توجه ويژه به عموميت دادن قرآن در مراكز علمی/ قرآن علم و عبادت را در كنار هم ارائه می‌كند
گروه انديشه: مدير گروه مطالعات قرآنی پژوهشكده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در نشست «روش‌شناسی توليد علم قرآنی» در نمايشگاه قرآن با اشاره به توجه به عموميت دادن قرآن درمراكز علمی گفت: قرآن و اسلام علم و عبادت را در كنار هم آورده‌اند.
به گزارش خبرگزاری بين‌المللی قرآن(ايكنا)، نشست «روش‌شناسی توليد علم قرآنی» توسط بخش دانش‌های قرآن‌بنيان از ساعت 18 تا 20 امروز پنج‌شنبه 27 تيرماه در سالن شماره دو نمايشگاه بين‌المللی قرآن و با حضور محمدعلی لسانی فشاركی، عضو هيئت علمی دانشگاه تربيت مدرس و از پژوهشگران برجسته قرآنی برگزار شد.
لسانی فشاركی در ابتدای اين نشست با قرائت آيات 32 تا 37 سوره مباركه مدثر «كَلَّا وَالْقَمَرِ، وَاللَّیْلِ إِذْ أَدْبَرَ، وَالصُّبْحِ إِذَا أَسْفَرَ و ...» گفت: اين آيات از جمله آياتی است كه از همان آغاز نزول قرآن كريم پيش بينی ده‌ها قرن بعد از نزول قرآن كريم را بيان كرده است. مفهوم برخی از اين آيات بيانگر اين امر است كه قرآنی كه نازل شده است در آينده و پس از قرن‌ها كه از نزول آن بگذرد همچنان هدايتگر انسان‌هاست تا قيام قيامت خواهد بود.
وی در ادامه افزود: تعبيری كه در اين آيات داريم متفاوت با تعابير ديگر آيات قرآن كريم است. خداوند در بخشی از اين آيات فرموده است كه قرآن نذير و بشير است يعنی بشر را متوجه می‌سازد و به آنها جهت می‌دهد و برای منش و شيوه‌ها و مسيرهای حركتی آنها هدايتگری می‌كند.
لسانی فشاركی در ادامه با اشاره به اينكه هرگونه پيشرفتی تا قيام قيامت و نيز هرگونه عقب‌ماندگی ناشی از توجه و يا عدم توجه به قرآن كريم است، تصريح كرد: هرگاه پس از نزول قرآن فرد و جامعه‌ای در هر زمانی دچار عقب‌ماندگی شده‌اند به حساب بی‌توجهی به قرآن بايد گذاشته شود و اگر در هر زمانی انسان‌ها با هر كميت و كيفيتی جلو افتاده و به پيشرفت‌هايی رسيده‌اند به اين حساب بوده است كه به قرآن توجه بيشتری شده است.
عضو هيئت علمی دانشگاه تربيت مدرس با تأكيد بر اينكه ممكن است در برخی مواقع استفاده از قرآن و هدايت‌های قرآنی بدون نام و نشان باشد، اظهار كرد: ممكن است در برخی جوامع غيراسلامی شاهد پيشرفت‌هايی باشيم كه اگر سرنخ و سنگ بنای ابتدايی اين پيشرفت را نگاه كنيم متوجه خواهيم شد كه به اسلام و قرآن اتصال داشته است و اين اتصال و هدايتگری قرآن را به واسطه‌ها و شيوه‌های مختلف اخذ كرده‌اند.
وی گفت: مسلمانان در ابتدا به دنبال نشر قرآن و پيگير هدايت‌های قرآنی به اشكال امروزی نبودند اما بالاخره قرآن را به انحاء مختلف گسترش داده‌اند و نتيجه همين گسترش‌ها بوده است كه جوامع مختلف را متوجه قرآن كرده است و باعث شده تا برخی جوامع به اين باور برسند كه گمشده‌شان همان قران است و به وسيله آن به پيشرفت‌هايی برسند. طی 50 يا 60 سال هم مسلمانان و هم غيرمسلمانان پيشرفت‌های علمی در سراسر دنيا را كه بعد از رنسانس به وجود آمده است پيگيری كرده‌اند تا ببينند كه سرنخ اين نوزايی و پيشرفت چه چيزی بوده است و در نهايت به چيزی كه رسيده‌اند اسلام و قرآن بوده است.
