گزارش اختتامیه «هفته علمی تمدن نوین اسلامی»/
سلیمی: تمدن اسلامی، «تمدن نفی» نیست/ غلامی: تمدن مهدوی قله تمدن نوین اسلامی است
گروه اندیشه: اختتامیه نخستین هفته علمی تمدن نوین اسلامی در دانشگاه علامه طباطبایی با حضور حسین سلیمی و رضا غلامی برگزار شد، در این نشست سلیمی گفت: تمدن اسلامی تمدن نفی نیست و عناصر ارزشمند دیگر تمدن‌ها را در خود جذب می‌کند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، اختتامیه «نخستین هفته علمی تمدن نوین اسلامی» صبح امروز (7 دی) در دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد. در این برنامه دکتر حسین سلیمی،رییس دانشگاه علامه طباطبایی، حجت الاسلام والمسلمین رضا غلامی رییس شورای سیاست‌گذاری و حجت‌الاسلام والمسلمین عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و رییش پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی سخنرانی کردند. همین طور در این برنامه روسای کمیسیون‌های علمی این هفته به ارائه گزارش پرداخته، بیانیه پایانی هفته علمی تمدن نوین اسلامی قرائت شده و به نفرات برتر این هفته علمی جوایزی اهدا شد.
تمدن اسلامی تمدن نفی نیست
رئیس دانشگاه علامه طباطبایی در ابتدای این مراسم با بیان اینکه ابن سینا معتقد است هیچ تمدنی بدون تاثیر دین الهی شکل نگرفته است، گفت: ابن سینا در یکی از حاشیه های کتاب شفا مفهوم مهمی را مطرح می کند که در شناخت اندیشه های او و مفاهیم اسلامی کمتر توجه شده است. او می گوید در هیچ کجا ما رد پای تمدن را ندیدیم مگر اینکه دین الهی در شکل گیری آن نقش داشته باشد.
سلیمی ادامه داد: ابن سینا معتقد بود زمانی که اجتماعات اولیه بشری جمع شدند، هیچ مبنا و قانونی وجود نداشت و این تنها دین بود که می‌توانست مبنای قانون‌گذاری باشد. این مساله این طور حاصل شد که انسان‌ها به این نتیجه رسیدند که پیامی از ماوراء برای آنها آمده است که منشا آن از خالق و مابعدالطبیعه است.
وی افزود: با توجه به این ادعای ابن سینا، بدون دین امکان شکل مدنیت وجود ندارد و تاریخ‌شناسان می‌توانند صدق و مصادیق آن را در بستر تاریخ نشان دهند. تمدن شناخته شده اسلام ردپایی از آموزه‌های الهی در درونش دارد و این آموزه‌ها و تمدن بر هر امت و هر جامعه ای نازل شده است. با این نگاه یکی از اتفاقات مهم تاریخ بشری، تمدن‌سازی است.
سلیمی تصریح کرد: اسلام در محیطی پدید آمد که فاقد برخی از ویژگیهای تمدن بود. ساکنان شبه جزیره عربستان پیش از اسلام بدوی بودند و هیچ یک از اصول تمدن را نداشتند، دراین شرایط پیامبر در اصول جزئی و کلی تمدن را به ایشان آموخت. تمدن اسلامی توانست تمدن‌های دیگر را در خود حذم کند. تمدن اسلامی تمدن حذف نیست و می‌تواند نکات مثبت تمدن‌های دیگر را در خود جذب کند.
وی در پایان گفت: ما به دنبال ساختن تمدن نوین اسلامی هستیم، پس باید از تمام مزایای تمدن‌ها و مدنیت‌ها استفاده کنیم و از مضرات آنها بپرهیزیم.
تمدن نوین اسلامی با تمدن مهدوی متفاوت است
در ادامه برنامه حجت‌الاسلام رضا غلامی گفت: منظور از تمدن، یک نظم مدنی پیچیده یافته است که توسط بشر به وجود می‌آید، اما باید توجه داشت که تجمع مسلمان‌ها به تنهایی تمدن را اسلامی نمی‌کند.
وی تصریح کرد: اسلام اجتماعی، در باطن و در ظاهر تمدن، اثرگذار بوده است است و هنر ما این است که این مساله را به صورت کلی تبیین کنیم.
