جهاد از نگاه قرآن/ ۴۰۰ آیه قرآن در رابطه با جهاد است
گروه سیاسی: «جهاد» در حداقل هفده سوره قرآن کریم از جمله بقره، آل‌عمران، نساء، مائده، انفال، توبه، نحل، حج، نمل، احزاب، شوری، محمد، فتح، حدید، حشر، ممتحنه و صف آمده و قریب به ۴۰۰ آیه در رابطه با جهاد نازل شده است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از لرستان، یکی از واجبات، جهاد در راه خداست، گاهی جهاد به‌صورت دفاع و حضور در جبهه‌های نبرد حق علیه باطل است و گاهی به‌صورت حمله به مناطق کفرنشین است که این امر مربوط به امام معصوم و در زمان حضور امام معصوم(ع) تحقق می‌پذیرد ولی در زمان ما به‌صورت دفاع از کیان اسلام و مملکت اسلامی تبلور دارد.نمونه جهاد، هشت سال دفاع مقدس بود که بسیاری از جوانان و پیران در این جهاد شرکت کردند و به فیض شهادت رسیده یا جانباز شدند و یا با جان و مال خود از دفاع اسلامی پشتیبانی کردند.
خداوند متعال در آیه 20 سوره توبه در این رابطه فرموده است: «الَّذِینَ آمَنُواْ وَهَاجَرُواْ وَجَاهَدُواْ فِی سَبِیلِ اللّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ أَعْظَمُ دَرَجَةً عِندَ اللّهِ وَأُوْلَئِکَ هُمُ الْفَائِزُونَ؛ کسانى‌که ایمان آورده و هجرت کرده و در راه خدا با مال و جانشان به جهاد پرداختهاند نزد خدا مقامى هر چه والاتر دارند و اینان همان رستگارانند».
همچنین، در آیه 29 سوره توبه آمده است: «قَاتِلُواْ الَّذِینَ لاَ یُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَلاَ بِالْیَوْمِ الآخِرِ وَلاَ یُحَرِّمُونَ مَا حَرَّمَ اللّهُ وَرَسُولُهُ وَلاَ یَدِینُونَ دِینَ الْحَقِّ مِنَ الَّذِینَ أُوتُواْ الْکِتَابَ حَتَّى یُعْطُواْ الْجِزْیَةَ عَن یَدٍ وَهُمْ صَاغِرُونَ؛ با کسانى از اهل کتاب که به خدا و روز بازپسین ایمان نمی‌آورند و آن‌چه را خدا و فرستادهاش حرام گردانیدهاند حرام نمیدارند و متدین به دین حق نمی‌گردند کارزار کنید تا با [کمال] خوارى به دست خود جزیه دهند».
اصطلاح «جهاد فی‌سبیل‌الله» به‌جای قتال و حرب و نزاع و مخاصمه اصطلاح پرمعنایی برای مبارزات مسلمان است، جهاد یعنی کوشش و تلاش و این معنا شامل هم جنگ می‌شود و هم مبارزات دیگر را و با سبیل‌الله ماهیت جهاد مشخص می‌شود که فرق سایر جنگ‌ها با جهاد مسلمانان در این است که هدف از جهاد مسلمین خداوند است و لاغیر ولی جنگ‌های دیگران براساس اهداف مادی و یا غیرمادی مثل میهن‌پرستی استوار می‌باشد.
اسلام دین صلح است، دین دوستی است دین تمدن است، دین حفظ حقوق انسان‌ها است، اما دین ظلم‌پذیری نیست، دین زیربار ستم رفتن نیست، دین تواضع در مقابل مستکبرین نیست لذا از یک طرف ظلم به دیگران را نفی می‌کند، جنایت را رد می‌نماید و قاتل یک نفر را قاتل همه انسان‌ها می‌داند و از طرف دیگر به مسلمانان اجازه داده بلکه بر آنان واجب نموده که از حق خود دفاع کنند و در مقابل متجاوزین بایستند.
