تأثیر ارزش‌های اخلاقی بر محیط آموزشی

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)،دومین نشست از سلسله نشست‌های همایش بین‌المللی مطالعات بین رشته‌ای قرآن کریم عصر امروز 15 اسفندماه با عنوان «روش‌ آموزش‌ ارزش‌های اخلاقی، آموزش جامع: در رابطه با آثار سازگاری میان ادیان» در سازمان فعالیت‌های قرآنی با حضور پروفسور « جان لوآت » استاد دانشگاه نیوکاستل استرالیا برگزار شد. لازم به ذکر است متن اصلی و ویرایش شده این جلسات در مجموعه مقالات همایش جهت بهره‌برداری علمی محققان منتشر خواهد شد.

لوآت با بیان اینکه برای ارائه آموزش، ابعاد گوناگونی وجود دارد؛ اظهار کرد: مکاتب گوناگونی از جمله اسلام، همچنین مکاتب دولتی و غیر دولتی، مکاتب دینی و غیر دینی به امر آموزش توجه کرده‌اند.

وی ادامه داد: مکاتب حکومتی تلاش می‌کردند جدا از بخش‌های دینی و غیر دینی بر امر آموزش تأثیر بگذارند اما در چند سال اخیر مکاتب دیگری نیز بر امر آموزش توجه کردند. در طی سال‌های گذشته به ویژه دهه 90 میلادی ما به فهم جدیدی رسیدیم و 2 مکتب توجه به اصول شهروندی و حقوق عمومی همچنین ارزش‌های اخلاقی  در آموزش شکل گرفت.

این استاد دانشگاه نیوکاستل استرالیا عنوان کرد: مکتب نخست می‌گوید مسئولیت‌هایی داریم که در آموزش باید مورد توجه قرار گیرند و ارزش‌های اخلاقی را در بین دانش‌آموزان و دانشجویان گسترش دهیم. مکتب دوم نیز که در سال‌های نخست هزاره جدید شکل گرفت، می‌گوید آموزش باید به توسعه ارزش های اخلاقی فردی و اجتماعی در جامعه پرداخته و در واقع این ارزش‌های اخلاقی باید در کانون آموزش قرار گیرند.

لوآت با بیان اینکه آموزش در طول این سال‌ها به 5 فاز تقسیم می‌شود، عنوان کرد: در سال‌های 2003 مطالعه ارزش‌های اخلاقی در چارچوب ملی، در سال‌های 2005 پروژه اعمال نیک با صبغه‌های مذهبی و آموزش این اعمال، 2009 آموزش و سنجش به صورت همزمان و مرحله آخر نیز عملی کردن این ارزش‌ها بود.

وی با اشاره به مطالعه پایلوت سال‌های 2003 اظهار کرد: در این مطالعه 69 مرکز درگیر شدند و سخن آنان این بود که قرار است ارزش‌های اخلاقی در میان دانشجویان ارتقا یابد .گزارش‌های مختلفی از این مطالعه بیرون آمد که نتیجه آنها در سه موضوع عدالت اجتماعی، رفاه خدماتی و حقوق عمومی خلاصه شد همچنین نتایجی در رابطه با آگاهی بین فرهنگی، آگاهی زیست محیطی، احترام متقابل و صلح و همبستگی بین جوامع و سلامت رفتاری، نظم فراگیران و خودآگاهی و تقویت اصول آموزشی  و پیشرفت از این مطالعه استخراج شد.

لوآت ادامه داد: ما در سال 2005 تلاش کردیم در سراسر کشور  آموزش اخلاقی در قالب گفت‌وگو شکل گیرد تا ارزش‌هایی؛ مانند اهمیت، مهربانی و مهرورزی، عدالت و انصاف، آزادی و فراگیری افراد در اخذ یک حق آموزش داده شود.

وی بیان کرد: موضوع بعدی این بود که ارزش‌های اخلاقی چگونه در امر آموزش مورد استفاده قرار می‌گیرند در این رابطه دو نکته وجود دارد؛ نخست اینکه محیطی از ارزش‌های اخلاقی  تأسیس شود و دیگر آنکه ارزش‌های اخلاقی از برنامه‌های درسی به منظور تعمق بخشیدن به آگاهی استخراج شود.

