اسارت در افراط و تفریط به واسطه ناآگاهی از جایگاه زن در قرآن
گروه جامعه: شایسته است در نظام جمهوری اسلامی ایران احکام اسلامی و دستورات صریح قرآنی بیش از پیش تبیین شود تا خرافه و بی‌سوادی عاملی برای محروم شدن برخی زنان از حقوق خود نشود و بخشی دیگر از زنان نیز به خاطر عدم آگاهی از منزلتی که قرآن برای آنان متصور شده است، اسیر مکاتب پوچ برای رسیدن به آرامشی مجازی نشوند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، از ديدگاه قرآن کریم زن و مرد هويت يكسان داشته و از موهبتهاى الهى به يك ميزان برخوردار هستند، همچنین آياتى كه هدف آفرينش را بيان مىكند عموميت دارد، به نحوی که در آیه 189 سوره اعراف می‌فرماید: «هُوَ اَلّذى خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ وَ جَعَلَ منْها زَوجَها لِيَسْكُنَ اِلَيْها؛ اوست كه همه شما را از يك تن آفريد و از آن يك تن، زنش را آفريد تا به او آرامش يابد.»
در این میان تکالیف مختلفی برای زنان و مردان در نگاه اسلامی ترسیم شده است که تفکری دقیق و عمیق‌تر برای درک موضوع را می‌طلبد، اختلافات حقوقى میان زنان و مردان در اسلام بر واقعيت و حكمت استوار است و هریک به ميزان برخوردارى از حقوق، به وظايفى نیز مكلف شده‌اند.
وجود اختلافات حقوقی بين زنان و مردان بواسطه شرايط روحی و تكوينی آنان است اما برخی افراد کوته فکر و غرض‌ورز اين امر را بها ندادن و كم ارزش دانستن زن قلمداد می‌کنند.
زن به عنوان موجودی زيبا، ظريف، مستقل، آرامش بخش، با تقدس دختری، همسری، خواهری و مادری در مسير تكامل جامعه است ولی این مهم هم باید از سوی بانوان جامعه درک شود و هم جامعه به اهمیت این موضوع برسد که در غیر این صورت اگر زنان ارزش خود را نشناسد و يا جامعه خود را از ظرفیت آنان محروم کند، آسیب‌های متعددی رخ می‌دهد.
اسلام برای زنان حقوق و کرامت بی نظیری را قائل شده و در قرآن کریم از آنان نام برده است که از مهم ترین کرامات نسبت داده شده می‌توان به مادر شدن اشاره کرد. شخصیت کودک با نگاه و تفکر مادر شکل می‌گیرد و مبنای ساخت شخصیت یک انسان می‌شود.
همچنین قرآن کریم صراحتا برای زنان از حقوقی در خانه و خانواده و در ارتباط با همسر سخن به میان می‌آورد که در هیچ آئینی مشابه آنان وجود ندارد، حال باید به درک این موضوع رسید که کم کاری و ناآگاهی ما از احکام قرآن و عمل نکردن به آن از کوتاهی مسلمانان نشأت می‌گیرد و در اصل قوانین کاستی وجود ندارد.
در این راستا به سراغ کارشناسان رفتیم تا بیشتر با جایگاه منزلت زن در قرآن کریم آشنا شویم.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمد قطبی، رئیس میز تخصصی توسعه و تعمیق فرهنگ قرآنی با بیان اینکه قرآن کریم با بیان صفاتی برای انسان به کرامت انسانی ایشان اشاره دارد و جنسیت را وجه تمایز و برتری معرفی نکرده است، گفت: خداوند برای زن حتی از نظر قابلیت برای مرتبه پیامبری نیز این شأنیت را قائل است. حتی در زمینه خلیفه الهی نیز موضوع جنسیت عنوان نشده است و میان زن و مرد برابری کرامت وجود دارد.
منعی برای زمامداری بانوان وجود ندارد
حجت‌الاسلام قطبی ادامه داد: حضرت سلیمان(ع) از ملکه صبا دعوت کردند که به خداوند ایمان بیاورد، بیان این زمامداری در قرآن کریم نشان دهنده این است که منعی برای زمام داری از سوی بانوان وجود ندارد و تأیید کننده این امر است.
وی ادامه داد: در قرآن کریم آمده است که به مادر حضرت موسی(ع) وحی شده است، این امر نشان می‌دهد که این بانو از چنان کرامتی برخوردار بوده است که خداوند بر قلب ایشان پیام نازل کردند. همچنین هنگامی که از جسارت و جرأت سخن به میان می‌آید خداوند از خواهر حضرت موسی(ع) یاد می‌کنند که چگونه صندوقچه را دنبال و به کاخ فرعون رساند و یا از همسر فرعون که در برابر همسر خود ایستادگی کرد.