در صدر اسلام جنگ‌های زیادی اتفاق افتاد که اکثر آن‌ها برای دفاع بود، یعنی عده‌ای از دشمنان اسلام، حمله می‌کردند یا قصد حمله را داشتند و پیامبراعظم هم به مسلمانان فرمان دفاع را می‌داد و معمولاً مسلمانان در این جنگ‌ها از نظر تعداد و تجهیزات در درجه پایین‌تری از دشمن قرار داشتند.
«جهاد» در حداقل هفده سوره قرآن کریم از جمله بقره، آل‌عمران، نساء، مائده، انفال، توبه، نحل، حج، نمل، احزاب، شوری، محمد، فتح، حدید، حشر، ممتحنه، صف و قریب 400 آیه در رابطه با جهاد نازل شده است.
یکی از انگیزه‌های جهاد این است که خداوند سبحان در قرآن‌کریم اجازه‌نامه‌ای برای ستمدیدگان صادر کرده تا با ستم مبارزه کنند و با یاری خداوند سبحان پیروز شوند چنان‌که در آیات 38 و 39 سوره حج در این رابطه می‌فرماید: «إِنَّ اللَّهَ یُدَافِعُ عَنِ الَّذِینَ آمَنُوا إِنَّ اللَّهَ لَا یُحِبُّ کُلَّ خَوَّانٍ کَفُورٍ﴿۳۸﴾ أُذِنَ لِلَّذِینَ یُقَاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَإِنَّ اللَّهَ عَلَى نَصْرِهِمْ لَقَدِیرٌ؛ قطعاً خداوند از کسانى‌که ایمان آوردهاند دفاع می‌کند زیرا خدا هیچ خیانتکار ناسپاسى را دوست ندارد، به کسانى‌که جنگ بر آنان تحمیل شده رخصت [جهاد] داده شده است چراکه مورد ظلم قرار گرفتهاند و البته خدا بر پیروزى آنان سخت تواناست».
خداوند متعال همچنین در آیه 75 سوره نساء «وَمَا لَکُمْ لاَ تُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاء وَالْوِلْدَانِ الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَذِهِ الْقَرْیَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَاجْعَل لَّنَا مِن لَّدُنکَ وَلِیًّا وَاجْعَل لَّنَا مِن لَّدُنکَ نَصِیرًا؛ و چرا شما در راه خدا [و در راه نجات] مردان و زنان و کودکان مستضعف نمیجنگید همانان که می‌گویند پروردگارا ما را از این شهرى که مردمش ستمپیشهاند بیرون ببر و از جانب خود براى ما سرپرستى قرار ده و از نزد خویش یاورى براى ما تعیین فرما».
در آیه 111 سوره توبه نیز در این رابطه آمده است: «إِنَّ اللّهَ اشْتَرَى مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُم بِأَنَّ لَهُمُ الجَنَّةَ یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللّهِ فَیَقْتُلُونَ وَیُقْتَلُونَ وَعْدًا عَلَیْهِ حَقًّا فِی التَّوْرَاةِ وَالإِنجِیلِ وَالْقُرْآنِ وَمَنْ أَوْفَى بِعَهْدِهِ مِنَ اللّهِ فَاسْتَبْشِرُواْ بِبَیْعِکُمُ الَّذِی بَایَعْتُم بِهِ وَذَلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ؛ در حقیقت خدا از مؤمنان جان و مالشان را به [بهاى] این‌که بهشت براى آنان باشد خریده است همان کسانى‌که در راه خدا می‌جنگند و میکشند و کشته میشوند [این] به‌عنوان وعده حقى در تورات و انجیل و قرآن بر عهده اوست و چه کسى از خدا به عهد خویش وفادارتر است پس به این معامله‌اى که با او کردهاید شادمان باشید و این همان کامیابى بزرگ است».
