جعفرپور:
فعالیت‌های قرآنی دانشگاه‌ها باید دانشجویی پیش برود
گروه فعالیت‌های قرآنی: مدیرکل اداره فعالیت‌های دینی و قرآنی وزارت علوم در مورد تأثیر جشنواره‌های قرآنی دانشجویان گفت: اگر می‌خواهیم فعالیت‌ها در دانشگاه‌ها توسعه یابد، باید کارها توسط خود دانشجویان انجام شود و دانشگاه تنها در حد ستادی در این جشنواره‌ها و فعالیت‌ها حضور یابد.
رشید جعفرپور، مدیرکل اداره فعالیت‌های دینی و قرآنی وزارت علوم در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، در مورد جایگاه فعالیت‌های قرآنی در دانشگاه‌ها و نیز تأثیر برگزاری جشنواره‌های قرآنی دانشگاه‌ها بر توسعه و ارتقاء فعالیت‌های قرآنی در دانشگاه‌ها، با اشاره به فعالیت شورای هماهنگی فعالیت‌های قرآنی و دینی در نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه‌ها، گفت: ریاست این شورا را رئیس نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه‌ها برعهده داشته و دبیرخانه شورا نیز در نهاد مستقر است. همه دستگاههای دانشگاهی که بیش از 10 دستگاه است عضو این شورا هستند و فعالیت‌های دانشگاه را در این حوزه رصد کرده و هماهنگ می‌کنند.
وی افزود: این به آن مفهوم نیست که اگر دانشگاه‌ها بخواهند در حوزه قرآن، فعالیت دیگری داشته باشند، این شورا مخالف آن باشد، بخشی از فعالیت‌های اصلی دانشگاه و از جمله جشنواره‌های قرآن و عترت در این شورا برنامه‌ریزی می‌شود. معاونین دستگاههای فرهنگی نیز عضو این شورا بوده و نظرات خود را طرح می‌کنند. این شورا هدایت، سیاستگذاری و برنامه‌ریزی بحث فرهنگی و دینی و قرآنی در دانشگاه‌ها را هدایت و نظارت می‌کند.
سهم فعالیت‌های قرآنی در دانشگاه‌ها
جعفرپور تصریح کرد: سهم فعالیت‌های قرآنی در دانشگاه‌ها، سهم کمی نیست، البته این به معنای آن نیست که در این بخش به حد مطلوبی رسیده‌ایم. استقبالی که از جشنواره‌ها می‌شود، این سهم را به خوبی نشان می‌دهد، در حال حاضر گسترده‌ترین و پرمخاطب‌ترین جشنواره‌ای که در دانشگاه برگزار می‌شود همین جشنواره قرآن و عترت است که تاکنون 31 دوره آن برگزار شده است. همین تداوم آن در 31 دوره با توجه به همه تغییراتی که در مدیریت دانشگاه‌ها صورت گرفته است و جشنواره با قدرت به پیش رفته است، نشان از اهتمام حرکت در این مسیر در دانشگاه‌ها دارد.
مدیرکل اداره فعالیت‌های دینی و قرآنی وزارت علوم خاطرنشان کرد: اینکه برگزیده جشنواره ملی قرآن و عترت دانشجویان به مسابقات جهانی این رشته راه می‌یابد و آنجا نیز رتبه کسب می‌کند، نشان می‌دهد که کارهایی در این زمینه در دانشگاه‌ها صورت گرفته است. از جمله کارهای دیگر نیز تشکیل کانون‌های قرآن و عترت دانشگاه است که از جمله کانون‌های با دوام در دانشگاه‌ها هستند. قبل از اینکه کانون‌های دیگر در دانشگاه‌ها شکل بگیرد، کانون‌های قرآن و عترت شکل گرفته است و از اولین‌ها بوده است و تقریباً در همه دانشگاه‌های کشور دارای کانون هستیم.
