برگزاری جشنواره ملی «نشان نیکوکاری» با مشارکت 7700 مرکز خیریه

محسن سعادت، رئیس اداره تشکل‌های مردمی و مؤسسات خیریه سازمان اوقاف و امور خیریه و دبیر دومین جشنواره ملی نشان نیکوکاری در گفت‌و‌گو با ایکنا، به تشریح جزئیات این دوره از جشنواره نشان نیکوکاری پرداخت و اظهار کرد: دومین دوره جشنواره ملی «نشان‌کاری» به‌عنوان یکی از رویدادهای شاخص کشور در حوزه نهادهای مردمی، مؤسسات خیریه و مراکز نیکوکاری با هدف شناسایی، ارزیابی و معرفی برترین تشکل‌های فعال در عرصه فعالیت‌های داوطلبانه و اجتماعی در حال برگزاری است. 

وی افزود: این جشنواره که زیر نظر شورای سیاست‌گذاری و با همکاری نهادهای مرتبط با امور اجتماعی و مدنی کشور برگزار می‌شود، تلاشی ملی در راستای تثبیت جایگاه سازمان‌های مردم‌نهاد، ارتقای شفافیت و ایجاد نظام ارزیابی علمی در فعالیت‌های نیکوکارانه است.  نخستین دوره این جشنواره در سال گذشته برگزار شد که به‌عنوان نقطه آغازی برای ارزیابی علمی و رقابتی تشکل‌های مردم‌نهاد شناخته می‌شود. در آن دوره، تنها تشکل‌هایی مجاز به شرکت بودند که از مراجع رسمی کشور از جمله وزارت کشور، وزارت ورزش و جوانان و سازمان بهزیستی مجوز فعالیت داشتند.  

مروری بر نخستین دوره جشنواره

سعادت ادامه داد: در دوره اول برگزاری جشنواره، تعداد 1998 مؤسسه خیریه از سراسر کشور در سامانه جشنواره ثبت ‌نام کردند و پس از طی مراحل داوری و ارزیابی، آیین اختتامیه نیز طی روز چهارم دی‌ماه سال گذشته با حضور معاون اول رئیس‌جمهور و جمعی از مدیران ارشد دستگاه‌های اجرایی برگزار شد. 

دبیر دومین جشنواره ملی نشان نیکوکاری گفت: در این مراسم تعداد ۲۳ مؤسسه و تشکل خیریه موفق به دریافت «نشان‌کاری» شدند و شماری دیگر نیز به عنوان مؤسسات شایسته تقدیر معرفی شدند. به گفته مسئولان برگزاری جشنواره، نخستین دوره با استقبال گسترده نهادهای مدنی روبه‌رو شد و توانست الگویی از ارزیابی علمی، داوری شفاف و داوطلبانه، و رقابت سالم میان تشکل‌ها را ارائه دهد.  

وی افزود: در دومین دوره جشنواره با توجه به بازخوردهای ارزشمند نخستین دوره و با هدف پوشش جامع‌تر جامعه نیکوکاران کشور، مراکز نیکوکاری نیز به جمع مخاطبان جشنواره افزوده شده‌اند. این تصمیم در پی درخواست‌های مکرر مدیران و فعالان مراکز نیکوکاری و نیز پس از بررسی کارشناسانه در شورای سیاست‌گذاری اتخاذ شد. براساس نظر دبیرخانه جشنواره، مراکز نیکوکاری به‌عنوان بازوی اجتماعی مؤثر در شبکه مردمی کشور در سال‌های اخیر نقش تعیین‌کننده‌ای در توسعه عدالت اجتماعی، فقرزدایی، ارتقای مشارکت‌های مردمی و گسترش فرهنگ احسان داشته‌اند. به همین دلیل، شورای سیاست‌گذاری جشنواره نشان‌کاری تصمیم گرفت با تدوین شاخص‌های اختصاصی برای این مراکز، آن‌ها را نیز در فرآیند ارزیابی ملی وارد کند. 

سعادت بیان کرد: در همین راستا کمیته علمی جشنواره مجموعه‌ای از شاخص‌های علمی و اجرایی متناسب با ویژگی‌های مراکز نیکوکاری را طراحی و به نظام ارزیابی اصلی اضافه کرده است. هدف از این اقدام، عدالت در سنجش، شفافیت در داوری و انطباق فرآیند ارزیابی با ماهیت و مأموریت واقعی هر نوع نهاد نیکوکار است.  

