اخلاق انتخاباتی از وضعیت عمومی اخلاق در جامعه مستثنا نیست/ ضرورت تلاش برای تغییر ملاک‌های انتخاب مردم
گروه سیاسی: رئیس جهاد دانشگاهی واحد علامه طباطبایی با بیان اینکه به تبع حرکت سریع جامعه به سمت مادی‌گرای توجه به اخلاق نیز کمرنگ شده است، گفت: اخلاق انتخاباتی نیز از وضعیت عمومی اخلاق در جامعه مستثنا نیست و معتقدم اخلاق انتخاباتی یک حرف، دکور و شعاری بیش نیست.
عبدالرحیم نیکخواه، رئیس جهاد دانشگاهی علامه طباطبایی، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) درباره اهمیت مسئله اخلاق انتخاباتی در یک نظام اسلامی و واقعیت توجه به آن در رقابت‌های سیاسی گفت: اخلاق تابعی از فرهنگ جامعه است و امری مستقل نیست؛ به عبارتی اگر جامعه را به مثابه یک نظام یا سیستم در نظر بگیریم این نظام از عناصری تشکیل شده است که فرهنگ به عنوان یکی از این عناصر، راهبر این نظام نیز می‌باشد.
جامعه به شدت به سمت مادی‌گرایی در حال حرکت است
وی افزود: در واقع فرهنگ زیربنای یک جامعه است و اخلاق و تمدن ذیل فرهنگ تعریف می‌شوند. در یک جامعه نیز برای داشتن یک وضعیت اخلاقی مطلوب ابتدا باید اندیشه و فرهنگ جامعه مطلوب باشد تا در گفتار و کردار نمود پیدا کند.
نیکخواه اظهار کرد: به عقیده من اندیشه و فرهنگ جامعه ما به ظاهر
اسلامی است اما در باطن به شدت به سمت مادی‌گرایی در حال پیش رفتن است و فرهنگ
مادی‌گرا بر جامعه حاکم شده است. در فرهنگ مادی هم پول و ثروت معنا پیدا می‌کند و
مناسبات اجتماعی و سیاسی را شکل می‌دهد.
وی تأکید کرد: این عیب بزرگ جامعه ماست و جنگ نرمی که
مقام معظم رهبری بر آن تأکید می‌فرمایند که غرب جبهه جدیدی را در مقابل ما گشوده است
و به گمانم ما هم خوب در این جبهه باخته‌ایم همین تغییر تدریجی افکار و اندیشه‌های
جامعه است.
نیکخواه با بیان اینکه البته به دلایل عدیده ما خودمان در شکل‌گیری این وضعیت مقصر هستیم، گفت:
طبیعی است همان‌طور که ما می‌خواهیم اندیشه‌ها و ارزش‌های خود را به سایر نقاط دنیا
صادر کنیم دیگران از جمله دشمنان انقلاب اسلامی نیز تلاش می‌کنند ارزش‌ها و اندیشه‌ای
خود را به ما تحمیل کنند.
اخلاق انتخاباتی جلوه‌ای از وضعیت عمومی اخلاق در جامعه است
رئیس جهاد دانشگاهی واحد علامه طباطبایی خاطرنشان کرد: به عقیده من در ترویج و تحمیل اندیشه و پیام خود به دنیا نه تنها خیلی موفق نبودیم، بلکه مانند قصه کبک و زاغ، راه رفتن خودمان را نیز فراموش کردیم و جامعه ما تا حد زیادی از فرهنگ غربی تأثیر گرفته و به جامعه‌ای مادی تبدیل شده است و ما عملا نتوانسته‌ایم از سرمایه قرآن، سیره پیامبر(ص)، نهج‌البلاغه برای ایجاد یک جامعه اخلاقی استفاده کنیم و آن دستورات را در جامعه اجرایی کنیم.
وی با اشاره به اینکه اخلاق انتخاباتی نیز مستثنا از وضعیت عمومی اخلاق در جامعه نیست، گفت: به جد معتقدم اخلاق انتخاباتی یک حرف، دکور و شعاری بیش نیست. یک زمانی در انتخابات افراد فقط با مردم مواجه می‌شدند، سخنرانی می‌کردند و بزرگان شهر را قانع می‌کردند و رأی می‌آوردند. در واقع یک اجماع نانوشته‌ای اتفاق می‌افتاد و براساس ملاک‌هایی که با ملاک‌های امروز متفاوت بود فردی موفق به حضور در مجلس می‌شد. ولی رفته رفته این معیارها و ملاک‌ها عوض شد.
این استاد دانشگاه عنوان کرد: متأسفانه مردم نیز در ایجاد این وضعیت مقصرند، زیرا این مردم هستند که باید به کاندیداهایی که صرفا با وعده‌های مادی و انجام هزینه‌های فراوان در تبلیغات حاضر می‌شوند بی‌توجهی کنند. در حالی که در سال‌های اول انقلاب وعده‌ها و شعارهای فرهنگی و اخلاقی برای مردم در کنار مسائل مادی از اهمیت برخوردار بود.