تقویت دستگاههای قرآنی دانشگاهی
جعفرپور در ادامه با اشاره به اینکه گرچه فعالیت‌ها حد مطلوب و کمال خود را ندارد اما در عین حال از سطح خوبی نیز برخوردار است، گفت: با این وجود هم لازم است شورا تقویت تا فعالیت‌ها بیشتر و بهتر رصد شود و هم سهم اعتبارات بیشتری وارد این چرخه شود. اگر می‌خواهیم آسیب‌هایی که متوجه دانشگاه‌ها هست و مشکلاتی که وجود دارد از بین ببریم و صدمات آنها را کمتر کنیم، قرآن و عترت محمل و بستر مناسبی است که پرداختن به آن می‌تواند آسیب‌ها را کم کند.
وی افزود: زمانی که جشنواره‌ها شکل گرفته است اغلب با ترتیل و قرائت شروع شده است، اما در حال حاضر جشنواره به بیش از 40 حوزه و رشته رسیده است که همین توسعه فعالیت قرآنی در دانشگاه‌ها را به دنبال دارد. اگر مشارکت‌کنندگان در این جشنواره را رصد کنید متوجه خواهید شد که از رشته‌های مختلف دانشگاهی در جشنواره قرآن و عترت حضور دارند.
میزان حضور دانشجویان در فعالیت‌های قرآنی دانشگاه‌ها
مدیرکل اداره فعالیت‌های دینی و قرآنی وزارت علوم در پاسخ به این سوال که چند درصد از دانشجویان در جشنواره قرآنی وزارت علوم حضور می‌یابند، گفت: مجموعاً و بر اساس آماری که اعلام شده است، بین پنج تا 12 درصد مخاطب فعالیت‌های فرهنگی در دانشگاه هستند، اما مشارکت کننده در بخش دینی و قرآنی معمولاً بالاتر است و در برخی دانشگاه‌ها همچون فرهنگیان حتی بالای 30 درصد است. اگر میانگین 10 درصد حضور در فعالیت‌های قرآنی باشد آمار خوبی است، ما چهار میلیون و 500 هزار دانشجو داریم که 10 درصد آن نزدیک به 450 هزار نفر خواهد شد و این رقم کمی نیست.
پاسخ به یک سوال اساسی
جعفرپور در بخش دیگری از این گفت‌وگو در پاسخ به این سوال که چرا دانشجویان که اغلب مذهبی هستند این مذهبی بودن را در حضور در جشنواره‌های قرآنی بروز نمی‌دهند، گفت: نباید این برداشت را داشته باشیم که هر دانشجویی که در جشنواره حضور نمی‌یابد، قرآنی نیست. کنشگری که کنش‌های خود را در حوزه مذهبی نشان می‌دهد، در چهار سطح باور، احساس، مناسک و رفتارهای دینی به بروز آن می‌پردازد، ممکن است جشنواره نتواند همه این مراحل را پوشش دهد، پس باید ببینیم که هر کدام از جشنواره‌ها کدام را پوشش می‌دهد، وقتی ما می‌بینیم هیئت مذهبی در دانشگاه فعال است، بخش احساسات مذهبی دانشجو فعال‌تر می‌شود، اما اگر نشست علمی تخصصی دینی شکل بگیرد آن هم یک رفتار مذهبی است که باور مذهبی دانشجو را دنبال می‌کند، اگر بتوانیم آمار بگیریم و این سطوح را مدنظر قرار دهیم، قطعاً درصد دانشجویانی که فعالیت قرآنی دارند بالاتر می‌رود. اگر برخی رفتارهای دینی دانشجویان را مدنظر قرار دهیم، قطعاً میزان استاندارد دینی دانشجویان نسبت به سطح جامعه بالاتر است.
مدیرکل اداره فعالیت‌های دینی و قرآنی وزارت علوم در مورد اهتمام مسئولان دانشگاه‌ها برای فعالیت‌های قرآنی و محوریت آن در دانشگاه‌ها، خاطرنشان کرد: این موضوع باید مورد بررسی قرار بگیرد. در وزارت علوم که خدمت می‌کنم، این اهتمام وجود دارد، با توجه به همه سختی‌هایی که در زمینه بودجه‌ای وجود دارد و تمام تلاش‌هایی که برای برطرف کردن آن صورت گرفته است، خروجی فعالیت‌ها مناسب است. با این وجود افق‌های بسیار بلندی باید مدنظر باشد.