وی ادامه داد: طرح تمدن اسلامی شکست این باور نادرست است که سرنوشت محتوم جهانیان ذیل تمدن غربی است و همچنین مرگ تفکراتی مانند تفکر پایان تاریخ است و حتی می‌تواند نویدبخش آغاز تاریخی برای انسان باشد. تمدن نوین اسلامی زمانی از میدان علم به میدان عمل منتقل می‌شود که افزایش خودباوری اسلامی، به یک رویکرد و خواست عمومی تبدیل بشود، و مردم تدریجا عالم غربی را ترک کرده و وارد جهان اسلامی بشوند،
وی تصریح کرد: تغییر عالم در دوران پیش از ظهور منجی نسبی است و ما منکر نقاط قوت تفکر غرب و دیگر تفکرهای بشری نیستیم، بلکه از آنها هم درس گرفته اما باید از ایشان جدا شده و نمی‌توانیم هم پایمان را در عالم غربی بگذاریم و هم صحبت از تمدن نوین اسلامی بکنیم.
غلامی افزود: کسانی که رسیدن به تمدن نوین اسلامی را پروژه می‌دانند، با الفبای این بحث آشنایی ندارند. اینطور نیست که یک اموالی از فکر و معرفت را در اختیار داشتیم و بگوییم که به تمدن دست یافتیم بلکه زمانی به تمدن دست می‌یابیم که این افکار قابلیت عینیت یافتگی داشته باشد.
وی تصریح کرد: باید ثمرات و فواید تمدن نوین اسلامی عیان شده و در جامعه ملموس باشد. پس تا زمانی که نتوانیم به فکر خودمان بروز و ظهور بدهیم، باید قبول کنیم که وارد عرصه تمدن سازی نشده‌ایم. ما در علوم انسانی و اسلامی باید به شرایط کاربردی نظریات برسیم. در غیر این صورت، معلوم نیست حرکت رو به جلو داشته باشیم و همانطوری که امروزه می‌بینیم به همین خاطر دچار مسائلی کوچک و پیش پا افتاده هستیم؛ چون ما هنوز نتوانستیم با خط تولید افکار کاربردی نقش موثر در میدان عمل داشته باشیم.
غلامی با بیان به اینکه ما از تمدن تاریخی باشکوه در گذشته خودمان صحبت می‌کنیم، گفت: باید توجه داشت که تمدن نوین اسلامی به منزله بازگشت به گذشته و احیای تمدن شکوهمند اسلامی در قرن‌های گذشته نیست و البته ما این تمدن تاریخی را به منزله دارایی‌ها و سرمایه‌های خودمان می دانیم و حتما این تجربه را مورد توجه قرار می‌دهیم و حتی در مورد انحطاط تمدن عبرت می گیریم؛ اما صحبت از تمدن نوین اسلامی، بازگشت به گذشته نیست بلکه بر اساس اقتضائات و شرایط جدید، به دنبال تمدن جدید هستیم.
وی در پایان گفت: سخنانش با تاکید بر اینکه نباید شک کرد که وجود نظام سیاسی و قدرت اسلامی قدرتمند و مردم سالار در رسیدن به تمدن اسلامی نقش کلیدی دارد. تمدن نوین اسلامی، منهای دولت مقتدر اسلامی، فرضا منتفی است و به نظر من امروز هم ادامه تئوری‌سازی نظام مردم‌سالاری دینی و هم تکامل عملی آن بسیار حائز اهمیت است و می تواند مورد توجه علما و اصحاب نظر قرار گیرد.
تمدن اسلامی تمدن نفی نیست
رئیس دانشگاه علامه طباطبایی در ابتدای این مراسم با بیان اینکه ابن سینا معتقد است هیچ تمدنی بدون تاثیر دین الهی شکل نگرفته است، گفت: ابن سینا در یکی از حاشیه های کتاب شفا مفهوم مهمی را مطرح می کند که در شناخت اندیشه های او و مفاهیم اسلامی کمتر توجه شده است. او می گوید در هیچ کجا ما رد پای تمدن را ندیدیم مگر اینکه دین الهی در شکل گیری آن نقش داشته باشد.
سلیمی ادامه داد: ابن سینا معتقد بود زمانی که اجتماعات اولیه بشری جمع شدند، هیچ مبنا و قانونی وجود نداشت و این تنها دین بود که می‌توانست مبنای قانون‌گذاری باشد. این مساله این طور حاصل شد که انسان‌ها به این نتیجه رسیدند که پیامی از ماوراء برای آنها آمده است که منشا آن از خالق و مابعدالطبیعه است.
وی افزود: با توجه به این ادعای ابن سینا، بدون دین امکان شکل مدنیت وجود ندارد و تاریخ‌شناسان می‌توانند صدق و مصادیق آن را در بستر تاریخ نشان دهند. تمدن شناخته شده اسلام ردپایی از آموزه‌های الهی در درونش دارد و این آموزه‌ها و تمدن بر هر امت و هر جامعه ای نازل شده است. با این نگاه یکی از اتفاقات مهم تاریخ بشری، تمدن‌سازی است.