همچنین، در آیه 177 سوره بقره آمده است: «لَّیْسَ الْبِرَّ أَن تُوَلُّواْ وُجُوهَکُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلَکِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ وَالْمَلآئِکَةِ وَالْکِتَابِ وَالنَّبِیِّینَ وَآتَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ ذَوِی الْقُرْبَى وَالْیَتَامَى وَالْمَسَاکِینَ وَابْنَ السَّبِیلِ وَالسَّآئِلِینَ وَفِی الرِّقَابِ وَأَقَامَ الصَّلاةَ وَآتَى الزَّکَاةَ وَالْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُواْ وَالصَّابِرِینَ فِی الْبَأْسَاء والضَّرَّاء وَحِینَ الْبَأْسِ أُولَئِکَ الَّذِینَ صَدَقُوا وَأُولَئِکَ هُمُ الْمُتَّقُونَ».
در این آیه خداوند متعال فرموده است: «نیکوکارى آن نیست که روى خود را به سوى مشرق و [یا] مغرب بگردانید بلکه نیکى آن است که کسى به خدا و روز بازپسین و فرشتگان و کتاب [آسمانى] و پیامبران ایمان آورد و مال [خود] را با وجود دوست داشتنش به خویشاوندان و یتیمان و بینوایان و در راهماندگان و گدایان و در [راه آزاد کردن] بندگان بدهد و نماز را برپاى دارد و زکات را بدهد و آنان که چون عهد بندند به عهد خود وفادارانند و در سختى و زیان و به هنگام جنگ شکیبایانند آنانند کسانى‌که راست گفتهاند و آنان همان پرهیزگارانند».
در آیات 65 و 66 سوره انفال نیز به جهاد اشاره شده است و آمده است: «یا أَیُّهَا النَّبِیُّ حَرِّضِ الْمُؤْمِنِینَ عَلَى الْقِتَالِ إِن یَکُن مِّنکُمْ عِشْرُونَ صَابِرُونَ یَغْلِبُواْ مِئَتَیْنِ وَإِن یَکُن مِّنکُم مِّئَةٌ یَغْلِبُواْ أَلْفًا مِّنَ الَّذِینَ کَفَرُواْ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لاَّ یَفْقَهُونَ﴿۶۵﴾ الآنَ خَفَّفَ اللّهُ عَنکُمْ وَعَلِمَ أَنَّ فِیکُمْ ضَعْفًا فَإِن یَکُن مِّنکُم مِّئَةٌ صَابِرَةٌ یَغْلِبُواْ مِئَتَیْنِ وَإِن یَکُن مِّنکُمْ أَلْفٌ یَغْلِبُواْ أَلْفَیْنِ بِإِذْنِ اللّهِ وَاللّهُ مَعَ الصَّابِرِینَ؛ اى پیامبر مؤمنان را به جهاد برانگیز اگر از [میان] شما بیست تن شکیبا باشند بر دویست تن چیره میشوند و اگر از شما یکصد تن باشند بر هزار تن از کافران پیروز می‌گردند چراکه آنان قومی‌اند که نمیفهمند، اکنون خدا بر شما تخفیف داده و معلوم داشت که در شما ضعفى هست پس اگر از [میان] شما یکصد تن شکیبا باشند بر دویست تن پیروز گردند و اگر از شما هزار تن باشند به توفیق الهى بر دو هزار تن غلبه کنند و خدا با شکیبایان است».در آیات 95 و 96 سوره نساء، آیات 169 و 170 سوره آل‌عمران، 190 بقره، 39 انفال، 193 بقره، 29 توبه، 40 حج، 75 نساء، 251 بقره، 8 انفال نیز به جهاد اشاره شده است.
درس‌ها و پیام‌های جهاد
در جهاد اگر از فرماندهی تبعیت نشود گاه خسارات بزرگی به بار می‌آید، مثلاً در جنگ احد عده‌ای از کمان‌داران برخلاف دستور رسول خدا(ص) برای جمع‌آوری غنیمت پست خود را ترک کردند و دشمن هم از این موقعیت استفاده کرد و از پشت سر مسلمین وارد کارزار شد و باعث شکست مسلمانان شدند و مسلمانان فهمیدند که سرپیچی از دستور پیامبر باعث شکست آنان شد.