جعفرپور همچنین در مورد متخصص بودن مسئولان قرآنی دانشگاه‌ها و دستگاههای دانشگاهی، نیز گفت: تا جایی که من اطلاع دارم و در جلساتی که حضور دارم، اغلب دارای تحصیلات قرآنی و یا فعال این عرصه هستند. اما اینکه در همه دانشگاه‌ها فعالان و مسئولان این عرصه قرآنی باشند، آماری در دست نیست. البته در وزارت علوم برای مسئول یا کارشناسی که تخصصی در این حوزه نداشته است، کارگاه‌ها و نشست‌های آموزشی طراحی شده و برگزار می‌شود به این ترتیب تجربیات اساتید این حوزه به کارشناسان منتقل می‌شود.
وی در مورد برنامه‌ها و فعالیت‌های وزارت علوم برای ارتقای ساختارهای قرآنی، افزود: ما تجمیع جدید در حوزه بحث‌های دینی و قرآنی مد نظر داریم و قصد داریم تمام بحث‌های قرآنی و دینی که در وزارتخانه صورت گرفته و می‌گیرد را زیر نظر یک طرح جامع قرار دهیم، در حال حاضر به دنبال رسانه‌ای کردن این موضوع نیستم؛ چرا که باید از سوی مسئولان بالادستی اعلام شود. ان شاءالله این موضوع تا شروع سال تحصیلی جدید صورت خواهد گرفت.
نقش اساسی مساجد در دانشگاه‌ها
مدیرکل اداره فعالیت‌های دینی و قرآنی وزارت علوم در ادامه در مورد آینده فعالیت‌های قرآنی در دانشگاه‌ها، گفت: به نظر من فعالیت‌های این حوزه بایستی بیشتر دانشجویی پیش برود، ما تنها باید به عنوان ستاد در این حوزه فعالیت داشته باشیم. باید از دولتی کردن و مداخله کردن دانشگاه در فعالیت‌های این گونه‌ای جلوگیری شود؛ چرا که نهادینه کردن فعالیت‌ها را نمی‌تواند به دنبال داشت باشد. اگر بتوانیم بستر را فراهم کنیم و کانون‌های قرآن و عترت را فعال کنیم و جشنواره‌ها را ارتقاء دهیم تا توسط خود دانشجویان برگزار شود، آن کار با دوام‌تر و پرنشاط‌تر برگزار خواهد شد. ضمن اینکه اثرگذارتر نیز خواهد بود.
جعفرپور در پایان اذعان کرد: دانشگاه‌ها باید به سمت مسجد محوری حرکت کنند، به این معنا که مسجد کانون فعالیت‌های فرهنگی دانشگاه قرار گیرد. در واقع مسجد باید هم به لحاظ فیزیکی و جغرافیایی و هم به لحاظ برنامه‌ای کانون فعالیت‌های فرهنگی و دینی دانشگاه باشد.
وی افزود: این به آن مفهوم نیست که اگر دانشگاه‌ها بخواهند در حوزه قرآن، فعالیت دیگری داشته باشند، این شورا مخالف آن باشد، بخشی از فعالیت‌های اصلی دانشگاه و از جمله جشنواره‌های قرآن و عترت در این شورا برنامه‌ریزی می‌شود. معاونین دستگاههای فرهنگی نیز عضو این شورا بوده و نظرات خود را طرح می‌کنند. این شورا هدایت، سیاستگذاری و برنامه‌ریزی بحث فرهنگی و دینی و قرآنی در دانشگاه‌ها را هدایت و نظارت می‌کند.
سهم فعالیت‌های قرآنی در دانشگاه‌ها
جعفرپور تصریح کرد: سهم فعالیت‌های قرآنی در دانشگاه‌ها، سهم کمی نیست، البته این به معنای آن نیست که در این بخش به حد مطلوبی رسیده‌ایم. استقبالی که از جشنواره‌ها می‌شود، این سهم را به خوبی نشان می‌دهد، در حال حاضر گسترده‌ترین و پرمخاطب‌ترین جشنواره‌ای که در دانشگاه برگزار می‌شود همین جشنواره قرآن و عترت است که تاکنون 31 دوره آن برگزار شده است. همین تداوم آن در 31 دوره با توجه به همه تغییراتی که در مدیریت دانشگاه‌ها صورت گرفته است و جشنواره با قدرت به پیش رفته است، نشان از اهتمام حرکت در این مسیر در دانشگاه‌ها دارد.