حقیقت و واقعیت اخلاق انتخاباتی
نیکخواه با تأکید بر اینکه از دو منظر حقیقی و واقعی می‌توان اخلاق انتخاباتی را بررسی کرد، گفت: منظر حقیقی آن است که بگوییم اخلاق انتخاباتی چنین و چنان است و ده‌ها شاخص برای آن برشمرده شود، اما منظر واقعی، وضعیت عینی اخلاق انتخاباتی در عرصه رقابت‌های سیاسی است. امروز میان حقیقت و واقعیت اخلاق انتخاباتی فاصله زیادی وجود دارد و در عالم واقع به جرئت می‌توان گفت که از اخلاق انتخاباتی هیچ خبری نیست.
وی ادامه داد: البته منظور من از این صحبت‌ها این نیست که اخلاق
در دنیای غرب هیچ جایگاهی ندارد و فرهنگ کاملا مادی بر جوامع غربی حاکم است.
اتفاقا جامعه ما در برزخ مادی‌گرایی قرار دارد؛ یعنی به مادی‌گرایی رجوع‌کرده‌ایم اما
عمق نیافته‌ایم و به صورت یک‌لایه مادی‌گرا شده‌ایم. به این معنا که دنیای غرب به این
نکته رسیده است که اگر می‌خواهد در مادی‌گرایی پیشرفت کند و علم و ثروت بیشتری به
دست آورد باید با اخلاق رفتار کند.
نیکخواه اظهار کرد: یک اقتصاددان آمریکایی جمله معروفی دارد و می‌گوید برای اینکه وضع کسب و کار ما خوب شود نباید به مشتری دروغ بگوییم. در واقع آنها بر مبنای عقلانی، نه ارزشی، به ضرورت توجه به اخلاق رسیده‌اند در حالی فرهنگ و ارزش‌هایی که جامعه اسلامی ما بر اساس آنها شکل گرفته است بر اهمیت توجه و پایبندی به اخلاق تأکید کرده‌است که متاسفانه ما نسبت به این اصول و ارزش‌های فرهنگی غفلت کرده‌ایم.
رابطه میان تأثیر صداوسیما بر وضعیت اخلاقی جامعه با تدوین منشور اخلاقی برای انتخابات
نیکخواه درباره کارایی تدوین یک منشور اخلاق
انتخاباتی با وفاق همه احزاب و جریان‌های سیاسی گفت: اگر صداو سیما با هزاران
حقوق‌بگیر و هزاران میلیارد بودجه سالانه توانست در ترویج اخلاق در جامعه مؤثر
باشد منشور اخلاق انتخاباتی نیز می‌تواند در انتخابات تأثیرگذار باشد.
وی تصریح کرد: به عبارتی حرف من این است که زمینه‌‌های اجتماعی اخلاق‌مداری فراهم نیست زیرا از اخلاق برای کسی پول و شغل ایجاد نمی‌کند و به جای آن از دروغ و ریا، ثروت و کار فراهم می‌شود. تخریب اخلاق در جامعه در 99 درصد موارد توسط نهادها و مدیران کشور صورت گرفته است و ساختار مدیریت جامعه بی‌اخلاقی را ترویج می‌کند.
نقش ناهنجاری‌های اقتصادی بر افول اخلاقی جامعه
نیکخواه با بیان اینکه صحبت من به معنی سیاه بودن جامعه نیست، اظهار کرد: باطن
جامعه همچنان خوب و پاک است و باید تقویت شود که این اتفاق رخ نداده است.
متاسفانه ناامنی و ناهنجاری روانی و اقتصادی نقش زیادی در فردگرایی و توجه افراد به منافع
شخصی به جای منافع گروهی شده است که اگر به جامعه آگاهی داده شود که به عنوان
نمونه وظیفه نمایندگی مجلس یک وظیفه کلان است نه خرد، می‌توان ملاک‌های انتخاب
مردم را از ملاک‌های مادی و فردگرایانه به ملاک‌های فرهنگی، جمع‌گرایانه و ارزش‌مدار
تغییر داد.
وی خاطرنشان کرد: البته مردم ما این مسئله را می‌دانند اما به آن باور ندارند و به دلیل در حاشیه بودن اخلاق‌محوری، در انتخابات مشاهده می‌شود که گاها افراد اخلاق‌مدار در انتخابات رأی نمی‌آورند.
نیکخواه در پایان ابراز کرد: به عقیده من هدف یک کاندیدا از حضور در انتخابات باید سه مسئله باشد که آخرین آن نماینده مجلس شدن است. هدف اول باید آگاهی‌بخشی اجتماعی و تلاش برای تغییر ملاک‌های انتخاب مردم و داشتن برنامه دقیق از مشکلات حوزه انتخابیه و راه‌های رفع آنهاست. نکته دوم انجام مطلوب کار تشکیلاتی بر مبنای عقلانیت و در نظر گرفتن هدف جمعی نه فردی و به عباتی انتخاب یک یا چند فرد اصلح از میان یک جمع است تا بتواند الگویی از کار جمعی را در جامعه رواج دهد که این امر می‌تواند به تقویت اخلاق هم در جامعه و هم در عرصه سیاست کمک کند.