جهاد برای ما درس صبر و پایداری است، اسلام برای مجاهدان در راه خدا، مقام بالایی در نظر گرفته است، اسلحه مجاهد هم مورد توجه اسلام قرار دارد و ارزشمند است چنان‌که رسول خدا(ص) فرمود: همه خیر، در اسلحه است و زیر سایه اسلحه است و جز اسلحه چیز دیگری نمی‌تواند مردم را برپا نگه‌دارد و سلاح‌ها کلیدهای بهشت و جهنم هستند.
عثمان بن مظعون به رسول خدا(ص) گفت: دوست دارم به جهانگردی یا کوه‌نشینی بروم، پیامبر(ص) فرمود: ای عثمان! این کار را نکن که سیاحت و جهانگردی امت من سفر جنگی و جهاد است.
جهاد همگانی است و حتی زنان باید به جهاد شرکت داشته باشند که ابتدا از انان در پرستاری و سقایی و تدارکات استفاده می‌شود ولی اگر نیروی مردان کافی نبود زنان هم باید سلاح برگیرند و دفاع و جهاد نمایند.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدتقی صرفی‌پور، از کارشناسان مذهبی در گفت‌وگو با خبرگزاری ایکتا در رابطه با اقسام جهاد گفت: جهاد دارای اقسامی است از جمله این‌که دفاع از کیان و نوامیس اسلام در مقابل دشمنی که قصد برانداختن اساس دین و جایگزین کردن کفر را دارد، دفع دشمن مهاجم بر جان و عرض مسلمین یا بر سرزمین‌های اسلامی که قصد نابودی اسلام را ندارند ولی اموال و نفوس و اعراض یا اراضی مسلمین را هدف‌گیری کرده است.
وی افزود: دفاع از مسلمانان که در یک منطقه با کفار درگیرند و بیم غلبه کفار می‌رود، اخراج دشمن اشغالگر که به هر نحوی بر سرزمین‌های اسلامی یا عقاید آنان تسلط یافته است که رفع سلطه بیگانگان و بازگرداندن عزت و استقلال مسلمین واجب است.
این کارشناس مذهبی با اشاره به این‌که جهاد با کفار جهت ترک عقاید کفرآمیز و گرایش به اسلام است که این در زمان حضور امام معصوم(ع) انجام می‌گیرد، در رابطه با اهداف جهاد نیز گفت: از جمله اهدافی که برای جهاد در قرآن نام برده شده می‌توان از دفاع، دفع فتنه، تثبیت حاکمیت الله، ذلیل کردن دشمنان اسلام، جلوگیری از فساد بر روی زمین، جلوگیری از نابودی عبادت‌گاه‌ها، استقرار حق و نابودی باطل، حمایت از مظلوم و جلوگیری از ظلم اشاره کرد.
حجت‌الاسلام صرفی‌پور در ادامه به هشت سال دفاع مقدس اشاره کرد و افزود: دشمنان اسلام و اهل‌بیت(ع) خیال می‌کردند با حمله نظامی گسترده می‌توانند انقلاب اسلامی را که هدیه الهی بود، از بین ببرند اما با رهبری حکیمانه امام امت و با حمایت همه‌جانبه ملت ایران از رزمندگان اسلامف دشمن شکست خورد و امیدش ناامید شد.
وی افزود: دفاع مقدس برای ملت ایران برکاتی به‌دنبال داشت، جبهه‌ها دانشگاه بزرگی برای انسان‌سازی شدند، جوانانی کم سن و سال به جبهه رفتند ولی بعد از مدت کوتاهی هم از نظر خداشناسی و ارتباط معنوی با اهل‌بیت(ع) به درجات بالایی رسیدند و هم مرد شدند و از این نوجوانان، قهرمانان و دلاوران بی‌همتایی پدید امد که تاریخ ایران امثال آن‌ها را کم دیده بود.
این کارشناس مذهبی ادامه داد: در دفاع مقدس فرماندهان بزرگی تربیت شدند باب شهادت باز شد، عده‌ای شهید و عده‌ای جانباز و عده‌ای نیز آزاده سرافراز شدند، در این جنگ ملت ایران بهتر از مسلمین صدر اسلام، درخشیدند و هیچ‌گاه امامشان را تنها نگذاشتند به‌طوری‌که امام امت همیشه از ملت ایران تعریف می‌کرد و می‌فرمود: «مردم ایران در زمان ما از مردم صدر اسلام هم بهترند».
