وزارت ارشاد نظارت کند/ لزوم ساختارسازی در اجرای نمایشگاه کتاب
گروه ادب: نمایشگاه مطلوب در حوزه کتاب موضوعی ایده‌آل است که طی سال‌های اخیر مطرح بوده و در کنار واسپاری مهم‌ترین رویداد فرهنگی سال به دست‌اندرکاران حوزه نشر، باید گفت که وزارت ارشاد باید در این میان نقش نظارتی ایفا کند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، یکی از موضوعاتی که طی سال‌های گذشته تاکنون مطرح بوده و اکنون نیز در جامعه نشر مطرح می‌شود، موضوع نمایشگاه مطلوب از دید مخاطبان و دست‌اندرکاران حوزه نشر است. در این رابطه با هادی طالع خرسند، مدیر مسئول انتشارات خرسند گفت‌وگویی داشته‌ایم که از نظرتان می‌گذرد؛
ـ یکی از اقداماتی که به منظور برپایی نمایشگاه کتاب مطلوب مطرح شده است، واسپاری برپایی این رویداد فرهنگی سال به اهالی نشر است. این اقدام را چطور ارزیابی می‌کنید؟
در این زمینه آنچه که مهم است این است که باید عملاً مشخص شود این کار به چه صورت انجام شود و یا اینکه باید چه مطالباتی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان نهاد نظارتی داشته باشیم. تجربیاتی که به عنوان یک ناشر و مدیر یک موسسه فرهنگی در این زمینه داشته‌ام این است که معمولاً سرعت واسپاری بسیار سریع است و این گونه نیز به نظر رسیده، به دلیل اینکه ساختارسازی‌ها در بدنه نشرِ خصوصی و تشکل‌های نشر نداشته‌ایم، این نوع فعالیت دچار آسیب‌هایی تاریخی خواهد شد. حداقل کار این است که بخشی از این ساختارسازی می‌تواند فرهنگ‌سازی و یا فرهنگ مشارکت مردم و بدنه نشر در انجام و برگزاری نمایشگاه را نشان دهد، که این موضوع بسیار مهم است. ضمن اینکه متقابلاً باید مشاهده شود که افرادی که در این امر مشارکت می‌کنند به چه نحوی می‌توانند این کار را انجام دهند.
به اعتقاد من اگر در این بحث مقداری سرعت روند را کمتر کنند می‌تواند نتیجه و خروجی بهتری را به دنبال داشته باشد، ضمن اینکه باید این موضوع را مد نظر داشت که وزارت ارشاد در این زمینه همواره باید به عنوان یک نهاد نظارتی نه‌فقط بر عملکردها نظارت داشته باشد، بلکه به طور خاص بر آن بخش از واسپاری نظارت داشته باشد تا ببیند این اقدام به نحو مطلوب انجام شده است یا خیر.
ـ ناشران چه اقداماتی در این میان می‌توانند انجام دهند؟
قاعدتاً وزارت ارشاد، متولیان امر و شورای سیاست‌گذاری به این سمت رفته‌اند که این بخش را به ناشران واگذار کنند؛ بنابراین نقش ناشران و تشکل‌های نشر بسیار پررنگ است. به اعتقاد من تا حدودی می‌توان به عملکرد ارشاد و ناشران در این مقوله نمره قبولی داد. هیچ فعالیتی بدون نقد و انتقاد نخواهد بود، بنابراین بحث واسپاری نیز به این صورت که قابل نقد نباشد، نیست، هر چند در این زمینه نیز نمره قبولی را دریافت کرده‌اند. البته برای قوام بیشتر کار باید جلساتی برای آسیب‌شناسی بیشتر فعالیت‌ها و ترمیم نقاط آسیب دیده برگزار می‌شد.