لسانی فشاركی با تأكيد بر اينكه تاريح نشان داده است كه هر آنچه هست از قرآن است و تا زمانی كه غربی‌ها با مسلمانان ارتباط برقرار نكرده بودند به پيشرفتی نرسيدند، افزود: زمانی كه غربی‌ها با مسلمانان ارتباط برقرار كردند متوجه زمينه‌هايی كه بشر را به جلو پيش می‌برد، شدند و زمانی كه اولين سرنخ‌ها را گرفتند همه چيز را متحول كردند.
وی خاطرنشان كزد: غيرمسلمانان پس از ارتباط با مسلمانان متوجه شدند كه كليسا بر اساس يك اشتباه تاريخی خود را سردمدار بشر دانسته است و شروع به دهن كجی به كليسا كردند و گفتند ما آنچه كليسا می‌گويد را نمی‌خواهيم بلكه نياز امروز ما دانش است. برخی بر اين باور بودند كه رنسانس يعنی در مقابل دين ايستادن، اما اينگونه نيست بلكه رنسانس تقابل با رجالی كه خود را صاحب دين و كليسا می‌دانستند، بود.
محمدعلی لسانی فشاركی در بخش ديگری از سخنان خود دراين نشست، به در كنار هم بودن علم و عبادت اشاره كرد و گفت: قرآن از همان ابتدای نزولش به مسلمانان گفته بود كه علم و عبادت در كنار هم هستند و به دنبال علم رفتن يعنی به دنبال خدا رفتن و به همين خاطر بود كه در جوامع اسلامی هر جا مسجدی برپا شد مدرسه‌ای نيز ساخته شد و مدارس و مساجد در كنار هم شكل گرفتند. هر چه به عقب‌تر برويم اين مسئله از زمان آغاز اسلام وجود داشته است.
عضو هيئت علمی دانشگاه تربيت مدرس با اشاره به اينكه در كنار هم بودن مدارس و مساجد به معنای آموزش علوم فقه و اصول و يا ساير علوم قرآنی در مدارس نبود، خاطرنشان كرد: از همان آغاز و زمانی كه مساجد و مدارس در كنار هم شكل گرفتند يكی از اصولی كه حاكم شد اين بود كه علم، علم است و هر علمی تدريس شود، فرقی نمی‌كند و نبايد حتماً اين علم، علم اصول، فقه و يا علومی از اين دست باشد.
لسانی فشاركی با اشاره به آيه 37 سوره مباركه مدثر «لِمَن شَاء مِنكُمْ أَن یَتَقَدَّمَ أَوْ یَتَأَخَّرَ »، گفت: تا زمانی كه بلاد اسلامی در مسير پيشرفت بودند و قدم‌های اساسی را در اين مسير برداشتند، اين چنين عمل می‌كردند و علم و عبادتشان در كنار هم بود از جايی كه تاريخ، انحطاط مسلمانان را نشان می‌دهد، زمانی است كه مسلمانان از آرمان‌های اسلامی و قرآنی خود عقب می‌افتند.
وی با عنوان اينكه در اين عقب افتادن از آرمان‌ها، برخی شيطنت‌ها و دخالت‌های غيرمسلمانان ديده می‌شود، اظهار كرد: در اين بين غيرمسلمانان با سرگرم كردن مسلمانان با موارد مختلف و بدبين كردنشان نسبت به درس و علم اين روند را كليد می‌زنند و كاری می‌كنند كه به تدريج مسلمانان از كارهای اصلی خود دست می‌كشند.
