کتابت قرآن بر پارچه‌های قلمکاری اصفهان/ فاصله گرفتن از آنچه طی دو دهه رواج پیدا کرده

محسن سلیمانی، هنرمند خوشنویس کشورمان در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) گفت: تجربه اخیری که ما در زمینه خوشنویسی آیات و عبارات قرآنی به انجام رساندیم و در زمان تقریبی 10 روزه در فرهنگسرای نیاوران به نمایش درآمد، در جهت احیای برخی از سنت‌های هنری بود که پیش‌تر در ایران متداول بوده و کم کم در حال منسوخ شدن است.
وی گفت: خوشنویسی با تلفیق چند خط از جمله ثلث، نسخ، ریحان و محقق از جمله شیوه‌های مرسوم کتابت قرآن در قدیم بوده است که در برهه‌ای به سبب تأثیری که هر یک از این خطوط بر روی هم می‌گذاشتند اساتید خوشنویسی با استفاده از این خطوط به خطاطی قرآن می‌پرداختند و حتی گاه شیوه‌های ترکیبی را در کتابت قرآن شاهد بودیم، به این شکل که در سطور مختلف با این امر مواجه بودیم که سطری از قرآن به خط ثلث خوشنویسی می‌شد و سطر بعد به خط ریحان و یا از ادغام آنها نظاره‌گر بروز خطوطی بودیم که به آن ثلث ریحان و یا ثلث محقق اطلاق می‌شد.
سلیمانی تصریح کرد: در آثار اخیری که بالغ بر 30 تابلوی خوشنویسی است و آن را به اتفاق امید گنجعلی به مدت سه‌ سال خوشنویسی کردیم و وی مسئولیت خوشنویسی نستعلیق آن را به عهده داشت تصمیم گرفتیم که از تکرار آنچه هم‌اکنون بیش از دو دهه است که در امر کتابت قرآن رایج شده است فاصله بگیریم و به شیوه کاملاً ایرانی که به اصل هنر بیشتر نزدیک است عمل کنیم که خوشبختانه تا حدود زیادی توانستیم به این توفیق نائل شویم.
این هنرمند خوشنویس در ادامه گفت: یکی از مواردی که اصرار به انجام آن داشتیم خوشنویسی روی پارچه‌های قلمکاری شده اصفهانی بود؛ معمولاً خوشنویسی هم در حوزه قرآن و هم در حوزه‌های دیگر بر روی کاغذ صورت می‌گیرد و به نظر می‌رسد که خطاطی بر روی پارچه کار مشکلی باشد که البته با توجه به جنس و بافت پارچه قلمکاری که از متقال است و آهاری روی آن می‌خورد، کار خوشنویسی بر روی آن حظ بیشتری داشت که خوشبختانه توانستیم این کار را به آن شکلی که مورد نظرمان بود به انجام برسانیم.
سلیمانی افزود: ساخت مهر قلمکاری ویژه خلق این آثار که از نقوش و طرح‌های اصیل دوره صفویه در آنها استفاده شده، از دیگر مزیت‌های این آثار بود که به احیا و توجه به نقش‌های اصیل ایرانی که متأسفانه مدت‌هاست به فراموشی سپرده شده‌اند، انجامید؛ ضمن آنکه این اصرار وجود داشت که در طراحی نقش‌های قلمکاری پارچه‌هایی که روی آن آثار خوشنویسی را خلق کردیم از رنگ‌های طبیعی استفاده شود دقیقاً مطابق با آنچه که پیش از این در هنرهای قرآنی مرسوم بوده است.
وی تأکید کرد: یکی از موارد دیگری که در خوشنویسی این آثار به آن دقت شد توجه به دانگ قلم بود، یعنی میزان حجمی که قلم می‌تواند از دواتی که معمولاً در دسترس خوشنویسان است مرکب بردارد؛ این کار با تمرین و ممارست زیاد به دست آمد چرا که میزان جذب مرکب از روی نوک قلم خوشنویسی بستگی به جنس و بافت زمینه کار دارد که قطعاً در این زمینه کاغذ با پارچه‌ای که ما روی آن خوشنویسی کردیم تفاوت زیادی دارد.
این هنرمند خوشنویس ادامه داد: خط ریحان و محقق که تقریباً در شرایط کنونی جزء خطوط منسوخ شده ایرانی است در گذشته بسیار متداول بوده و به کار می‌رفته، اما یکی از دلایل اصلی منسوخ شدن آنها یکنواختی و اصطلاحاً کرسی‌نویسی آنها بوده است که بدون هیچ انعطافی روی صفحه کاغذ نقش می‌بستند و ما در شیوه‌ای ابتکاری در آثار اخیرمان تصمیم گرفتیم آنها را مورب‌نویسی و قرینه‌نویسی کنیم تا ضمن چشم‌نواز‌تر شدن این خطوط، بیننده آشنایی بیشتری با این خطوط پیدا کند.
سلیمانی در پایان گفت: خوشبختانه با افتتاحیه باشکوهی که این نمایشگاه داشت و همچنین استقبال پرشوری که از سوی هنردوستان از آن به عمل آمد نشان از این دارد که آثاری که بر پایه اصالت هنری ایرانی در خدمت قرآن و اهداف متعالی و ارزشی قرار می‌گیرند، از سوی مردم علاقه‌مند مورد استقبال قرار گرفته و جا دارد که مسئولان بیش از پیش در جهت حمایت از هنرمندان به منظور خلق این قبیل آثار اهتمام ورزند.