مدیرکل اداره فعالیت‌های دینی و قرآنی وزارت علوم خاطرنشان کرد: اینکه برگزیده جشنواره ملی قرآن و عترت دانشجویان به مسابقات جهانی این رشته راه می‌یابد و آنجا نیز رتبه کسب می‌کند، نشان می‌دهد که کارهایی در این زمینه در دانشگاه‌ها صورت گرفته است. از جمله کارهای دیگر نیز تشکیل کانون‌های قرآن و عترت دانشگاه است که از جمله کانون‌های با دوام در دانشگاه‌ها هستند. قبل از اینکه کانون‌های دیگر در دانشگاه‌ها شکل بگیرد، کانون‌های قرآن و عترت شکل گرفته است و از اولین‌ها بوده است و تقریباً در همه دانشگاه‌های کشور دارای کانون هستیم.
تقویت دستگاههای قرآنی دانشگاهی
جعفرپور در ادامه با اشاره به اینکه گرچه فعالیت‌ها حد مطلوب و کمال خود را ندارد اما در عین حال از سطح خوبی نیز برخوردار است، گفت: با این وجود هم لازم است شورا تقویت تا فعالیت‌ها بیشتر و بهتر رصد شود و هم سهم اعتبارات بیشتری وارد این چرخه شود. اگر می‌خواهیم آسیب‌هایی که متوجه دانشگاه‌ها هست و مشکلاتی که وجود دارد از بین ببریم و صدمات آنها را کمتر کنیم، قرآن و عترت محمل و بستر مناسبی است که پرداختن به آن می‌تواند آسیب‌ها را کم کند.
وی افزود: زمانی که جشنواره‌ها شکل گرفته است اغلب با ترتیل و قرائت شروع شده است، اما در حال حاضر جشنواره به بیش از 40 حوزه و رشته رسیده است که همین توسعه فعالیت قرآنی در دانشگاه‌ها را به دنبال دارد. اگر مشارکت‌کنندگان در این جشنواره را رصد کنید متوجه خواهید شد که از رشته‌های مختلف دانشگاهی در جشنواره قرآن و عترت حضور دارند.
میزان حضور دانشجویان در فعالیت‌های قرآنی دانشگاه‌ها
مدیرکل اداره فعالیت‌های دینی و قرآنی وزارت علوم در پاسخ به این سوال که چند درصد از دانشجویان در جشنواره قرآنی وزارت علوم حضور می‌یابند، گفت: مجموعاً و بر اساس آماری که اعلام شده است، بین پنج تا 12 درصد مخاطب فعالیت‌های فرهنگی در دانشگاه هستند، اما مشارکت کننده در بخش دینی و قرآنی معمولاً بالاتر است و در برخی دانشگاه‌ها همچون فرهنگیان حتی بالای 30 درصد است. اگر میانگین 10 درصد حضور در فعالیت‌های قرآنی باشد آمار خوبی است، ما چهار میلیون و 500 هزار دانشجو داریم که 10 درصد آن نزدیک به 450 هزار نفر خواهد شد و این رقم کمی نیست.
پاسخ به یک سوال اساسی
جعفرپور در بخش دیگری از این گفت‌وگو در پاسخ به این سوال که چرا دانشجویان که اغلب مذهبی هستند این مذهبی بودن را در حضور در جشنواره‌های قرآنی بروز نمی‌دهند، گفت: نباید این برداشت را داشته باشیم که هر دانشجویی که در جشنواره حضور نمی‌یابد، قرآنی نیست. کنشگری که کنش‌های خود را در حوزه مذهبی نشان می‌دهد، در چهار سطح باور، احساس، مناسک و رفتارهای دینی به بروز آن می‌پردازد، ممکن است جشنواره نتواند همه این مراحل را پوشش دهد، پس باید ببینیم که هر کدام از جشنواره‌ها کدام را پوشش می‌دهد، وقتی ما می‌بینیم هیئت مذهبی در دانشگاه فعال است، بخش احساسات مذهبی دانشجو فعال‌تر می‌شود، اما اگر نشست علمی تخصصی دینی شکل بگیرد آن هم یک رفتار مذهبی است که باور مذهبی دانشجو را دنبال می‌کند، اگر بتوانیم آمار بگیریم و این سطوح را مدنظر قرار دهیم، قطعاً درصد دانشجویانی که فعالیت قرآنی دارند بالاتر می‌رود. اگر برخی رفتارهای دینی دانشجویان را مدنظر قرار دهیم، قطعاً میزان استاندارد دینی دانشجویان نسبت به سطح جامعه بالاتر است.