کرامتی همچون مقام مادری
حجت‌الاسلام قطبی مقام مادری را از دیگر کرامت‌های نسبت داده شده به بانوان در قرآن کریم برشمرد و عنوان کرد: در مورد احترام به والدین در آیات قرآن کریم پدر و مادر در کنار هم بیان و توصیه به تکریم شده‌اند، اما پس از آن به صراحت به سختی‌های دوران بارداری و دوسال شیردهی اشاره می‌شود و انسان را به این نکته توجه می‌دهد که مادر برای پرورش فرزند چه مشقت‌هایی دیده و از چه جایگاه رفیعی برخوردار است.
حجت‌الاسلام والمسلمین واعظ موسوی، کارشناس اخلاق نیز گفت: از مجموع آیات قرآن کریم در سوره‌های نساء و طلاق و .. می‌توان چنین نتیجه گرفت که خداوند جانب رعایت زن را مورد توجه جدی قرار داده است.
وی با بیان اینکه در فرهنگ قرآن کریم زن و مرد مساوی نیستند تصریح کرد: خداوند حریم ظرافت، لطافت زن در بعد فیزیکی و روانشناختی را مورد توجه و عنایت قرار داده است. در این راستا مردان مورد خطاب هستند و مکررا به آنان گوشزد می‌شود که بانوان را تحت آزار و اذیت قرار ندهید و بهترین و پسندیده‌ترین رفتار را با آنان داشته باشید.
زن دارای اصالت و مرکزیت در قرآن است
این کارشناس اخلاق با بیان اینکه در قرآن کریم جنس مؤنت اصل گرفته شده است و به مقایسه آن با جنس مذکر پرداخته شده است گفت: زن دارای اصالت و مرکزیت در قرآن است و مرد با وی سنجیده می‌شود، حتی در آیه تقسیم ارث، سهم الارث مرد با زن سنجیده می‌شود.
وی با تأکید بر اینکه زن در قرآن کریم کانون آرامش معرفی شده است که مرد به وی نیازمند است تصریح کرد: انسان همواره به عنوان یکی از اصلی‌ترین نیازهای خود به دنبال کشف آرامش بوده است. حال قرآن کریم از زن به عنوان موجودی یاد می‌کند که می‌تواند همسر و فرزندان خود را به این نعمت الهی نزدیک کند.
به سراغ حجت‌الاسلام والمسلمین محمدصادق یوسفی‌مقدم، رئیس مرکز فرهنگ و معارف قرآن کریم رفتیم. وی با بیان اینکه فضیلت از منظر قرآن کریم به میزان تقوای زن و مرد بستگی دارد، تصریح کرد: نگاه خداوند برای دستیابی انسان‌ها به حقیقت بسیار واقع بینانه‌تر از اندیشه‌های اومانیستی است، چرا که خالق اصلی که خود آفریننده انسان است از واقعیت انسان‌ها و ضمیر آنان آگاهی بیشتری دارد.
افراط و تفریط در مکاتب بشری مرتبط با حوزه زنان
رئیس مرکز فرهنگ و معارف قرآن کریم با بیان اینکه خداوند در قرآن کریم به موضوع عدالت توجه ویژه داشته است و ضمن توجه به تفاوت‌های میان زن و مرد عدالت را به دنبال تشریع قوانین مرتبط می‌داند، تصریح کرد: علت اینکه در طول تاریخ انسان‌ها نسبت به موضوع زن به افراط و تفریط گرایش پیدا کردند ناشی از واقع بین نبودن مکتب‌های بشری است.
وی ادامه داد: قرآن کریم اگر چه مرتبه زن و مرد را یکسان می‌داند اما به تفاوت‌های آنان توجه دارد و قوانین براساس این تفاوت‌ها شکل گرفته است، اما در این مکاتب امروز به دور از تفاوت‌ها به بررسی حقوق و تکالیف زن می‌پردازند. در حالی که خداوند در تشریع قوانین به این تفاوت‌ها توجه ویژه برای برقراری عدالت داشته است.