دبیر دومین جشنواره ملی نشان نیکوکاری تصریح کرد: فراخوان رسمی دومین دوره جشنواره در روز چهارم خردادماه سال جاری از سوی دبیرخانه جشنواره منتشر شد. این فراخوان از طریق رسانه‌های رسمی، پایگاه‌های اطلاع‌رسانی وزارت کشور، سازمان بهزیستی، کمیته امداد امام خمینی(ره)، شبکه ملی خیریه‌ها و نیز از طریق نهادهای استانی به اطلاع تشکل‌ها رسید. در پایان مهلت تعیین‌ شده یعنی روز ۱۵ مهرماه، مجموعا تعداد هفت هزار و 695 تشکل خیریه و مرکز نیکوکاری در سامانه جشنواره ثبت‌نام کردند. این آمار رشد چشمگیر چندبرابری نسبت به سال گذشته را نشان می‌دهد و گواهی بر اعتماد و استقبال فعالان اجتماعی از این سازوکار ملی است.  

مسئول دبیرخانه جشنواره اعلام کرد: این میزان مشارکت، نشان‌ دهنده آن است که جامعه نیکوکار کشور به‌دنبال معیارهای علمی و رسمی برای سنجش عملکرد خود است و جشنواره نشان نیکو‌کاری توانسته خلأ موجود در نظام ارزیابی مؤسسات مردمی را تا حد زیادی پر کند. 

سعادت با بیان اینکه برای اطمینان از دقت و عدالت در داوری، فرآیند ارزیابی در جشنواره نشان‌کاری در سه مرحله اصلی طراحی شده است، گفت: دومین دوره جشنواره نشان نیکو‌کاری گامی مهم در جهت تثبیت جایگاه نهادهای مردم‌نهاد در ساختار اجتماعی کشور و فرصتی برای نمایش ظرفیت‌های گسترده جامعه نیکوکار ایران است، جامعه‌ای که با اتکا به اعتماد عمومی، داوطلبی و همدلی نقشی بی‌بدیل در توسعه پایدار ایفا می‌کند.  

بررسی اولیه مؤسسات

وی بیان کرد: در بازه زمانی ۱۶ تا ۳۰ مهرماه، مدارک، اطلاعات ثبت‌نامی و شرایط احراز فعالیت تشکل‌ها مورد بررسی اولیه قرار می‌گیرد. مؤسساتی که تمامی مدارک را به‌صورت کامل بارگذاری کرده و شرایط اولیه را دارا باشند، به مرحله دوم راه می‌یابند. در مرحله دوم یعنی بررسی تخصصی و مستندات که از ابتدای آبان تا ۲۰ آبان‌ماه ادامه دارد، از تشکل‌های واجد شرایط درخواست می‌شود تا مدارک تکمیلی خود را در سامانه بارگذاری کنند. همزمان، هیئت داوری متشکل از اساتید دانشگاه، کارشناسان حوزه اجتماعی، نمایندگان وزارتخانه‌ها و اعضای کمیته علمی جشنواره بررسی فنی و تحلیلی پرونده‌ها را آغاز می‌کند. 

سعادت ادامه داد: همچنین، از ۲۰ آبان تا اوایل آذرماه سال جاری مرحله نهایی غربالگری انجام می‌شود. مؤسسات برگزیده در این مرحله به فهرست کوتاه جشنواره راه می‌یابند و مشمول بازدیدهای میدانی کارشناسان خواهند شد. این بازدیدها از ابتدای آذر تا حدود ۲۰ آذرماه انجام می‌شود تا عملکرد واقعی مؤسسات در میدان عمل بررسی شود. 

دبیر دومین جشنواره ملی نشان نیکوکاری گفت: برنامه‌ریزی دبیرخانه نشان می‌دهد که در صورت پیش‌رفتن فرآیندها طبق تقویم مصوب، آیین اختتامیه جشنواره در هفته نخست دی‌ماه سال جاری برگزار خواهد شد. ارزیابی مؤسسات شرکت‌کننده در جشنواره بر پایه 10 شاخص کلیدی انجام می‌شود که هر یک دارای زیرشاخص‌های تخصصی و کمی است. این شاخص‌ها شامل  حکمرانی مؤثر و کارآمد در مؤسسات،  تبعیت از قوانین و مقررات رسمی کشور، اثربخشی خدمات اجتماعی و داوطلبانه، کارایی سازمانی و بهره‌وری عملکرد، پایداری مالی و تنوع منابع درآمدی، انضباط مالی و شفافیت حسابرسی، توان مطالبه‌گری و اثرگذاری اجتماعی، شفافیت و پاسخگویی سازمانی، جلب مشارکت جمعی و ارتقای سرمایه اجتماعی و  مدیریت کارآمد سرمایه انسانی و داوطلبان است.

