بهروز افزود: شايد برخی از افراد در بخش بيماری‌های جسمی اين مسئله را نپذيرند و مطرح كنند كه اطلاع فرد از بيماری جسمی خود ممكن است باعث ضعف اراده بيمار شده و بيمار با تلقين و يأس و نااميدی به سمت نابودی پيش برود. البته اين مطلب را می‌توان به عنوان يك نظريه در كنار نظريه مطرح از سوی اسلام در نظر داشت.
ادامه دارد ...