حجت‌الاسلام والمسلمین حسین‌زاده، کارشناس علوم قرآن و حدیث نیز از دیگر کارشناسانی بود که پاسخ‌گوی سوالات ما شد. وی به ویژگی‌های خاص زنان در قرآن کریم اشاره و عنوان کرد: وقتی صحبت از مادر در قرآن کریم به میان می‌آید احترام و توجه بیشتری نسبت به پدر بیان شده است و توجه افراد را به ۳۰ ماه مراقبت مادر از فرزند معطوف می‌دارد.
وی با اشاره به اینکه قرآن کریم خطاب به مردان هنگامی که در آستانه جدایی از همسر خود هستند و مدت عده را گذرانده‌اند نیز انذاری و آموزشی بوده و سبک رفتاری خاصی را طلب کرده است تصریح کرد: در چنین شرایطی قرآن کریم متذکر می‌شود که یا به خوبی و خوشی با یکدیگر زندگی کنید و یا با رأفت و مهربانی از آنان جدا شوید و از آزار و اذیت آنان خودداری کنید.
سوء استفاده برخی افراد از آیه «الرِّجالُ قَوّامُونَ عَلَی النِّساءِ»
حجت‌الاسلام والمسلمین حسین‌زاده، به منزلتی که یک مرد باید در زندگی مشترک برای زنان قائل باشد اشاره و عنوان کرد: آیه «الرِّجالُ قَوّامُونَ عَلَی النِّساءِ؛ مردان، سرپرست و نگهبان زنانند» مورد سوء استفاده برخی افراد قرار گرفته است و تعابیر غیرصحیح و غیرواقعی از آن برداشت می‌کنند، در صورتی که قرآن کریم در آیه ۱۹ سوره نساء می‌فرماید: «وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ؛ و با آنان، به طور شايسته رفتار كنيد».درک غلط از آیه «الرِّجالُ قَوّامُونَ عَلَی النِّساءِ» و فراموشی آیه «وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ» در شأن جامعه اسلامی نیست.
به سراغ حجت‌الاسلام والمسلمين ابوالفتح دعوتی، محقق و کارشناس دینی نیز رفتیم. وی به نقش زن در زندگی خانوادگی اشاره و عنوان کرد: صفت جلال باعث شده است که مردان در رفتارهای روزمره خود با همسرشان نوعی تحکم را به همراه داشته باشند، در صورتی که این امر پایه و اساس دینی ندارد و در شریعت اسلام به مردان اجازه داده نشده است که با زنان خود بدرفتاری کرده و آنان را به زور و اجبار به برخی امور مشغول کنند.
وی در تبیین جایگاه والای زن در خانه گفت: کار در خانه و شیردهی به فرزند وظیفه زن محسوب نشده است و انجام این امور می‌تواند در عوض دریافت حقوق صورت گیرد. این حکم بدان جهت صورت گرفته است که مردان، زنان را به انجام کارهای سخت و طاقت فرسای منزل مجبور نکنند و جایگاه واقعی آنان در خانواده را بشناسند.
حجت‌الاسلام دعوتی با تأکید بر اینکه زنان و مردان از حیث حقوقی و شرعی با تکالیف و وظایف خود آشنا نیستند، گفت: با نگاهی به زندگی افرادی که در مسیر شریعت قدم برداشته‌اند، می‌توان دریافت که آرامش حاصل شده در زندگی خانوادگی آنان حاصل شناخت حقوقی است که اسلام برای زن و مرد در نظر گرفته است.
ضرورت سازماندهی اقدامی در شأن زنان جمهوری اسلامی
بنابر این گزارش، از مجموع سخنان کارشناسان و با عنایت به آیات قرآن کریم می‌توان دریافت که زنان هیچ گاه در قرآن کریم جنس دوم شمرده نشده‌اند و ظرفیت ارتقا، رشد و کمال برای آنان مهیا است. حال باید دید جامعه و زنان تا چه حد به این قابلیت‌ها پی برده‌اند و زمینه‌های بهره‌مندی از این ظرفیت ها تا چه حد ایجاد شده است. در این میان اسیر افراط و تفریط شدن ها زنان و جامعه بشری را از سعادت بازمی‌دارد.
شایسته است در نظام جمهوری اسلامی ایران احکام اسلامی و دستورات صریح قرآنی بیش از پیش تبیین و فرهنگ سازی شود تا خرافه و بی سوادی عاملی برای محروم شدن برخی زنان از حقوق خود نشود و بخشی دیگر از زنان نیز به خاطر عدم آگاهی از منزلتی که قرآن کریم برای زنان متصور شده است اسیر مکاتب پوچ و تهی از فایده برای رسیدن به آرامشی مجازی نشوند.
