یوسف رستمی، معاون دفتر برنامهریزی فرهنگی دانشگاه علمی ـ کاربردی و عضو هیئت علمی این دانشگاه در گفتوگو با خبرگزاری بینالمللی قرآن (ایکنا)، به بیان نکاتی درباره بخش پژوهش مسابقات بینالمللی قرآن دانشجویان مسلمان که سازمانهای فعالیتهای قرآنی دانشگاهیان کشور فراخوان آن را اعلام کرده، پرداخت که در ادامه مشروح این گفتوگو را میخوانید.
ایکنا: به نظر شما افزوده شدن بخش پژوهش به این مسابقات چه نتایج و دستاوردهایی را میتواند به همراه داشته باشد؟
در ابتدا باید ببینیم چرا نیاز داریم که به قرآن تمسک کنیم. دلیلش را خیلی مشخص خداوند در سوره اسرا آیه 9 میفرماید: «إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ یِهْدِی لِلَّتِی هِیَ أَقْوَمُ وَیُبَشِّرُ الْمُؤْمِنِینَ الَّذِینَ یَعْمَلُونَ الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ أَجْرًا کَبِیرًا؛ قطعا این قرآن به [آیینى] که خود پایدارتر است راه مىنماید و به آن مؤمنانى که کارهاى شایسته مىکنند مژده مىدهد که پاداشى بزرگ برایشان خواهد بود». همه ما انسانها در هر مکتبی هم که باشیم بهدنبال این هستیم که چراغ راهی داشته باشیم که این چراغ راه ما را به رستگاری و به آن تکاملی که هدف خلقت هست برساند. در این آیه مبارکه به صراحت گفته میشود که این مسیر را قرآن به شما نشان میدهد و اگر بخواهیم مصداقهایش را پیدا کنیم و در زندگی خودمان بهعنوان الگو مورد توجه قرار دهیم نیاز داریم که با انجام بررسی، مطالعه و پژوهش به این نکات دست پیدا کنیم. یا در آیه «ذَلِکَ الْکِتَابُ لاَ رَیْبَ فِیهِ هُدًى لِّلْمُتَّقِینَ»(بقره/2)، به صراحت به روش زندگی اشاره شده است. این کتاب هدایت است و هیچ شکی هم در آن نیست و آنهایی که ایمان دارند، باید از این کتاب هرچه که برای زندگی نیاز دارند را استخراج کنند.
بسیاری از پدیدههایی که با پیشرفت علمی بشر امروز ما به آنها دست پیدا کردیم و دلیلش را فهمیدیم قبلاً در آیات قرآن مورد اشاره قرار گرفته بوده است. بهطور مثال اگر ما فهمیدیم که کره زمین به شکل کره است این را به روشهای علمی و تجربی دست پیدا کردهاند؛ اما قرآن در بیش از 1400 سال پیش به این موضوع در آیاتی اشاره داشته است، اصطلاح «رَبِّ الْمَشَارِقِ وَالْمَغَارِبِ»(معارج/40) نشان دهنده آن است. خود مشرقها و مغربها نشاندهنده کروی بودن است، یا مثالهای متعددی را در این حوزه میتوانیم شمارش کنیم.
به صراحت آمده است که خوردن گوشت خوک حرام است و همیشه این سؤال بود که قرآن چرا این را حرام اعلام کرده است. دانشمندان آن موقع اطلاع نداشتند که گوشت خوک خودش منبع خیلی از آلودگیهای خطرناک برای انسان است. در اثر پیشرفت علوم پزشکی به بخشی از اینها دست پیدا کردهاند و امروزه ما میدانیم که منبع آلودگیهای معده و کبد است و هم کرمهایی را در بدن ایجاد میکند.
خیلی از موارد را امروزه میتوانیم در قرآن پیدا کنیم. اما دستیابی ما به آنها اتفاق نمیافتد بلکه فقط میتواند از طریق پژوهش در واقع ما را به آن برساند. ای بسا خیلی از موارد را اگر ما دقت کنیم و دانشمندان ما در عین حال که در رشته تخصصی خودشان متبحر هستند رجوع بکنند به آیات و کلامالله مجید و از این طریق بتوانند به خیلی از ابتکارات و خلاقیتهایی که دیگران از روشهای تجربی و در آزمایشگاه به آن میرسند فقط با پژوهش و تدبر در معانی و اینکه چرا این فرمایش در قرآن آمده به آن برسند. ما میتوانیم به کمک قرآن و با استفاده از روس قرآنپژوهشی به آن علوم دست پیدا کنیم.