وی گفت: پیروزی رزمندگان اسلام به‌ویژه با حضور بسیج که همانند مجاهدان صدر اسلام از همه اقشار بودند و به‌صورت داوطلبانه به جبهه‌ها می‌رفتند باعث شد که دشمن از شکست ملت ایران از طریق نظامی مایوس شود و حملات خود را از طریق اقتصادی و فرهنگی و سیاسی انجام دهد که تاکنون در این زمینه‌ها هم موفق نشده است.
خداوند متعال در آیه 20 سوره توبه در این رابطه فرموده است: «الَّذِینَ آمَنُواْ وَهَاجَرُواْ وَجَاهَدُواْ فِی سَبِیلِ اللّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ أَعْظَمُ دَرَجَةً عِندَ اللّهِ وَأُوْلَئِکَ هُمُ الْفَائِزُونَ؛ کسانى‌که ایمان آورده و هجرت کرده و در راه خدا با مال و جانشان به جهاد پرداختهاند نزد خدا مقامى هر چه والاتر دارند و اینان همان رستگارانند».
همچنین، در آیه 29 سوره توبه آمده است: «قَاتِلُواْ الَّذِینَ لاَ یُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَلاَ بِالْیَوْمِ الآخِرِ وَلاَ یُحَرِّمُونَ مَا حَرَّمَ اللّهُ وَرَسُولُهُ وَلاَ یَدِینُونَ دِینَ الْحَقِّ مِنَ الَّذِینَ أُوتُواْ الْکِتَابَ حَتَّى یُعْطُواْ الْجِزْیَةَ عَن یَدٍ وَهُمْ صَاغِرُونَ؛ با کسانى از اهل کتاب که به خدا و روز بازپسین ایمان نمی‌آورند و آن‌چه را خدا و فرستادهاش حرام گردانیدهاند حرام نمیدارند و متدین به دین حق نمی‌گردند کارزار کنید تا با [کمال] خوارى به دست خود جزیه دهند».
اصطلاح «جهاد فی‌سبیل‌الله» به‌جای قتال و حرب و نزاع و مخاصمه اصطلاح پرمعنایی برای مبارزات مسلمان است، جهاد یعنی کوشش و تلاش و این معنا شامل هم جنگ می‌شود و هم مبارزات دیگر را و با سبیل‌الله ماهیت جهاد مشخص می‌شود که فرق سایر جنگ‌ها با جهاد مسلمانان در این است که هدف از جهاد مسلمین خداوند است و لاغیر ولی جنگ‌های دیگران براساس اهداف مادی و یا غیرمادی مثل میهن‌پرستی استوار می‌باشد.
اسلام دین صلح است، دین دوستی است دین تمدن است، دین حفظ حقوق انسان‌ها است، اما دین ظلم‌پذیری نیست، دین زیربار ستم رفتن نیست، دین تواضع در مقابل مستکبرین نیست لذا از یک طرف ظلم به دیگران را نفی می‌کند، جنایت را رد می‌نماید و قاتل یک نفر را قاتل همه انسان‌ها می‌داند و از طرف دیگر به مسلمانان اجازه داده بلکه بر آنان واجب نموده که از حق خود دفاع کنند و در مقابل متجاوزین بایستند.
در صدر اسلام جنگ‌های زیادی اتفاق افتاد که اکثر آن‌ها برای دفاع بود، یعنی عده‌ای از دشمنان اسلام، حمله می‌کردند یا قصد حمله را داشتند و پیامبراعظم هم به مسلمانان فرمان دفاع را می‌داد و معمولاً مسلمانان در این جنگ‌ها از نظر تعداد و تجهیزات در درجه پایین‌تری از دشمن قرار داشتند.
«جهاد» در حداقل هفده سوره قرآن کریم از جمله بقره، آل‌عمران، نساء، مائده، انفال، توبه، نحل، حج، نمل، احزاب، شوری، محمد، فتح، حدید، حشر، ممتحنه، صف و قریب 400 آیه در رابطه با جهاد نازل شده است.
