تفسیر عقلی قرآن فضاهای جدیدی را برای پیشرفت می‌گشاید/ تبیین فواید تفسیر عقلی
گروه حوزه‌های علمیه: عضو هیئت علمی جامعه المصطفی(ص) ضمن تبیین برخی ویژگی‌ها و فواید تفسیر عقلی و تاکید بر لزوم توسعه آن گقت: تفسیر عقلی و کاربرد بیشتر آن می‌تواند فضاهای علمی و کاربردی زیادی را برای پیشرفت فرا روی ما بگشاید.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، حجت‌الاسلام و المسلمین حسین علوی‌مهر، عضو هیئت علمی جامعة المصطفی(ص) امروز 20 اردیبهشت ماه در اولین کنفرانس ملی قرآن‌پژوهی پیشرفت که در مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه(رشد) برگزار شد با بیان اینکه دین ما به عقل جایگاه والایی داده است گفت: روایتی از امام کاظم داریم که ما دو حجت داریم و حجت باطنی، عقل و حجت ظاهری پیامبر است.
وی ادامه داد: در روایات دیگر نیز داریم که چیزی برتر از عقل به انسان هدیه نشده است و روایت دیگری نیز داریم که پاداش اخروی بر اساس عقل است همچنین بحث اولوالالباب در قرآن معطوف به این موضوع است و موارد استنادی زیاد دیگری وجود دارد که می‌توان از آن این برداشت را داشت.
علوی‌مهر با اشاره به رابطه دین و عقل ادامه داد: در این زمینه دو رابطه وجود دارد؛ یکی رابطه توافقی که عقل و دین در بسیاری از موضوعات مانند انفاق، احسان، احترام به بزرگان و والدین با هم موافق هستند و رابطه دوم تفوقی است یعنی جایی برای عقل در برخی میادین دینی نیست و تنها وحی باید پاسخ آن را بدهد.
عضو هیئت علمی جامعه المصطفی(ص) با بیان اینکه نماز و رکعات و تعداد طواف در حج، عالم لوح و قلم و ... موضوعاتی است که عقل در آن جولان ندارد بیان کرد: عقل ورودش در حد ارایه گزاره‌هایی دینی است وگرنه اینجا وادی است که راهی برای عقل در آن وجود ندارد.
استاد حوزه علمیه با اشاره به کارکرد عقل در تفسیر گفت: رفع تعارضات ظاهری میان آیات قرآن از جمله فواید آن است مثلا اینکه خداوند خودش قبض روح می‌کند و یا فرشته مرگ جان انسان را می‌گیرد و یا اینکه روز قیامت مانند هزار سال و یا 50 هزار سال است همچنین بحث شفاعت و ... که عقل اقتضاء ورود به این بحث را دارد.
رئیس سابق انجمن قرآن‌پژوهی تصریح کرد: بیش از صد نوع تعارض میان آیات گرفته شده است؛ نوعی تعارض آیه با آیه، نوعی تعارض با تاریخ بشر و ... است که نیاز به بررسی دارد.
وی با اشاره به کارکرد دیگر عقل در آیات عنوان کرد: تدبر و دستیابی به برداشت‌های جدید از دیگر دستاوردهای عقل است و موجب رشد دانش‌های میان رشته‌ای می‌شود و بهترین راه برای این مسئله نیز تدیر در قرآن است.
علوی مهر ادامه داد: در حوزه کارکردهای ملازمات باید تحقیقات بیشتری در قالب پایان‌نامه و مقاله انحام شود که منجر به ورود به موضوعات روز نیز خواهد شد.
وی با بیان اینکه مفسران از منظر عقلی کمتر وارد در آیات شده‌اند عنوان کرد: برخی مانند آیت‌الله مکارم عقل را قرینه در کنار ادله دیگر مطرح کرده است و ملاک پذیرش را پذیرش اکثر خردمندان می‌داند و برخی مانند معرفت و عمید زنجانی و ...نیز همین مسئله را مد نظر دارند.
علوی مهر با بیان اینکه منظور از عقل، اجتهاد و کوشش ولو با ابزار متفاوت است که البته در این مورد، جایگاه عقل به درستی مشخص نشده است اظهار کرد: نظریه دیگر نظریه آیت‌الله العظمی جوادی با عنوان عقل برهانی است که عقل را به عنوان منبع معرفی می‌کند و نه ابزار و من معتقدم که این نوع بحث باید گسترش یابد.
وی با تاکید بر لزوم توسعه تفسیر عقلی در حوزه علمیه ادامه داد: اگر در تمام آیات با این رویکرد سراغ قرآن برویم فضاهای جدیدی برای تفسیر باز می‌شود البته برخی تفسیر به رای را به معنای عقل گرفته‌اند که قطعا مورد بحث ما نیست.
علوی مهر تاکید کرد: بهترین نظریه از دید بنده، نظریه آیت‌الله العظمی جوادی آملی یعنی عقل به عنوان برهان و نه ابزار است.
وی در ادامه با بیان اینکه امروزه ثابت شده است که قرآن می‌تواند منشا علوم واقع شود تصریح کرد: ما اینکه بشر می‌تواند اقتصاد و سیاست و ... را کشف کند را رد نمی‌کنیم ولی وقتی سراغ قرآن برویم با آرامش خاطر نظریاتی را به دست می‌آوریم.
عضو هیئت علمی المصطفی(ص) تاکید کرد: بنابراین علم در هر زمینه می‌تواند به جایی برسد ولی در برخی موارد حجت شرعی ندارد و منطبق بر دین نیست لذا دستاوردهای بشری، اطمینان‌آور نیست ولی حکم شرع می‌تواند اطمینان‌آور باشد آنچه در مورد مثلا ربا رخ داده که ربا در مکاتب بشری کاملا پذیرفته شده است و عقلانی تلقی می‌کنند ولی مخالف با نص قرآن کریم است.
یادآور می‌شود اولین کنفرانس ملی قرآن‌پژوهی پیشرفت به مدت دو روز از صبح امروز 20 اردیبهشت ماه با حضور صاحبنظران حوزه و دانشگاه در مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه(رشد) در قم در حال برگزاری است و حجج اسلام و المسلمین مبلغی، بهجت پور، محمدتقی سبحانی و ... در ادامه در این کنفرانس سخنرانی خواهند کرد و عصر روز پنجشنبه نیز به کار خود خاتمه خواهد داد.
