حضور امام رضا(ع) در ايران تحولات عظيمی در فرهنگ و هنر ايرانی به‌وجود آورد
گروه اجتماعی: پس از حضور امام رضا(ع) و بويژه پس از شهادت ايشان تحولات بسياری در فرهنگ عمومی و مذهبی مردم ايران به‌وجود آمد.
اسماعيل مجللی، از پژوهشگران تعزيه در گفت‌و‌گو با خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا) شعبه مركزی، در خصوص تحولات فرهنگی ـ هنری به‌وجود آمده در ايران پس از حضور امام رضا(ع) گفت: پس از حضور اين امام همام و بويژه پس از شهادت ايشان تحولات بسياری در فرهنگ عمومی و مذهبی مردم ايران به‌وجود آمد.
وی با بيان اينكه زيارت اهل بيت(ع) از جمله اين تأثيرات در فرهنگ بودند اظهار كرد: هرچند كه اين موضوع تا پيش از حضور امام رضا(ع) در ايران وجود داشت و زيارت مكه و كربلا برای همگان به‌نوعی آزاد بود؛ ولی پس از حضور و تدفين اين امام بزرگوار در ايران، آداب زيارت حال و هوای ديگری پيدا كرد. راه‌اندازی كاروان‌هايی كه به قصد زيارت امام رضا(ع) از اقصی نقاط كشور به سمت مشهد حركت می‌كردند يكی از اين تحولات است كه مشقت‌ها و سختی‌های زائران از قبيل وجود راهزنان، مرگ و مير زائران بين راه، باز‌ماندن از قافله، شفا يافتن بيماران و به‌عنوان سوژه‌هايی برای خلق آثار داستانی و شعر و در فرهنگ ايرانی به‌وجود آورد.
وی ملقب شدن به واژه مشهدی را نيز از تأثيرات فرهنگی حضور ايشان دانست و بيان كرد: اين واژه اصطلاحی است كه در سراسر كشور در بين مردم رايج بوده و عموماً به اشخاصی كه توفيق زيارت امام رضا(ع) را پيدا نموده‌اند اطلاق می‌شود همانگونه كه به شخصی كه حج نموده اصطلاح حاجی و به شخصی كه به كربلا سفر نموده اصطلاح كربلايی به‌كار می‌برند.
مجللی با بيان اينكه برگزاری آئين‌های مختلف نمايشی از ديگر تأثيرات فرهنگی حضور امام رضا(ع) در ايران است، افزود: هر نوع ايمان و اعتقاد به غير ماده را آئين می‌گويند و آئين كوششی است برای درك آنچه درك‌شدنی است و بيان آن چيزی كه غير‌قابل تقرير است و اجرای نمايش با عنوان ديالمه از خلقت آدم تا زيارت امام رضا(ع) از جمله آن‌ها بود.
وی اجرای آئين نقاره‌كوبی كه در صحن مطهر علی‌بن موسی الرضا(ع) اجرا می‌شود را از ديگر آئين‌ها برشمرد كه اين آئين و اكنون به‌عنوان يكی از گونه‌های هنر موسيقی ايرانی به‌شماره می‌آيد و از آنجا‌‌كه سازهايی همچون نقاره و كرنا از سازهای فلكلور خراسان محسوب می‌شوند و از بركت وجود امام رضا(ع) رنگ و روی مذهبی به خود گرفته‌اند، تصريح كرد: مناقب‌خوانی و چاوشی‌خوانی نيز از ديگر تأثيرات است.
وی در خصوص تأثير حضور امام رضا(ع) بر هنر ايرانی گفت: از هنرهايی كه پس از اسلام در ايران شكل گسترده و نمايشی پيدا كرد نقالی بود كه پس از حضور امام رضا(ع) علاوه بر نقل سرگذشت حضرت يوسف(ع)، نقل معجزات حضرت علی(ع)، نقل حضرت موسی(ع) و نقل در آتش شدن حضرت ابراهيم(ع) و نقل معجزات حضرت امام رضا(ع) رونق گرفت.
مجللی در ادامه تحت تأثير قرار گرفتن نمايش ايرانی مانند نمايش تعزيه كه بيان اتفاقات و داستان‌های مسير حركت امام(ع) از مدينه به طوس شامل شفا دادن كور، ديدار با مرد سلمانی و ملاقات ايشان هنگام مرگ، خشك شدن باغ با نفرين امام و ضمانت آهو و شرمساری صياد، مكر پيرزن برای ضربه زدن به شخصيت امام و رسوا شدن او با مرگ پسرش را از ديگر موارد دانست و اظهار كرد: همچنين حضور ايشان در ايران در نقاشی ايرانی، عكاسی و ادبيات، شعر و معماری تأثيرات فراوان داشت.
وی با بيان اينكه در هر خانه و كاشانه‌‌ای عكس يادگاری از اهل خانه در ديوارهای منازل جای باز نموده كه در حرم رضوی گرفته شده است، افزود: اين عكس‌ها با پيش‌زمينه نقاشی شده از حرم رضوی و ماجراهای مربوط به امام رضا(ع) تهيه شده‌اند كه زائران با پوشيدن لباس‌های عربی، درويشی در كنار ماكت‌هايی از حيواناتی همچون آهو، شير و غيره عكس زيارتی تهيه می‌كنند.