مدیرکل اداره فعالیت‌های دینی و قرآنی وزارت علوم در مورد اهتمام مسئولان دانشگاه‌ها برای فعالیت‌های قرآنی و محوریت آن در دانشگاه‌ها، خاطرنشان کرد: این موضوع باید مورد بررسی قرار بگیرد. در وزارت علوم که خدمت می‌کنم، این اهتمام وجود دارد، با توجه به همه سختی‌هایی که در زمینه بودجه‌ای وجود دارد و تمام تلاش‌هایی که برای برطرف کردن آن صورت گرفته است، خروجی فعالیت‌ها مناسب است. با این وجود افق‌های بسیار بلندی باید مدنظر باشد.
جعفرپور همچنین در مورد متخصص بودن مسئولان قرآنی دانشگاه‌ها و دستگاههای دانشگاهی، نیز گفت: تا جایی که من اطلاع دارم و در جلساتی که حضور دارم، اغلب دارای تحصیلات قرآنی و یا فعال این عرصه هستند. اما اینکه در همه دانشگاه‌ها فعالان و مسئولان این عرصه قرآنی باشند، آماری در دست نیست. البته در وزارت علوم برای مسئول یا کارشناسی که تخصصی در این حوزه نداشته است، کارگاه‌ها و نشست‌های آموزشی طراحی شده و برگزار می‌شود به این ترتیب تجربیات اساتید این حوزه به کارشناسان منتقل می‌شود.
وی در مورد برنامه‌ها و فعالیت‌های وزارت علوم برای ارتقای ساختارهای قرآنی، افزود: ما تجمیع جدید در حوزه بحث‌های دینی و قرآنی مد نظر داریم و قصد داریم تمام بحث‌های قرآنی و دینی که در وزارتخانه صورت گرفته و می‌گیرد را زیر نظر یک طرح جامع قرار دهیم، در حال حاضر به دنبال رسانه‌ای کردن این موضوع نیستم؛ چرا که باید از سوی مسئولان بالادستی اعلام شود. ان شاءالله این موضوع تا شروع سال تحصیلی جدید صورت خواهد گرفت.
نقش اساسی مساجد در دانشگاه‌ها
مدیرکل اداره فعالیت‌های دینی و قرآنی وزارت علوم در ادامه در مورد آینده فعالیت‌های قرآنی در دانشگاه‌ها، گفت: به نظر من فعالیت‌های این حوزه بایستی بیشتر دانشجویی پیش برود، ما تنها باید به عنوان ستاد در این حوزه فعالیت داشته باشیم. باید از دولتی کردن و مداخله کردن دانشگاه در فعالیت‌های این گونه‌ای جلوگیری شود؛ چرا که نهادینه کردن فعالیت‌ها را نمی‌تواند به دنبال داشت باشد. اگر بتوانیم بستر را فراهم کنیم و کانون‌های قرآن و عترت را فعال کنیم و جشنواره‌ها را ارتقاء دهیم تا توسط خود دانشجویان برگزار شود، آن کار با دوام‌تر و پرنشاط‌تر برگزار خواهد شد. ضمن اینکه اثرگذارتر نیز خواهد بود.
جعفرپور در پایان اذعان کرد: دانشگاه‌ها باید به سمت مسجد محوری حرکت کنند، به این معنا که مسجد کانون فعالیت‌های فرهنگی دانشگاه قرار گیرد. در واقع مسجد باید هم به لحاظ فیزیکی و جغرافیایی و هم به لحاظ برنامه‌ای کانون فعالیت‌های فرهنگی و دینی دانشگاه باشد.