ـ برگزاری این طرح چه مزایایی برای ناشران به همراه دارد؟
بزرگترین مزیتی که دارد در بخش هزینه‌ها هست؛ هزینه‌هایی را که در سالیان قبل توسط وزارت ارشاد در برگزاری نمایشگاه انجام می‌شد، با اجرای این طرح حذف شده و به‌نوعی کارها برون‌سپاری شده است. در واقع این کار یک دستاورد خوب و مطلوب برای ارشاد بوده است. بسیاری از ناشران از قبل نظرشان این بوده است که اگر تشکل‌های نشر وارد کار شوند و فعالیت‌ها توسط آنها صورت بگیرد، بسیار خوب خواهد بود. این تعامل فی ما بین که ایجاد شده است را باید به فال نیک گرفت.
همانطور که تأکید کردم از نقطه نظر ارشاد کار بسیار خوبی بوده و دستاوردی برای آنها محسوب می‌شود، اما نکته‌ای که وجود دارد این است که این هزینه‌ها که با برون‌سپاری و صرفه‌جویی‌های ناشی از آن حاصل می‌شود، در کجا هزینه خواهد شد. این موضوع بسیار مهم است. اگر این بودجه‌ها در خود حوزه نشر هزینه شود بسیار خوب خواهد بود. تداوم سیاست‌گذاری‌هایی از این دست بسیار مهم‌تر از اجرای آن است. نکته مهم این است که این سیاست‌گذاری چقدر تداوم داشته باشد. اگر این ریل‌گذاری تداوم داشته باشد به نقطه مطلوب نزدیک شده‌ایم. بنابراین اگر در آینده هم این مسیر ادامه یابد و بر اساس سیاست‌ها و اهداف مشخص شده نمایشگاه برگزار شود به عنوان یک دستاورد تلقی خواهد شد. در این قبیل مسائل تا می‌آید سیاست‌گذاری فرهنگی تثبیت شود، تغییرات و تحولات سیاسی ایجاد می‌شود و همین موضوع به بحث سیاست‌گذاری آسیب می‌رساند.
ـ توجه به چه نکاتی و انجام چه اقداماتی می‌تواند سبب نزدیک شدن به نمایشگاه مطلوب شود؟
موضوع اول در این رابطه آن است که مسئولان نمایشگاه واقعاً باید برخی اقدامات خدماتی را ارتقاء دهند؛ به عنوان مثال باید آب آشامیدنی در حد مطلوب مورد توجه قرار گیرد یا در مورد سرویس‌های بهداشتی چاره‌جویی شود. خدمات دیگری همچون امکان استفاده ناشران از پارکینگ‌های اختصاصی، تهویه مناسب و ... را نیز باید در نمایشگاه امسال داشته باشند تا به حد مطلوب نزدیک‌تر شود.
در سال‌های قبل اعلام شد که در خارج از فضای اصلی نمایشگاه شاهد برپایی چادر نخواهیم بود و نمایشگاه به سمتی حرکت می‌کند که غرفه‌های چادری یا فضای چادری نداشته باشیم. امیدواریم امسال تعداد سالن‌هایی که در چادر برپا می‌شود کمتر شود و تعداد سالن‌های مستقر افزایش یابد. اطلاع‌رسانی یکی از مهم‌ترین ملزومات نمایشگاه است. اطلاع‌رسانی نمایشگاه مخصوصاً الان که در شهر آفتاب برگزار می‌شود باید در سطح بسیار بالایی باشد و از هفته‌های قبل از برپایی نمایشگاه، تبلیغات و اطلاع‌رسانی در سطح شهر و صدا و سیما آغاز شود، ضمن اینکه باید به بخش حمل و نقل نیز توجه ویژه‌ای شود.
ـ نمایشگاه کتاب که سال گذشته برای اولین بار در شهر آفتاب برگزار شد را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
برخلاف آنچه که همه فکر می‌کردند، تجربه سال قبل تجربه خوبی بود. ابتدا فکر نمی‌کردیم که شرایط در شهر آفتاب برای برپایی نمایشگاه مطلوب مهیا باشد و حتی این احتمال را دادیم که در نمایشگاه حضور نیابیم، به این خاطر که از مرکز شهر دور شده بود و احتمال داشت آسیب‌هایی را به دنبال داشته باشد، اما در نهایت نمایشگاه خوبی برگزار شد. یکی از دلایل خوب بودن نمایشگاه آن بود که شهر آفتاب کارکردی نمایشگاهی دارد و این موضوع بر مطلوبیت کار افزوده بود. امیدواریم شاهد این باشیم که نمایشگاه ساختارسازی‌های بهتری داشته باشد و معایب برطرف شود تا همکاران ما در حوزه نشر با مصائب کمتری مواجه باشند.