لسانی فشاركی با تأكيد بر اينكه ما الان در كشومان ميراث‌دار دو دوره پيشرفت و اعتلای جوامع اسلامی و قرآنی و عقب‌ماندگی اين جوامع هستيم، تصريح كرد: ايران اسلامی ما شاهد و ميراث‌دار دورانی بوده است كه دانشمندان برجسته اسلامی سردمدار علوم مختلف در دنيا بوده‌اند و از سوی ديگر ميراث دار دورانی هستيم كه هر چه پيشرفت و درخشش در علوم است متعلق به غيرمسلمانان است كه به واسطه رابطه با مسلمانان آنها را كسب كرده‌اند و به اين صورت است كه اينك ما ميراث دار تاريح دوگانه‌ای هستيم.
وی گفت: كل تاريخ دارای اين جمع‌بندی است كه هر جا پيشرفتی بوده است مربوط به اسلام و قران و است و هر جا عقب‌گردی چه در اسلام و چه در غير اسلام به وجود آمده است بايد به حساب به دنبال غيرقرآن رفتن دانست.
لسانی فشاركی با تأكيد بر اينكه جوامع اسلامی اندكی دير به فكر قرآن بنيان كردن علوم افتاده‌اند، افزود: با وجود اينكه حركت خود به سمت قرآن‌بنيان كردن زندگی و دانشها را دير آغاز كرده‌ايم اما اين حركت، حركت مباركی است و دارای يك بينش درست و تعيين‌كننده است و چه بسا آن تأخير به وجود آمده را در برخی قسمت‌ها هم بتواند جبران كند.
وی با اشاره به اينك برای قرآن بنيان كردن دانشها و زندگی‌ها دارای پيشينه‌ای تاريخی هستيم و بايدآن را مد نظر قرار دهيم، گفت: در تاريح اسلام و در تاريخ علوم اسلامی دستاوردهای بسيار زيادی داشته‌ايم كه كتاب شده‌اند و حداكثر كاری كه دنيا می‌تواند برای آن انجام دهد جلوگيری از خراب شدن و از بين رفتن آنها است. ما بايد تلاش كنيم تا به اين پيشينه بزرگ برگرديم واگر احساس می‌كنيم اين كار سخت است بايد بدانيم كه كارهای بزرگ از راه آسان حاصل نمی‌شوند.
عضو هيئت علمی دانشگاه تربيت مدرس در بخش ديگری از سخنان خود با اشاره به اينكه ما در طب و پزشكی كتاب‌های مختلفی داريم كه نه روی جلدشان اثری از اسلام و قرآن ديده می‌شود و نه در عنوان مولفان آن، گفت: اين امر تنها مربوط به كتب پزشكی نيست و در حوزه‌های ديگر صدها كتاب موجود است كه نه عنوان اسلامی دارند و نه مولفانشان از عناوين اسلامی برای خود استفاده كرده‌اند. اما اين مولفان مسلمان و اهل قرآن و دين بوده‌اند و ابتداعاً نيز قرآن و اصول اسلامی را آموحته‌اند.
پرداختن به مقدمه كتاب كامل السناعةالطبيعه تأليف علی‌ابن مجوسی اهوازی بخش ديگری از سخنان محمدعلی لسانی فشاركی بود. وی در اين بخش گفت: مجوسی اهوازی در مقدمه كتابش به بيان اهداف خود از دنبال كردن علم طب می‌پردازد و اگر اين مقدمه را مورد مطالعه قرار دهيم متوجه می‌شويم كه دانشمند پزشكی ما قرآن دان است و ابتدا علوم قرآنی را آموخته است.
وی خاطرنشان كرد: اولين كاری كه ما بايد برای دستيابی به پيشينه گذشته‌ای كه داشته‌ايم و سرآمدشدن دردنيا انجام دهيم اين است كه قرآن را در تمام رشته‌های دانشگاهی وارد كرده و فرگير كنيم، ما در گذشته قرآن را نه تنها ترويج نكرده‌‌ايم بلكه علاقه‌ها به قرآن را هم گرفته‌ايم. بايد به راه‌های اصلی برگرديم و فردگرايی و گروه گرايی‌های پوچ را كنار بگذاريم و به تاريخ درخشان علوم قرآنی و اسلامی در گذشته بازگرديم. اولين گام و قدم اساسی در اين راه عموميت دادن قرآن در دانشگاهها از راه درست و مطابق با اسوه حسنه است.