یکی از انگیزه‌های جهاد این است که خداوند سبحان در قرآن‌کریم اجازه‌نامه‌ای برای ستمدیدگان صادر کرده تا با ستم مبارزه کنند و با یاری خداوند سبحان پیروز شوند چنان‌که در آیات 38 و 39 سوره حج در این رابطه می‌فرماید: «إِنَّ اللَّهَ یُدَافِعُ عَنِ الَّذِینَ آمَنُوا إِنَّ اللَّهَ لَا یُحِبُّ کُلَّ خَوَّانٍ کَفُورٍ﴿۳۸﴾ أُذِنَ لِلَّذِینَ یُقَاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَإِنَّ اللَّهَ عَلَى نَصْرِهِمْ لَقَدِیرٌ؛ قطعاً خداوند از کسانى‌که ایمان آوردهاند دفاع می‌کند زیرا خدا هیچ خیانتکار ناسپاسى را دوست ندارد، به کسانى‌که جنگ بر آنان تحمیل شده رخصت [جهاد] داده شده است چراکه مورد ظلم قرار گرفتهاند و البته خدا بر پیروزى آنان سخت تواناست».
خداوند متعال همچنین در آیه 75 سوره نساء «وَمَا لَکُمْ لاَ تُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاء وَالْوِلْدَانِ الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَذِهِ الْقَرْیَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَاجْعَل لَّنَا مِن لَّدُنکَ وَلِیًّا وَاجْعَل لَّنَا مِن لَّدُنکَ نَصِیرًا؛ و چرا شما در راه خدا [و در راه نجات] مردان و زنان و کودکان مستضعف نمیجنگید همانان که می‌گویند پروردگارا ما را از این شهرى که مردمش ستمپیشهاند بیرون ببر و از جانب خود براى ما سرپرستى قرار ده و از نزد خویش یاورى براى ما تعیین فرما».
در آیه 111 سوره توبه نیز در این رابطه آمده است: «إِنَّ اللّهَ اشْتَرَى مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُم بِأَنَّ لَهُمُ الجَنَّةَ یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللّهِ فَیَقْتُلُونَ وَیُقْتَلُونَ وَعْدًا عَلَیْهِ حَقًّا فِی التَّوْرَاةِ وَالإِنجِیلِ وَالْقُرْآنِ وَمَنْ أَوْفَى بِعَهْدِهِ مِنَ اللّهِ فَاسْتَبْشِرُواْ بِبَیْعِکُمُ الَّذِی بَایَعْتُم بِهِ وَذَلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ؛ در حقیقت خدا از مؤمنان جان و مالشان را به [بهاى] این‌که بهشت براى آنان باشد خریده است همان کسانى‌که در راه خدا می‌جنگند و میکشند و کشته میشوند [این] به‌عنوان وعده حقى در تورات و انجیل و قرآن بر عهده اوست و چه کسى از خدا به عهد خویش وفادارتر است پس به این معامله‌اى که با او کردهاید شادمان باشید و این همان کامیابى بزرگ است».
همچنین، در آیه 177 سوره بقره آمده است: «لَّیْسَ الْبِرَّ أَن تُوَلُّواْ وُجُوهَکُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلَکِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ وَالْمَلآئِکَةِ وَالْکِتَابِ وَالنَّبِیِّینَ وَآتَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ ذَوِی الْقُرْبَى وَالْیَتَامَى وَالْمَسَاکِینَ وَابْنَ السَّبِیلِ وَالسَّآئِلِینَ وَفِی الرِّقَابِ وَأَقَامَ الصَّلاةَ وَآتَى الزَّکَاةَ وَالْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُواْ وَالصَّابِرِینَ فِی الْبَأْسَاء والضَّرَّاء وَحِینَ الْبَأْسِ أُولَئِکَ الَّذِینَ صَدَقُوا وَأُولَئِکَ هُمُ الْمُتَّقُونَ».