ـ میزان استقبال از غرفه شما در سال گذشته چطور بود؟
سال گذشته استقبال از غرفه بد نبود و قاعدتاً مشابه یک سال پیش از آن که نمایشگاه در مصلی برگزار شد، نبود و این برای ما کاملاً ملموس بود. دلیل این امر هم آن بود که بسیاری از شهروندان از برپایی نمایشگاه در این مکان اطلاع نداشتند. حتی برخی از نیروهای کمکی که همکاری می‌کردند اوایل نمی‌دانستند چگونه باید در شهر آفتاب حضور یابند. من بار دیگر درخواست دارم که اطلاع‌رسانی خوبی در زمینه نمایشگاه امسال صورت بگیرد تا مردم مطمئن شوند با کمترین زمان و امن‌ترین راه‌ها امکان دسترسی برای حضور در نمایشگاه برای آنان فراهم شده است.
بسیاری از مخاطبان، علاقه‌مندان و اهالی قلم که سال گذشته تصور می‌کردند شهر آفتاب بسیار دور است، در نمایشگاه حضور نیافتند و برای همین لازم است بخشی از برنامه‌های قبل از آغاز نمایشگاه این باشد که دستاوردهای سال قبل را نشان دهند تا مردم با اطمینان خاطر بیشتری در نمایشگاه حضور یابند. در صورتی نمایشگاه موفق خواهد بود و نمره قبولی خواهد گرفت که میزان استقبال خوبی از آن به عمل آید.
از جمله برنامه‌هایی که در غرفه خواهیم داشت، دعوت از اهالی قلم و نویسندگان و رونمایی از کتاب‌های جدیدالانتشار خواهد بود. همچنین به مناسبت‌های مختلف به افراد متفاوت که دارای شرایط خاصی هستند تخفیف‌های خاصی به غیر از تخفیف‌های نمایشگاهی خواهیم داد تا بتوانیم به نوعی قدردان همراهی آنها باشیم.
ـ روند واگذاری غرفه‌ها به ناشران تا به امروز چطور بوده است؟
تا به امروز هیچ خبری در مورد واگذاری غرفه مطرح نشده است. تنها در مورد میزان درخواستی فراخوان داده‌اند، امیدوارم که میزان تخصیص غرفه بر اساس شایسته‌سالاری و ضوابط باشد و نه روابط. معمولاً هم در سال‌های گذشته واگذاری غرفه‌ها بر اساس شایسته‌سالاری و ارزیابی عملکرد ناشران بوده است، اما با این وجود در مواردی بوده که شاهد توصیه‌هایی بوده‌ایم و ناشری بر اساس پافشاری‌هایی که انجام داده به‌نوعی قانون و ضوابط را دور زده است.
از مسئولان خواهش می‌کنم حتماً ضوابط را رعایت کنند. در شرایطی که ضوابط و قوانین به یک میزان و در یک کفه نسبت به همه اجرا شود، ما تابع خواهیم بود و نسبت به اجرای قانون در برابر خودمان هیچ اعتراضی نداریم، اما در مواردی دیده شده است؛ مثلاً غرفه‌ای بر اساس تعداد کتاب و فاکتورهای دیگر مساحت بیشتری دریافت کرده یا جانمایی بهتری شده است. این گونه فعالیت‌ها می‌تواند عملکرد را تحت تاثیر قرار دهد.
همه ما می‌دانیم که برگزاری نمایشگاه سخت و مشقت‌آور است و لذا از مدیران ارشاد و از همکاران تشکل‌های نشر قدردانی می‌کنم. امیدوارم مواردی که گفته شد مورد توجه قرار گیرد.