سلیمی تصریح کرد: اسلام در محیطی پدید آمد که فاقد برخی از ویژگیهای تمدن بود. ساکنان شبه جزیره عربستان پیش از اسلام بدوی بودند و هیچ یک از اصول تمدن را نداشتند، دراین شرایط پیامبر در اصول جزئی و کلی تمدن را به ایشان آموخت. تمدن اسلامی توانست تمدن‌های دیگر را در خود حذم کند. تمدن اسلامی تمدن حذف نیست و می‌تواند نکات مثبت تمدن‌های دیگر را در خود جذب کند.
وی در پایان گفت: ما به دنبال ساختن تمدن نوین اسلامی هستیم، پس باید از تمام مزایای تمدن‌ها و مدنیت‌ها استفاده کنیم و از مضرات آنها بپرهیزیم.
تمدن نوین اسلامی با تمدن مهدوی متفاوت است
در ادامه برنامه حجت‌الاسلام رضا غلامی گفت: منظور از تمدن، یک نظم مدنی پیچیده یافته است که توسط بشر به وجود می‌آید، اما باید توجه داشت که تجمع مسلمان‌ها به تنهایی تمدن را اسلامی نمی‌کند.
وی تصریح کرد: اسلام اجتماعی، در باطن و در ظاهر تمدن، اثرگذار بوده است است و هنر ما این است که این مساله را به صورت کلی تبیین کنیم.
وی ادامه داد: طرح تمدن اسلامی شکست این باور نادرست است که سرنوشت محتوم جهانیان ذیل تمدن غربی است و همچنین مرگ تفکراتی مانند تفکر پایان تاریخ است و حتی می‌تواند نویدبخش آغاز تاریخی برای انسان باشد. تمدن نوین اسلامی زمانی از میدان علم به میدان عمل منتقل می‌شود که افزایش خودباوری اسلامی، به یک رویکرد و خواست عمومی تبدیل بشود، و مردم تدریجا عالم غربی را ترک کرده و وارد جهان اسلامی بشوند،
وی تصریح کرد: تغییر عالم در دوران پیش از ظهور منجی نسبی است و ما منکر نقاط قوت تفکر غرب و دیگر تفکرهای بشری نیستیم، بلکه از آنها هم درس گرفته اما باید از ایشان جدا شده و نمی‌توانیم هم پایمان را در عالم غربی بگذاریم و هم صحبت از تمدن نوین اسلامی بکنیم.
غلامی افزود: کسانی که رسیدن به تمدن نوین اسلامی را پروژه می‌دانند، با الفبای این بحث آشنایی ندارند. اینطور نیست که یک اموالی از فکر و معرفت را در اختیار داشتیم و بگوییم که به تمدن دست یافتیم بلکه زمانی به تمدن دست می‌یابیم که این افکار قابلیت عینیت یافتگی داشته باشد.
وی تصریح کرد: باید ثمرات و فواید تمدن نوین اسلامی عیان شده و در جامعه ملموس باشد. پس تا زمانی که نتوانیم به فکر خودمان بروز و ظهور بدهیم، باید قبول کنیم که وارد عرصه تمدن سازی نشده‌ایم. ما در علوم انسانی و اسلامی باید به شرایط کاربردی نظریات برسیم. در غیر این صورت، معلوم نیست حرکت رو به جلو داشته باشیم و همانطوری که امروزه می‌بینیم به همین خاطر دچار مسائلی کوچک و پیش پا افتاده هستیم؛ چون ما هنوز نتوانستیم با خط تولید افکار کاربردی نقش موثر در میدان عمل داشته باشیم.
غلامی با بیان به اینکه ما از تمدن تاریخی باشکوه در گذشته خودمان صحبت می‌کنیم، گفت: باید توجه داشت که تمدن نوین اسلامی به منزله بازگشت به گذشته و احیای تمدن شکوهمند اسلامی در قرن‌های گذشته نیست و البته ما این تمدن تاریخی را به منزله دارایی‌ها و سرمایه‌های خودمان می دانیم و حتما این تجربه را مورد توجه قرار می‌دهیم و حتی در مورد انحطاط تمدن عبرت می گیریم؛ اما صحبت از تمدن نوین اسلامی، بازگشت به گذشته نیست بلکه بر اساس اقتضائات و شرایط جدید، به دنبال تمدن جدید هستیم.
وی در پایان گفت: سخنانش با تاکید بر اینکه نباید شک کرد که وجود نظام سیاسی و قدرت اسلامی قدرتمند و مردم سالار در رسیدن به تمدن اسلامی نقش کلیدی دارد. تمدن نوین اسلامی، منهای دولت مقتدر اسلامی، فرضا منتفی است و به نظر من امروز هم ادامه تئوری‌سازی نظام مردم‌سالاری دینی و هم تکامل عملی آن بسیار حائز اهمیت است و می تواند مورد توجه علما و اصحاب نظر قرار گیرد.