در این آیه خداوند متعال فرموده است: «نیکوکارى آن نیست که روى خود را به سوى مشرق و [یا] مغرب بگردانید بلکه نیکى آن است که کسى به خدا و روز بازپسین و فرشتگان و کتاب [آسمانى] و پیامبران ایمان آورد و مال [خود] را با وجود دوست داشتنش به خویشاوندان و یتیمان و بینوایان و در راهماندگان و گدایان و در [راه آزاد کردن] بندگان بدهد و نماز را برپاى دارد و زکات را بدهد و آنان که چون عهد بندند به عهد خود وفادارانند و در سختى و زیان و به هنگام جنگ شکیبایانند آنانند کسانى‌که راست گفتهاند و آنان همان پرهیزگارانند».
در آیات 65 و 66 سوره انفال نیز به جهاد اشاره شده است و آمده است: «یا أَیُّهَا النَّبِیُّ حَرِّضِ الْمُؤْمِنِینَ عَلَى الْقِتَالِ إِن یَکُن مِّنکُمْ عِشْرُونَ صَابِرُونَ یَغْلِبُواْ مِئَتَیْنِ وَإِن یَکُن مِّنکُم مِّئَةٌ یَغْلِبُواْ أَلْفًا مِّنَ الَّذِینَ کَفَرُواْ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لاَّ یَفْقَهُونَ﴿۶۵﴾ الآنَ خَفَّفَ اللّهُ عَنکُمْ وَعَلِمَ أَنَّ فِیکُمْ ضَعْفًا فَإِن یَکُن مِّنکُم مِّئَةٌ صَابِرَةٌ یَغْلِبُواْ مِئَتَیْنِ وَإِن یَکُن مِّنکُمْ أَلْفٌ یَغْلِبُواْ أَلْفَیْنِ بِإِذْنِ اللّهِ وَاللّهُ مَعَ الصَّابِرِینَ؛ اى پیامبر مؤمنان را به جهاد برانگیز اگر از [میان] شما بیست تن شکیبا باشند بر دویست تن چیره میشوند و اگر از شما یکصد تن باشند بر هزار تن از کافران پیروز می‌گردند چراکه آنان قومی‌اند که نمیفهمند، اکنون خدا بر شما تخفیف داده و معلوم داشت که در شما ضعفى هست پس اگر از [میان] شما یکصد تن شکیبا باشند بر دویست تن پیروز گردند و اگر از شما هزار تن باشند به توفیق الهى بر دو هزار تن غلبه کنند و خدا با شکیبایان است».در آیات 95 و 96 سوره نساء، آیات 169 و 170 سوره آل‌عمران، 190 بقره، 39 انفال، 193 بقره، 29 توبه، 40 حج، 75 نساء، 251 بقره، 8 انفال نیز به جهاد اشاره شده است.
درس‌ها و پیام‌های جهاد
در جهاد اگر از فرماندهی تبعیت نشود گاه خسارات بزرگی به بار می‌آید، مثلاً در جنگ احد عده‌ای از کمان‌داران برخلاف دستور رسول خدا(ص) برای جمع‌آوری غنیمت پست خود را ترک کردند و دشمن هم از این موقعیت استفاده کرد و از پشت سر مسلمین وارد کارزار شد و باعث شکست مسلمانان شدند و مسلمانان فهمیدند که سرپیچی از دستور پیامبر باعث شکست آنان شد.
جهاد برای ما درس صبر و پایداری است، اسلام برای مجاهدان در راه خدا، مقام بالایی در نظر گرفته است، اسلحه مجاهد هم مورد توجه اسلام قرار دارد و ارزشمند است چنان‌که رسول خدا(ص) فرمود: همه خیر، در اسلحه است و زیر سایه اسلحه است و جز اسلحه چیز دیگری نمی‌تواند مردم را برپا نگه‌دارد و سلاح‌ها کلیدهای بهشت و جهنم هستند.
عثمان بن مظعون به رسول خدا(ص) گفت: دوست دارم به جهانگردی یا کوه‌نشینی بروم، پیامبر(ص) فرمود: ای عثمان! این کار را نکن که سیاحت و جهانگردی امت من سفر جنگی و جهاد است.