اين پژوهشگر تعزيه در پايان خاطرنشان كرد: عكس زيارتی فقط مخصوص مشهد بوده و در هيچ شهر زيارتی ديگری چنين موضوعی وجود ندارد.
وی با بيان اينكه زيارت اهل بيت(ع) از جمله اين تأثيرات در فرهنگ بودند اظهار كرد: هرچند كه اين موضوع تا پيش از حضور امام رضا(ع) در ايران وجود داشت و زيارت مكه و كربلا برای همگان به‌نوعی آزاد بود؛ ولی پس از حضور و تدفين اين امام بزرگوار در ايران، آداب زيارت حال و هوای ديگری پيدا كرد. راه‌اندازی كاروان‌هايی كه به قصد زيارت امام رضا(ع) از اقصی نقاط كشور به سمت مشهد حركت می‌كردند يكی از اين تحولات است كه مشقت‌ها و سختی‌های زائران از قبيل وجود راهزنان، مرگ و مير زائران بين راه، باز‌ماندن از قافله، شفا يافتن بيماران و به‌عنوان سوژه‌هايی برای خلق آثار داستانی و شعر و در فرهنگ ايرانی به‌وجود آورد.
وی ملقب شدن به واژه مشهدی را نيز از تأثيرات فرهنگی حضور ايشان دانست و بيان كرد: اين واژه اصطلاحی است كه در سراسر كشور در بين مردم رايج بوده و عموماً به اشخاصی كه توفيق زيارت امام رضا(ع) را پيدا نموده‌اند اطلاق می‌شود همانگونه كه به شخصی كه حج نموده اصطلاح حاجی و به شخصی كه به كربلا سفر نموده اصطلاح كربلايی به‌كار می‌برند.
مجللی با بيان اينكه برگزاری آئين‌های مختلف نمايشی از ديگر تأثيرات فرهنگی حضور امام رضا(ع) در ايران است، افزود: هر نوع ايمان و اعتقاد به غير ماده را آئين می‌گويند و آئين كوششی است برای درك آنچه درك‌شدنی است و بيان آن چيزی كه غير‌قابل تقرير است و اجرای نمايش با عنوان ديالمه از خلقت آدم تا زيارت امام رضا(ع) از جمله آن‌ها بود.
وی اجرای آئين نقاره‌كوبی كه در صحن مطهر علی‌بن موسی الرضا(ع) اجرا می‌شود را از ديگر آئين‌ها برشمرد كه اين آئين و اكنون به‌عنوان يكی از گونه‌های هنر موسيقی ايرانی به‌شماره می‌آيد و از آنجا‌‌كه سازهايی همچون نقاره و كرنا از سازهای فلكلور خراسان محسوب می‌شوند و از بركت وجود امام رضا(ع) رنگ و روی مذهبی به خود گرفته‌اند، تصريح كرد: مناقب‌خوانی و چاوشی‌خوانی نيز از ديگر تأثيرات است.
وی در خصوص تأثير حضور امام رضا(ع) بر هنر ايرانی گفت: از هنرهايی كه پس از اسلام در ايران شكل گسترده و نمايشی پيدا كرد نقالی بود كه پس از حضور امام رضا(ع) علاوه بر نقل سرگذشت حضرت يوسف(ع)، نقل معجزات حضرت علی(ع)، نقل حضرت موسی(ع) و نقل در آتش شدن حضرت ابراهيم(ع) و نقل معجزات حضرت امام رضا(ع) رونق گرفت.
مجللی در ادامه تحت تأثير قرار گرفتن نمايش ايرانی مانند نمايش تعزيه كه بيان اتفاقات و داستان‌های مسير حركت امام(ع) از مدينه به طوس شامل شفا دادن كور، ديدار با مرد سلمانی و ملاقات ايشان هنگام مرگ، خشك شدن باغ با نفرين امام و ضمانت آهو و شرمساری صياد، مكر پيرزن برای ضربه زدن به شخصيت امام و رسوا شدن او با مرگ پسرش را از ديگر موارد دانست و اظهار كرد: همچنين حضور ايشان در ايران در نقاشی ايرانی، عكاسی و ادبيات، شعر و معماری تأثيرات فراوان داشت.
وی با بيان اينكه در هر خانه و كاشانه‌‌ای عكس يادگاری از اهل خانه در ديوارهای منازل جای باز نموده كه در حرم رضوی گرفته شده است، افزود: اين عكس‌ها با پيش‌زمينه نقاشی شده از حرم رضوی و ماجراهای مربوط به امام رضا(ع) تهيه شده‌اند كه زائران با پوشيدن لباس‌های عربی، درويشی در كنار ماكت‌هايی از حيواناتی همچون آهو، شير و غيره عكس زيارتی تهيه می‌كنند.
اين پژوهشگر تعزيه در پايان خاطرنشان كرد: عكس زيارتی فقط مخصوص مشهد بوده و در هيچ شهر زيارتی ديگری چنين موضوعی وجود ندارد.