وی ادامه داد: کمیته علمی جشنواره اعلام کرده است که برای این 10 شاخص بیش از ۸۳ زیرشاخص جزئی و قابل اندازه‌گیری طراحی شده است. این نظام شاخص‌گذاری الگوی بومی‌شده‌ای از استانداردهای جهانی در حوزه مدیریت سازمان‌های مردم‌نهاد محسوب می‌شود و به داوران امکان می‌دهد تا عملکرد مؤسسات را از زوایای گوناگون بسنجند.  

سعادت تصریح کرد: یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد جشنواره نشان نیکو‌کاری در دوره جدید، استقرار نظام خودارزیابی برای تمامی مؤسسات شرکت‌کننده است. بر این اساس، همه مؤسساتی که از مرحله غربالگری اولیه عبور کنند، علاوه بر دریافت گواهی حضور در جشنواره، یک کارنامه تحلیلی از عملکرد خود براساس شاخص‌های ده‌گانه دریافت می‌کنند. این کارنامه شامل امتیازات هر مؤسسه در شاخص‌ها و زیرشاخص‌ها است و به آن‌ها کمک می‌کند تا نقاط ضعف و قوت خود را شناسایی کرده و برای بهبود عملکرد در دوره‌های بعدی برنامه‌ریزی کنند. 

دبیر دومین جشنواره ملی نشان نیکوکاری بیان کرد: همچنین، سامانه جشنواره به مؤسساتی که در مراحل بعدی بازمانده‌اند، امکان خودارزیابی مجدد و ارتقای داخلی شاخص‌ها را فراهم می‌کند. بر اساس مصوبه شورای سیاست‌گذاری، تعداد مؤسسات برگزیده در این دوره از جشنواره بین دو تا حداکثر ۲۰ مؤسسه متغیر خواهد بود. با این حال، بسته به نتایج نهایی و امتیازات داوری، امکان افزایش یا کاهش این تعداد وجود دارد. در نخستین دوره، شورای سیاست‌گذاری حداکثر اعطای ۳۸ نشان را در نظر داشت، اما به‌دلیل سخت‌گیری در اعمال شاخص‌ها در نهایت ۲۴ مؤسسه موفق به کسب نشان‌کاری شدند. امسال نیز علاوه بر اعطای نشان‌های اصلی، تعدادی لوح تقدیر برای مؤسساتی که در برخی شاخص‌ها عملکرد ویژه‌ای دارند در نظر گرفته شده است. 

اعتماد عمومی به مؤسسات خیریه

دبیر اجرایی جشنواره تأکید کرد: با توجه به متغیر بودن نتایج داوری، عدد دقیق تعداد برگزیدگان تا پیش از نهایی شدن ارزیابی‌ها اعلام نمی‌شود تا اعتبار و شفافیت فرآیند حفظ شود. 

وی اظهار کرد: جشنواره ملی نشان‌کاری تنها یک رویداد تجلیل نیست، بلکه تلاشی برای نهادینه‌سازی فرهنگ ارزیابی، شفافیت و پاسخگویی در ساختار نهادهای مردم‌نهاد کشور است. این جشنواره با بهره‌گیری از رویکرد علمی و استانداردهای مدیریتی می‌کوشد تا زمینه‌ساز ارتقای سطح اعتماد عمومی نسبت به مؤسسات خیریه و نیکوکاری شود و الگویی ملی برای سنجش عملکرد نهادهای مدنی ارائه دهد. 

سعادت در پایان سخنان خود تصریح کرد: به گفته کارشناسان حوزه اجتماعی، استمرار برگزاری این جشنواره می‌تواند در میان‌مدت به ایجاد بانک اطلاعاتی ملی از عملکرد نهادهای مردم‌نهاد کشور، رتبه‌بندی مؤسسات براساس شفافیت و کارایی و در نهایت بهبود سیاست‌گذاری در حوزه امور اجتماعی منجر شود.