این استاد استرالیایی در ادامه به بیان نتایج این پروژه پرداخت و عنوان کرد: محققانی که در مراکز آموزشی بودند به صورت خوشه‌ای با دانشجویان خود کار می‌کردند و نتیجه آن این شد که معلم بهتر تدریس کرده و رضایت شغلی بیشتر در محیط آموزشی نیز افزایش پیدا کرده است؛ لذا بهترین نتیجه این پروژه این بود که ارزش‌های اخلاقی تأثیر شگرفی را در محیط آموزشی گذاشته است.

لوآت اظهار کرد: این پروژه نتایج بیشماری دارد که خلاصه آن این است که تفکر پیچیده و تفکر فلسفی در بین دانشجویان (دانش آموزان) افزایش یافته و مقاومت دانشجویان کمتر و دانشجویان شادتر از گذشته شده و اعتماد به نفس آنها افزایش یافته است؛ در محیطی آموزشی که ارزش‌های مورد توافق همه در آن تدریس و بر اساس این ارزش‌ها برنامه‌های تربیتی و آموزش تدریس می‌شود می‌تواند فعالیت‌های کلاسی را تحت تأثیر خود قرار دهد.

وی افزود: نکته جالب دیگر از نتایج صورت گرفته؛ تبادل نظر افراد در کلاس‌ها است که منجر به آگاهی و تعهد بیشتر در رابطه با آن ارزش‌های اخلاقی مورد آموزش و همچنین تأثیر بر سایر فعالیت‌های کلاسی است که همه این‌ها از نتایج پروژه آموزش ارزش‌های اخلاقی در مدارس و دانشگاه‌ها حاصل شد.

این پژوهشگر استرالیایی بیان کرد: هدف دیگر این مطالعه بررسی چگونگی آموزش و ارزش سنجش پتانسیل فاکتورهای محیط مدرسه و تأثیر آن بر ارتباط میان معلم، دانشجو و سلامت تندرستی و سخت‌کوشی آکادمیک بود که این هدف نیز محقق شد.

وی بیان کرد: سؤال تحقیق این بود که آیا تأثیر آموزش‌های اخلاقی، قابل سنجش و اندازه گیری است و می‌توان به صورت علمی، دانشجو را مورد سنجش قرار داد؟ و آیا این سنجش از اعتماد کافی برخوردار است؟ پاسخ این سؤال مثبت است و سنجش در رابطه با ارش‌های اخلاقی قابل اندازه‌گیری است.

لوآت عنوان کرد: سؤال دیگری که مطرح می‌شود این است که آیا آموزش اخلاق به عنوان هدف غایی در نظر گرفته می‌شود یا هدف آن کسب سود و فایده است؟ تجربه ما می‌گوید که هدف نهایی بهتر و بهتر شدن است که این موضوع هم سود و فایده دارد و هم اینکه هدف غایی است.

وی یادآور شد: آموزش با این سه موضوع کار می‌کند؛ مغز، هم افزایی میان فاکتورهای شناختی، هیجانی و معنوی و سوم قوه خیال و تصور یک معلم خلاق می‌تواند این موضوع را به مرحله اجرا بگذارد، تصور من این است که خلاقیت می‌تواند تأثیر بهتری بر چگونگی مطرح کردن مباحث اخلاقی در کلاس بگذارد.

این استاد استرالیایی دانشگاه نیوکاستل در پایان افزود: تحقیقات در ملبورن و سیدنی که جمعیت مسلمان آنها زیاد است و ادیان و فرقه‌های مختلف در آن زندگی می‌کنند انجام شد و برای اینکه بفهمیم تضادهای اجتماعی در آن بهبود یافته، ارزش‌ها را بررسی کردیم و آن چیزی که قابل مشاهده بود اینکه با اجرای این پروژه معضلات بهبود پیدا کرد.