وی در پايان تصريح كرد: آموزش قرآن كريم در مدارس و دانشگاهها را بايد به شيوه عهد رسول اكرم(ص) تعليم دهيم و روش تحقيق موضوعی در قرآن كريم را برای جوانان و دانشجويان‌مان گسترده كنيم و از طرف ديگر اين افراد را پشتيبانی كنيم و كارهايشان را ارزش‌گذاری نماييم.
لسانی فشاركی در ابتدای اين نشست با قرائت آيات 32 تا 37 سوره مباركه مدثر «كَلَّا وَالْقَمَرِ، وَاللَّیْلِ إِذْ أَدْبَرَ، وَالصُّبْحِ إِذَا أَسْفَرَ و ...» گفت: اين آيات از جمله آياتی است كه از همان آغاز نزول قرآن كريم پيش بينی ده‌ها قرن بعد از نزول قرآن كريم را بيان كرده است. مفهوم برخی از اين آيات بيانگر اين امر است كه قرآنی كه نازل شده است در آينده و پس از قرن‌ها كه از نزول آن بگذرد همچنان هدايتگر انسان‌هاست تا قيام قيامت خواهد بود.
وی در ادامه افزود: تعبيری كه در اين آيات داريم متفاوت با تعابير ديگر آيات قرآن كريم است. خداوند در بخشی از اين آيات فرموده است كه قرآن نذير و بشير است يعنی بشر را متوجه می‌سازد و به آنها جهت می‌دهد و برای منش و شيوه‌ها و مسيرهای حركتی آنها هدايتگری می‌كند.
لسانی فشاركی در ادامه با اشاره به اينكه هرگونه پيشرفتی تا قيام قيامت و نيز هرگونه عقب‌ماندگی ناشی از توجه و يا عدم توجه به قرآن كريم است، تصريح كرد: هرگاه پس از نزول قرآن فرد و جامعه‌ای در هر زمانی دچار عقب‌ماندگی شده‌اند به حساب بی‌توجهی به قرآن بايد گذاشته شود و اگر در هر زمانی انسان‌ها با هر كميت و كيفيتی جلو افتاده و به پيشرفت‌هايی رسيده‌اند به اين حساب بوده است كه به قرآن توجه بيشتری شده است.
عضو هيئت علمی دانشگاه تربيت مدرس با تأكيد بر اينكه ممكن است در برخی مواقع استفاده از قرآن و هدايت‌های قرآنی بدون نام و نشان باشد، اظهار كرد: ممكن است در برخی جوامع غيراسلامی شاهد پيشرفت‌هايی باشيم كه اگر سرنخ و سنگ بنای ابتدايی اين پيشرفت را نگاه كنيم متوجه خواهيم شد كه به اسلام و قرآن اتصال داشته است و اين اتصال و هدايتگری قرآن را به واسطه‌ها و شيوه‌های مختلف اخذ كرده‌اند.
وی گفت: مسلمانان در ابتدا به دنبال نشر قرآن و پيگير هدايت‌های قرآنی به اشكال امروزی نبودند اما بالاخره قرآن را به انحاء مختلف گسترش داده‌اند و نتيجه همين گسترش‌ها بوده است كه جوامع مختلف را متوجه قرآن كرده است و باعث شده تا برخی جوامع به اين باور برسند كه گمشده‌شان همان قران است و به وسيله آن به پيشرفت‌هايی برسند. طی 50 يا 60 سال هم مسلمانان و هم غيرمسلمانان پيشرفت‌های علمی در سراسر دنيا را كه بعد از رنسانس به وجود آمده است پيگيری كرده‌اند تا ببينند كه سرنخ اين نوزايی و پيشرفت چه چيزی بوده است و در نهايت به چيزی كه رسيده‌اند اسلام و قرآن بوده است.