به نظرم این مسابقات، اتفاق مبارکی است که افتاده است. در این مسابقات ارزشمند که بخش پژوهشی هم به آن اضافه شده امیدوار هستم که دوستانی که مأنوس با قرآن هستند به سمت پژوهش بیایند و در آیات قرآن از این نظر تفکر کنند؛ البته قرآن واقعاً دریاست و اینگونه نیست که فقط بحث علمیاش مد نظر باشد. روش زندگی به ما میدهد حتی از بچهای که متولد میشود برای او نیز توصیه دارد. ما میتوانیم اینها را در داخل قرآن پیدا کنیم تا برسیم به اینکه به ما الگوی زندگی نشان بدهد. همین قصص قرآنی که به صراحت درخصوص انبیای مختلف در قرآن ذکر شده و این اتفاقاتی که در قرآن هست اگر ما تدبر کنیم و استخراج کنیم آن چیزی که مد نظر قرآن هست و آن مفهومی که میخواهد به ما برساند را دست پیدا کنیم به ما کمک میکند که یک روشی را در زندگی داشته باشیم که زندگی ما سعادتمند شود و به آن رستگاری که مد نظر خالق هستی هست ان شاءالله برسیم.
ایکنا: نظر شما در مورد انتخاب محور روششناسی مطالعات بین رشتهای بهعنوان یکی از محورهای همایش چیست؟
این موضوع مطالعات بین رشتهای چند سالی است که در علوم مختلف رایج شده است. در گذشته رشتهها خیلی از هم تفکیک شده بودند اما امروز آنقدر همپوشانی رشتهها زیاد شده که رشتههای مختلفی تحت عنوان بین رشتهای ایجاد شده است. این موضوع در بحث قرآن هم هست و این روششناسی بین رشتهای خودش یک روش جدیدی است که در علوم مطرح است. این میتواند در بحثهای قرآنی هم در واقع اتفاق بیفتند و این اتفاق به ما کمک میکند که بهتر به مفاهیمی که نیاز داریم از قرآن برداشت کنیم، برسیم.
ایکنا: وحدت مسلمانان، محور دیگر این مسابقات است، آیا این محور بهدرستی انتخاب شده است؟
در وضعیت امروز جهان شاهد این هستیم که در نقاط مختلف فتنههایی برپاست. در این فتنهها متأسفانه مسلمانان را به جان مسلمانان انداختهاند و رژیمهای استعمارگر، رژیم صهیونیستی و استعمار پیر دستبردار نیستند و برای تأمین و حفظ منافع خودشان اصلاً برایشان اهیمتی ندارد که جان انسانهای بیگناه در واقع گرفته شود و خونشان ریخته شود. ما میبینم که امروزه از این گروههای تکفیری که اسماً خودشان را مسلمان میدانند چگونه علیه مسلمانان دیگر، علیه مسلمانان راستین و واقعی که اصلاً اعتقادتشان اجازه نمیدهد که مقابله به مثل کنند، استفاده ابزاری میکنند.
همه گروهها و همه مذاهب اسلامی نیاز دارند که با تمسک جستن به قرآن و فرامین الهی که صراحتاً به بحث وحدت اشاره میفرماید در واقع این را دستاویز و ابزاری قرار بدهند و به آن متمسک شوند که این وحدت بین مسلمانان ایجاد شود. وحدتی که مد نظر هست این نیست که همه به یک اعتقاد برگردند، همه شیعه شوند یا همه سنی شوند، بلکه مهم این است که ما در اساس، آن مشترکات اصلی را در واقع مد نظر و مورد توجه قرار دهیم و در طول همان مشترکات اصلی به وحدت کلمه برسیم. این وحدت اگر اتفاق بیفتد در واقع ما در میدان مبارزهای که دشمن گسترده پیروز میدان خواهیم بود و اگر خدای ناکرده آنها موفق شوند از ابزار تفرقه بین مسلمین و بین مذاهب کارشان را پیش ببرند در واقع کار بسیار سخت خواهد بود و همینطور موفقیت هم قدری دور از انتظار است.
ایکنا: چه پیشنهادی برای برگزارکنندگان همایش دارید؟
این همایشها فی نفسه خیلی خوب هستند ولی صرفاً نباید به برگزاری یک جلسه در یک زمان بسنده شود. بعد از اینکه مسابقات تمام شد مسائل تمام و فراموش نشود. دبیرخانه دائمی داشته باشد. سایتی راهاندازی شود و پاسخ به شبهات را به زبانهای مختلف داشته باشد. و از بعد رسانهای تبلیغات داشته باشند. بهترین کار بحث رسانهها هستند که باید بیشتر شوند.
به مباحث هنری توجه کنیم اعم از خطاطی و نقاشی یا هنر تذهیب، بحث نرمافزار مورد توجه قرار گیرد. الحمدلله به بحث نرمافزارهای قرآنی توجه شده است. تربیت نفس از بچهها شروع میشود. نرمافزارهای زیادی در حوزه قرآن تولید شده ولی جای کار بیشتری دارد. البته باید ملاحظاتش را بررسی کنند اگر امکانپذیر باشد در قالب برخی از بازیها بحث قرآن را وارد کنند. امور هنری را اگر توجه کنند خوب است، هنر ارتباط بین ملتها را راحتتر میکند.