جهاد همگانی است و حتی زنان باید به جهاد شرکت داشته باشند که ابتدا از انان در پرستاری و سقایی و تدارکات استفاده می‌شود ولی اگر نیروی مردان کافی نبود زنان هم باید سلاح برگیرند و دفاع و جهاد نمایند.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدتقی صرفی‌پور، از کارشناسان مذهبی در گفت‌وگو با خبرگزاری ایکتا در رابطه با اقسام جهاد گفت: جهاد دارای اقسامی است از جمله این‌که دفاع از کیان و نوامیس اسلام در مقابل دشمنی که قصد برانداختن اساس دین و جایگزین کردن کفر را دارد، دفع دشمن مهاجم بر جان و عرض مسلمین یا بر سرزمین‌های اسلامی که قصد نابودی اسلام را ندارند ولی اموال و نفوس و اعراض یا اراضی مسلمین را هدف‌گیری کرده است.
وی افزود: دفاع از مسلمانان که در یک منطقه با کفار درگیرند و بیم غلبه کفار می‌رود، اخراج دشمن اشغالگر که به هر نحوی بر سرزمین‌های اسلامی یا عقاید آنان تسلط یافته است که رفع سلطه بیگانگان و بازگرداندن عزت و استقلال مسلمین واجب است.
این کارشناس مذهبی با اشاره به این‌که جهاد با کفار جهت ترک عقاید کفرآمیز و گرایش به اسلام است که این در زمان حضور امام معصوم(ع) انجام می‌گیرد، در رابطه با اهداف جهاد نیز گفت: از جمله اهدافی که برای جهاد در قرآن نام برده شده می‌توان از دفاع، دفع فتنه، تثبیت حاکمیت الله، ذلیل کردن دشمنان اسلام، جلوگیری از فساد بر روی زمین، جلوگیری از نابودی عبادت‌گاه‌ها، استقرار حق و نابودی باطل، حمایت از مظلوم و جلوگیری از ظلم اشاره کرد.
حجت‌الاسلام صرفی‌پور در ادامه به هشت سال دفاع مقدس اشاره کرد و افزود: دشمنان اسلام و اهل‌بیت(ع) خیال می‌کردند با حمله نظامی گسترده می‌توانند انقلاب اسلامی را که هدیه الهی بود، از بین ببرند اما با رهبری حکیمانه امام امت و با حمایت همه‌جانبه ملت ایران از رزمندگان اسلامف دشمن شکست خورد و امیدش ناامید شد.
وی افزود: دفاع مقدس برای ملت ایران برکاتی به‌دنبال داشت، جبهه‌ها دانشگاه بزرگی برای انسان‌سازی شدند، جوانانی کم سن و سال به جبهه رفتند ولی بعد از مدت کوتاهی هم از نظر خداشناسی و ارتباط معنوی با اهل‌بیت(ع) به درجات بالایی رسیدند و هم مرد شدند و از این نوجوانان، قهرمانان و دلاوران بی‌همتایی پدید امد که تاریخ ایران امثال آن‌ها را کم دیده بود.
این کارشناس مذهبی ادامه داد: در دفاع مقدس فرماندهان بزرگی تربیت شدند باب شهادت باز شد، عده‌ای شهید و عده‌ای جانباز و عده‌ای نیز آزاده سرافراز شدند، در این جنگ ملت ایران بهتر از مسلمین صدر اسلام، درخشیدند و هیچ‌گاه امامشان را تنها نگذاشتند به‌طوری‌که امام امت همیشه از ملت ایران تعریف می‌کرد و می‌فرمود: «مردم ایران در زمان ما از مردم صدر اسلام هم بهترند».
وی گفت: پیروزی رزمندگان اسلام به‌ویژه با حضور بسیج که همانند مجاهدان صدر اسلام از همه اقشار بودند و به‌صورت داوطلبانه به جبهه‌ها می‌رفتند باعث شد که دشمن از شکست ملت ایران از طریق نظامی مایوس شود و حملات خود را از طریق اقتصادی و فرهنگی و سیاسی انجام دهد که تاکنون در این زمینه‌ها هم موفق نشده است.