لسانی فشاركی با تأكيد بر اينكه تاريح نشان داده است كه هر آنچه هست از قرآن است و تا زمانی كه غربی‌ها با مسلمانان ارتباط برقرار نكرده بودند به پيشرفتی نرسيدند، افزود: زمانی كه غربی‌ها با مسلمانان ارتباط برقرار كردند متوجه زمينه‌هايی كه بشر را به جلو پيش می‌برد، شدند و زمانی كه اولين سرنخ‌ها را گرفتند همه چيز را متحول كردند.
وی خاطرنشان كزد: غيرمسلمانان پس از ارتباط با مسلمانان متوجه شدند كه كليسا بر اساس يك اشتباه تاريخی خود را سردمدار بشر دانسته است و شروع به دهن كجی به كليسا كردند و گفتند ما آنچه كليسا می‌گويد را نمی‌خواهيم بلكه نياز امروز ما دانش است. برخی بر اين باور بودند كه رنسانس يعنی در مقابل دين ايستادن، اما اينگونه نيست بلكه رنسانس تقابل با رجالی كه خود را صاحب دين و كليسا می‌دانستند، بود.
محمدعلی لسانی فشاركی در بخش ديگری از سخنان خود دراين نشست، به در كنار هم بودن علم و عبادت اشاره كرد و گفت: قرآن از همان ابتدای نزولش به مسلمانان گفته بود كه علم و عبادت در كنار هم هستند و به دنبال علم رفتن يعنی به دنبال خدا رفتن و به همين خاطر بود كه در جوامع اسلامی هر جا مسجدی برپا شد مدرسه‌ای نيز ساخته شد و مدارس و مساجد در كنار هم شكل گرفتند. هر چه به عقب‌تر برويم اين مسئله از زمان آغاز اسلام وجود داشته است.
عضو هيئت علمی دانشگاه تربيت مدرس با اشاره به اينكه در كنار هم بودن مدارس و مساجد به معنای آموزش علوم فقه و اصول و يا ساير علوم قرآنی در مدارس نبود، خاطرنشان كرد: از همان آغاز و زمانی كه مساجد و مدارس در كنار هم شكل گرفتند يكی از اصولی كه حاكم شد اين بود كه علم، علم است و هر علمی تدريس شود، فرقی نمی‌كند و نبايد حتماً اين علم، علم اصول، فقه و يا علومی از اين دست باشد.
لسانی فشاركی با اشاره به آيه 37 سوره مباركه مدثر «لِمَن شَاء مِنكُمْ أَن یَتَقَدَّمَ أَوْ یَتَأَخَّرَ »، گفت: تا زمانی كه بلاد اسلامی در مسير پيشرفت بودند و قدم‌های اساسی را در اين مسير برداشتند، اين چنين عمل می‌كردند و علم و عبادتشان در كنار هم بود از جايی كه تاريخ، انحطاط مسلمانان را نشان می‌دهد، زمانی است كه مسلمانان از آرمان‌های اسلامی و قرآنی خود عقب می‌افتند.
وی با عنوان اينكه در اين عقب افتادن از آرمان‌ها، برخی شيطنت‌ها و دخالت‌های غيرمسلمانان ديده می‌شود، اظهار كرد: در اين بين غيرمسلمانان با سرگرم كردن مسلمانان با موارد مختلف و بدبين كردنشان نسبت به درس و علم اين روند را كليد می‌زنند و كاری می‌كنند كه به تدريج مسلمانان از كارهای اصلی خود دست می‌كشند.
لسانی فشاركی با تأكيد بر اينكه ما الان در كشومان ميراث‌دار دو دوره پيشرفت و اعتلای جوامع اسلامی و قرآنی و عقب‌ماندگی اين جوامع هستيم، تصريح كرد: ايران اسلامی ما شاهد و ميراث‌دار دورانی بوده است كه دانشمندان برجسته اسلامی سردمدار علوم مختلف در دنيا بوده‌اند و از سوی ديگر ميراث دار دورانی هستيم كه هر چه پيشرفت و درخشش در علوم است متعلق به غيرمسلمانان است كه به واسطه رابطه با مسلمانان آنها را كسب كرده‌اند و به اين صورت است كه اينك ما ميراث دار تاريح دوگانه‌ای هستيم.
