نظريه «تبيين باب ضمان نفوس در آيينه تقنين» در قم بررسی شد
گروه اندیشه: نظريه تبيين باب ضمان نفوس در آيينه تقنين شب گذشته، 27 آبان‌ماه در نشستی به‌همت مركز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی در قم برگزار شد.
به گزارش خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا) شعبه قم، نشست تخصصی تبيين باب ضمان نفوس در آيينه تقنين، با حضور احمد حاجی ده‌آبادی، ارائه دهنده نظريه و حسين‌علی بای، ناقد نظريه و جمعی از پژوهشگران حوزوی برگزار شد.
در اين نشست علمی احمد حاجی ده‌آبادی، استاديار دانشگاه تهران در ارائه نظريه خود با تقسيم قتل بر سه قسم عمد، شبه عمد و خطای محض عنوان كرد: می‌توان گفت كه مقسم اين سه و به تعبير بهتری جهت و زاويه تقسيم اين سه، جنايت است و مقصود از جنايت آن است كه شخص به قصد ايراد صدمه به كسی يا حيوانی و يا شيئی، فعلی ارادی را انجام دهد.
وی افزود: حال اگر مرگ كسی به ديگری مستند باشد بدون آنكه فرد اخير فعلی ارادی را انجام داده باشد، مثلاً قتل در حال خواب، يا گرچه فعل ارادی انجام داده باشد اما به قصد ايراد صدمه به ديگری نبوده، همانند كندن چاه به قصد جمع فاضلاب، قتل صورت گرفته را بايد خارج از سه قسم معروف قتل دانست، بلكه با نوع ديگری از قتل مواجهيم كه آن را باب نفوس نفس میناميم.
يكی از بخشهای اين نشست علمی، بررسی اين نظريه از ديد حاضران در نشست علمی بود و پس از آن منتقد اين نظريه به بيان ديدگاههای خود پرداخت.
حسين‌علی بای، مدرس دانشگاه با اشاره به نقاط ضعف و قوت اين نظريه بیان كرد: برخی از موارد ضمان با اين تعبيری كه در اين نظريه آمده است با قصد ابراز صدمه وارد نمیشود، پس شمول عناوين سه‌گانه قتل نيست پس بايد تحت يك باب جديد عنوان شود.
وی افزود: يكی از مشكلات اين نظريه آن است كه در برخی از موارد خاص به روايات نگاه دقيقی نداشته است و اگر بتوانيم نظرات خاص پيرامون انواع قتل و ضمان را با ادله روايی بيان كنيم، فهم بحث آسان‌تر می‌شود.
اين مدرس دانشگاه در ادامه تصریح كرد: فقها در باب ضمان، نظرات خاص دارند كه همگی از آيينه روايات استخراج شده است؛ در اين نظريه، نظريه‌پرداز ابتدا اقسام سه‌گانه قتل را بيان كرده است در حالی كه بايد به اين نكات توجه داشت كه نخست جنايت اولاً اعم است، جنايت اختصاص به جنايت بر تماميت جسمانی ندارد بلكه در مواردی نيز نمیتوان درخصوص قتل، حكم جنايت را صادر كرد كه در موضوع قتل توسط حيوانات نيز می‌توان شمولی را بر اين بحث وارد كرد.
وی گفت: رابطه خطای مرگ در اين نظريه آمده است در حالی كه نمیتوان اين بحث را در قالب سه قسم قتل دانست و بايد آن را در بحث ضمان نفوس آورد، يكی از ضعفهای ديگر اين نظريه آن است كه ابتدا و انتهای نظريه متوازن نيست، در حالی كه انتهای بحث، بايد در ابتدای بحث آورده میشد.
در اين نشست علمی احمد حاجی ده‌آبادی، استاديار دانشگاه تهران در ارائه نظريه خود با تقسيم قتل بر سه قسم عمد، شبه عمد و خطای محض عنوان كرد: می‌توان گفت كه مقسم اين سه و به تعبير بهتری جهت و زاويه تقسيم اين سه، جنايت است و مقصود از جنايت آن است كه شخص به قصد ايراد صدمه به كسی يا حيوانی و يا شيئی، فعلی ارادی را انجام دهد.
وی افزود: حال اگر مرگ كسی به ديگری مستند باشد بدون آنكه فرد اخير فعلی ارادی را انجام داده باشد، مثلاً قتل در حال خواب، يا گرچه فعل ارادی انجام داده باشد اما به قصد ايراد صدمه به ديگری نبوده، همانند كندن چاه به قصد جمع فاضلاب، قتل صورت گرفته را بايد خارج از سه قسم معروف قتل دانست، بلكه با نوع ديگری از قتل مواجهيم كه آن را باب نفوس نفس میناميم.
يكی از بخشهای اين نشست علمی، بررسی اين نظريه از ديد حاضران در نشست علمی بود و پس از آن منتقد اين نظريه به بيان ديدگاههای خود پرداخت.
حسين‌علی بای، مدرس دانشگاه با اشاره به نقاط ضعف و قوت اين نظريه بیان كرد: برخی از موارد ضمان با اين تعبيری كه در اين نظريه آمده است با قصد ابراز صدمه وارد نمیشود، پس شمول عناوين سه‌گانه قتل نيست پس بايد تحت يك باب جديد عنوان شود.
وی افزود: يكی از مشكلات اين نظريه آن است كه در برخی از موارد خاص به روايات نگاه دقيقی نداشته است و اگر بتوانيم نظرات خاص پيرامون انواع قتل و ضمان را با ادله روايی بيان كنيم، فهم بحث آسان‌تر می‌شود.
اين مدرس دانشگاه در ادامه تصریح كرد: فقها در باب ضمان، نظرات خاص دارند كه همگی از آيينه روايات استخراج شده است؛ در اين نظريه، نظريه‌پرداز ابتدا اقسام سه‌گانه قتل را بيان كرده است در حالی كه بايد به اين نكات توجه داشت كه نخست جنايت اولاً اعم است، جنايت اختصاص به جنايت بر تماميت جسمانی ندارد بلكه در مواردی نيز نمیتوان درخصوص قتل، حكم جنايت را صادر كرد كه در موضوع قتل توسط حيوانات نيز می‌توان شمولی را بر اين بحث وارد كرد.
وی گفت: رابطه خطای مرگ در اين نظريه آمده است در حالی كه نمیتوان اين بحث را در قالب سه قسم قتل دانست و بايد آن را در بحث ضمان نفوس آورد، يكی از ضعفهای ديگر اين نظريه آن است كه ابتدا و انتهای نظريه متوازن نيست، در حالی كه انتهای بحث، بايد در ابتدای بحث آورده میشد.
مطالب مرتبط
