باقلوا؛ شیرینی مخصوص ماه رمضان در استانبول

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، همان طور که در ایران حضور شیرینی زولبیا و بامیه در سفره‌های افطار به یک سنت تبدیل شده، در ترکیه و به‌ویژه در شهر استانبول، از دوران حکومت عثمانی تا سال‌ها پس از فروپاشی آن پخت باقلوا و تشکیل صفوف طولانی برای تهیه آن یکی از مهم‌ترین سنت‌های مراسم ماه رمضان بوده و حالا بخشداری منطقه فاتح استانبول در صدد احیای آن است.
روزنامه «دیلی صباح» در گزارشی به این موضوع پرداخته است.
مسلمانان در سراسر دنیا بر اساس فرهنگ خود در ماه رمضان سنت‌های خاصی را دارند. مردم ترکیه نیز از این قاعده مستثنی نیستند.
در دوران حکومت امپراطوری عثمانی بر سرزمین‌های آناتولی، حوزه بالکان، شبه‌جزیره عربستان و مناطقی از شمال آفریقا، مردم ساکن این مناطق اعم از مسلمان و غیر مسلمان بی‌صبرانه منتظر این ماه بودند و احساس همبستگی در میان مردم در این ماه افزایش می‌یافت. در طول زمان، سنت‌های جدیدی بر اثر شرایط این ماه ایجاد شد، از جمله در زمینه تهیه غذاها و خوراکی‌های مختلف.
اما در میان سنت‌های شیرین ترکیه و دوران عثمانی، باقلوا مشهورترین آن محسوب می‌شود. اگرچه جوامع بسیاری مدعی هستند که مبدع این شیرینی بوده‌اند، اما باقلوا دسری است که از سرزمین عثمانی سر برآورده است و حتی واژه مربوط به آن در لغت‌نامه‌های ترکیه‌ای در قرن 11 میلادی نیز مشاهده شده است. در آن زمان عشایر ترکیه‌ای از لایه‌های ضخیم خمیر برای پخت باقلوا استفاده می‌کردند و سپس به مرور زمان به لایه‌های نازک‌تری تبدیل شد و در نهایت به چیزی تبدیل شد که امروز ما از مصرف آن لذت می‌بریم. این عشایر ترکی، همانند آنچه در شیرینی‌های ایرانی دیده می‌شود، پس از مدتی شروع به استفاده از مغزها در این شیرینی کردند.
در دوران حکومت سلطان سلیمان قانونی، روح رمضان و مزه مطلوب باقلوا با هم ترکیب شد و مراسمی به وجود آمد که مردم استانبول در سراسر سال انتظار آن را می‌کشیدند.
کم کم تشکیل صفوف برای باقلوا در ماه رمضان عادی و در عین حال توزیع آن در ارتش و در میان سربازان عثمانی نیز به امری متداول بدل شد. در آن زمان توزیع باقلوا در میان نظامیان به مراسمی تبدیل شد که هر ساله در استانبول برگزار می‌شد.
در میان نظامیان شکل توزیع اینگونه بود که در روز پانزدهم ماه رمضان به هر 10 سرباز یک سینی بزرگ از باقلوا داده می‌شد. با این وجود مراسم مربوط به آن چندان هم آسان نبود. در نیمه ماه رمضان سلطان عثمانی طبق سنت همه ساله از مناطق مذهبی دیدن می‌کرد و در زمان بازگشت به قصر خود دستور پخت باقلوا را در آشپزخانه‌های سلطنتی می‌داد. پس از آماده شدن، باقلواها در سینی‌هایی که با پارچه پوشانده شده بود، به حیاط قصر برده می‌شدند و سپس فرمانده ارتش سهم سربازان را دریافت می‌کرد.

 پس از آن سربازان در حال حرکت به سمت پادگان‌های خود اقدام به خواندن سرودهای حماسی، و مردم نیز آنان را در این کار همراهی می‌کردند. روز بعد نیز سینی‌های خالی به قصر برگردانده می‌شد تا به صورت نمادین به سلطان نشان داده شود که باقلواها چقدر خوشمزه بوده‌اند.
پس از سقوط عثمانی، اگرچه سنت باقلواپزی به مرور کمرنگ‌تر شد اما همچنان باقلوا یکی از مهمترین اقلامی است که مردم استانبول در ماه رمضان خریداری و مصرف می‌کنند.
در عین حال، مراسم مزبور که در گذشته بسیار مورد توجه مردم استانبول بود، در سال‌های اخیر و با تلاش بخشداری فاتح رونق دوباره یافته و به عنوان بخش مهمی از تاریخ استانبول بار دیگر احیا شده است.
به عنوان بخشی از این تلاش‌ها قرار است «مصطفی دمیر»، بخشدار منطقه فاتح در استانبول این سنت 500 ساله را احیا کند و قرار است در این مراسم نیروها و افسران نظامی در لباس سربازان ارتش عثمانی شرکت داشته باشند.
بر اساس برنامه، طی ماه رمضان 20 هزار ظرف حاوی باقلوا در میان مردم استانبول و گردشگران در حیاط مسجد کبود استانبول توزیع خواهد شد تا به این ترتیب سنت فراموش‌ شده بار دیگر زنده شود.