ضرورت احیای نسخ خطی قرآن/3
فهرست‌نویسی تخصصی نسخ خطی قرآن وجود ندارد
گروه ادب: یک کارشناس نسخ خطی گفت: در کتابخانه ملی ایران همه نسخه‌های خطی فهرست‌نویسی می‌شوند، اما به نظر می‌رسد به دلیل اهمیت نسخه‌های خطی قرآن، باید آنها را به صورت جداگانه فهرست‌نویسی کرد که این کار تاکنون انجام نشده است.
علی صادق‌زاده، کارشناس نسخ خطی کتابخانه ملی ایران در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) درباره احیای نسخ خطی قرآنی گفت: اغلب نسخ خطی در حال تصحیح هستند و برخی از آنها هنوز تصحیح نشده‌اند، اما در رابطه با قرآن تصحیح و مقابله انجام شده است؛ به عنوان مثال اختلاف قرائات در آن رفع شده است و آنچه در کتابخانه‌ها وجود دارد از نظر کمی و کیفی یک‌دست هستند و می‌توان گفت به نسخه واحدی رسیده‌ایم، اما آنچه در رابطه با قرآن‌ها مورد غفلت قرار گرفته زوایای هنری آن است که با وجود پرداختن به آن، نیازمند آن است تا کارهای بیشتری در این رابطه انجام شود.
وی افزود: خطوط نفیس و زیبایی مانند ریحان، نسخ، رقاع، ثلث و ... در قرآن‌ها چاپ شده و برخی از نمونه‌های این خطوط در قرآن‌ها در قالب مقالات بررسی شده، همچنین قوت خط، جوهر به کار رفته در آن، رنگ‌ها، تذهیب و ... مورد توجه قرار گرفته است؛ به عنوان مثال قرآن بایسنغری از سوی مرکز آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی به چاپ رسید و کارهای پژوهشی نیز در رابطه با آن انجام شده است.
توجه به بُعد هنری نسخ خطی قرآن
صادق‌زاده ادامه داد: قرآن نفیس دیگری با عنوان «قرآن قزوینی» حدود 8 سال پیش از سوی کتابخانه ملی خریداری شد که قرآن بسیار نفیسی بوده و هنر آن نفیس‌تر از خط‌اش است؛ چرا که به صورت تمام تذهیب بوده و در هر صفحه آن تذهیب متفاوتی کار شده است و باید پژوهش‌هایی در رابطه با این قرآن و سایر مصاحف نفیس انجام شود.
این کارشناس در ادامه کتابشناسی نسخ خطی قرآن را مورد تأکید قرار داد و بیان کرد: در این راستا باید از دوره‌های قاجار، پهلوی، پهلوی دوم، انقلاب و پس از آن بررسی‌هایی صورت گیرد و مشخص شود چه کارهای پژوهشی و یا چاپ نسخ خطی قرآن انجام شده است، این کار تأثیر عمیقی در در شناسایی نسخ خطی شاخص در هر دوره زمانی خواهد داشت که متأسفانه در این حوزه متولی خوبی وجود ندارد.
وی تصریح کرد: کتابخانه‌های متعددی چون کتابخانه ملی، کتابخانه و موزه ملی ملک، آستان قدس رضوی و ... آثار جدید خطی را خریداری می‌کنند، اما سیاستی در رابطه با پژوهش بُعد هنری قرآن‌های نفیس تازه خریداری شده وجود ندارد.
نیازمند رصد چاپ‌های قرآنی نفیس هستیم
صادق‌زاده پیشنهاد کرد: خبرگزاری ایکنا می‌تواند فراخوانی منتشر کند تا اینکه کارهای پژوهشی قرآنی، قرآن‌های فاکسی‌میله و یا قرآن‌هایی که می‌توانند در آینده به صورت فاکسی‌میله به چاپ برسند، معرفی شوند؛ چرا که کتابخانه ملی باید بداند که آستان قدس رضوی چه قرآنی را می‌خواهد به صورت فاکسی‌میله چاپ کند تا کار موازی صورت نگیرد و یا در برخی موارد یک کار تکمیل‌کننده کارهای دیگر است که باید در کنار هم قرار گیرند و به چاپ برسند؛ مانند قرآن بایسنغری که برگ‌هایی از آن در کتابخانه آستان قدس رضوی و برگ‌هایی نیز در کتابخانه و موزه ملک وجود داشت و در کنار هم چاپ شدند.
وی در ادامه عنوان کرد: در حال حاضر هیچ بخشی وجود ندارد که چاپ قرآن‌های نفیس خطی را رصد کند و مشخص شود چه نازی یا مجموعه‌داری قصد چاپ کدام نسخه خطی نفیس قرآن را دارد و یا اهتمام دارد قرآن نفیس موجود در کتابخانه خارج از کشور را به چاپ برساند که این موضوع را می‌توان با تشکیل بخشی در معاونت قرآن و عترت حل کرد.
کسی قرآن بیرمنگام را پیگیری نمی‌کند
این کارشناس نسخ خطی گفت: قرآن‌های نفیس نیز در کشور وجود دارند که استنساخ شده و متأسفانه به خارج از کشور انتقال یافته‌اند و امکان دسترسی به آنها وجود ندارد و یا قرآن‌های نفیس بسیاری در موزه‌ها و کتابخانه‌های خارج از کشور هستند که باید آنها را رصد، معرفی و پژوهش کنیم و یا زمینه انجام پژوهش آن از سوی متولیان امر برای محققان فراهم شود که این خود یک نوع اشتغال‌زایی است؛ چرا که در خارج از کشور چنین پژوهشگرانی وجود ندارند. به عنوان مثال مدتی پیش خبر کشف قرآن بیرمنگام به عنوان قدیمی‌ترین نسخه قرآن منتشر شد، اما کسی این موضوع را پیگیری نکرد و یا تلاشی صورت نگرفت تا تحقیقاتی بر روی آن انجام شود که حداقل باید از ایران پژوهشگرانی مأمور انجام این کار می‌شدند.
صادق‌زاده با بیان اینکه فهرست‌نویسی نسخه‌های خطی قرآن وجود ندارد، بیان کرد: در کتابخانه ملی ایران همه نسخه‌های خطی فهرست‌نویسی می‌شوند، اما به نظر می‌رسد به دلیل اهمیت نسخه‌های خطی قرآن، باید آنها را به صورت جداگانه فهرست‌نویسی کرد و به صورت تخصصی‌تر آنها را مورد بررسی و توجه قرار داد، از جمله اختلاف قرائات، نحوه استنساخ آن، زیبایی‌ها و ظرافت‌های هنری آن و ... به صورت کامل انعکاس داده شود و این امر نیاز جدی است و باید سرمایه‌گذاری شود.
وی ادامه داد: در حال حاضر بیش از 50 هزار نسخه خطی قرآنی در کشور وجود دارد و نیاز به متخصصانی داریم که باید آنها را به صورت عمیق بررسی و پژوهش کنند و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان‌های مربوط می‌توانند متولی این امر شوند و یا رشته هنری مربوط به قرآن را در دانشگاه‌ها ایجاد کنند تا چنین افرادی پرورش یابند.
ناشناس
| 
۱۳۹۵/۰۹/۲۹ - ۱۲:۲۷
پاسخ
باید به تحقق این امر کمک شود 