وی گفت: كل تاريخ دارای اين جمع‌بندی است كه هر جا پيشرفتی بوده است مربوط به اسلام و قران و است و هر جا عقب‌گردی چه در اسلام و چه در غير اسلام به وجود آمده است بايد به حساب به دنبال غيرقرآن رفتن دانست.
لسانی فشاركی با تأكيد بر اينكه جوامع اسلامی اندكی دير به فكر قرآن بنيان كردن علوم افتاده‌اند، افزود: با وجود اينكه حركت خود به سمت قرآن‌بنيان كردن زندگی و دانشها را دير آغاز كرده‌ايم اما اين حركت، حركت مباركی است و دارای يك بينش درست و تعيين‌كننده است و چه بسا آن تأخير به وجود آمده را در برخی قسمت‌ها هم بتواند جبران كند.
وی با اشاره به اينك برای قرآن بنيان كردن دانشها و زندگی‌ها دارای پيشينه‌ای تاريخی هستيم و بايدآن را مد نظر قرار دهيم، گفت: در تاريح اسلام و در تاريخ علوم اسلامی دستاوردهای بسيار زيادی داشته‌ايم كه كتاب شده‌اند و حداكثر كاری كه دنيا می‌تواند برای آن انجام دهد جلوگيری از خراب شدن و از بين رفتن آنها است. ما بايد تلاش كنيم تا به اين پيشينه بزرگ برگرديم واگر احساس می‌كنيم اين كار سخت است بايد بدانيم كه كارهای بزرگ از راه آسان حاصل نمی‌شوند.
عضو هيئت علمی دانشگاه تربيت مدرس در بخش ديگری از سخنان خود با اشاره به اينكه ما در طب و پزشكی كتاب‌های مختلفی داريم كه نه روی جلدشان اثری از اسلام و قرآن ديده می‌شود و نه در عنوان مولفان آن، گفت: اين امر تنها مربوط به كتب پزشكی نيست و در حوزه‌های ديگر صدها كتاب موجود است كه نه عنوان اسلامی دارند و نه مولفانشان از عناوين اسلامی برای خود استفاده كرده‌اند. اما اين مولفان مسلمان و اهل قرآن و دين بوده‌اند و ابتداعاً نيز قرآن و اصول اسلامی را آموحته‌اند.
پرداختن به مقدمه كتاب كامل السناعةالطبيعه تأليف علی‌ابن مجوسی اهوازی بخش ديگری از سخنان محمدعلی لسانی فشاركی بود. وی در اين بخش گفت: مجوسی اهوازی در مقدمه كتابش به بيان اهداف خود از دنبال كردن علم طب می‌پردازد و اگر اين مقدمه را مورد مطالعه قرار دهيم متوجه می‌شويم كه دانشمند پزشكی ما قرآن دان است و ابتدا علوم قرآنی را آموخته است.
وی خاطرنشان كرد: اولين كاری كه ما بايد برای دستيابی به پيشينه گذشته‌ای كه داشته‌ايم و سرآمدشدن دردنيا انجام دهيم اين است كه قرآن را در تمام رشته‌های دانشگاهی وارد كرده و فرگير كنيم، ما در گذشته قرآن را نه تنها ترويج نكرده‌‌ايم بلكه علاقه‌ها به قرآن را هم گرفته‌ايم. بايد به راه‌های اصلی برگرديم و فردگرايی و گروه گرايی‌های پوچ را كنار بگذاريم و به تاريخ درخشان علوم قرآنی و اسلامی در گذشته بازگرديم. اولين گام و قدم اساسی در اين راه عموميت دادن قرآن در دانشگاهها از راه درست و مطابق با اسوه حسنه است.
وی در پايان تصريح كرد: آموزش قرآن كريم در مدارس و دانشگاهها را بايد به شيوه عهد رسول اكرم(ص) تعليم دهيم و روش تحقيق موضوعی در قرآن كريم را برای جوانان و دانشجويان‌مان گسترده كنيم و از طرف ديگر اين افراد را پشتيبانی كنيم و كارهايشان را ارزش‌گذاری نماييم.
