گفت‌وگو از مؤکدات خداوند و سبب ایجاد خرد جمعی
گروه جامعه: معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی با اشاره به جایگاه گفت‌وگو در تعالیم اسلامی، این امر را سبب ایجاد خرد جمعی در جامعه دانست.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، نشست گفت‌وگو، مفاهمه و سرمایه اجتماعی امروز، ۱۴ آبان‌ماه، همزمان با روز فرهنگ عمومی با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین ارزانی، پورعلی، معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی و موالی زاده، دبیر شورای فرهنگ عمومی برگزار شد.
موالی‌زاده در ابتدای سخنان خود گفت‌وگو را از مختصات یک جامعه رشد یافته دانست و گفت: خانواده واحدی از جامعه است و همان گونه که اگر گفت‌وگو در خانواده تسری یابد سبب رشد فکری و داد و ستد عاطفی می‌شود جامعه نیز به همین نحو از مزیت‌های گفت‌وگو بهره‌مند می‌شود.
وی با بیان اینکه گفت‌وگو پیش‌نیاز مفاهمه است، تصریح کرد: مفاهمه علا‌وه بر بار علمی، بار عاطفی دارد و افراد را به یکدیگر نزدیک می‌کند.
موالی‌زاده، لازمه رشد و پیشرفت هر جامعه‌ای را وجود سرمایه‌های اقتصادی، انسانی و اجتماعی خواند و گفت: مهمترین رکن سرمایه اجتماعی اعتماد است اگر سرمایه اجتماعی وجود داشته باشد و همه یک هدف را دنبال کنند با میزان کمتر سرمایه انسانی و اقتصادی نیز می‌توان به نتیجه کمی و کیفی رسید.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر در دوران گذر از سنت به مدرنیته هستیم، گفت: در شرایط کنونی فردگرایی گسترش یافته و برخی از کشورها چاره این امر را ایجاد نهادهای همچون مؤسسات خیریه و سازمان‌های مردم نهاد یافتند.
دبیر شورای فرهنگ عمومی با تأکید بر اینکه انقلاب اسلامی ایران با تکیه بر سرمایه اجتماعی و معنوی به پیروزی رسید، اظهار کرد: سرمایه عظیم اجتماعی و معنوی ملت ایران سبب شد تا بتوانیم با دست خالی پیروز شویم؛ بنابراین سرمایه اجتماعی می‌تواند منشأ تحولات عظیم جامعه باشد.
وی با تأکید بر اینکه در آموزه‌های دینی نیز به موضوع سرمایه اجتماعی اشاره شده است، گفت: سرمایه اجتماعی علت تأسیس انقلاب و استمرار و ماندگاری آن بوده است. هر چه این امر بیشتر مورد توجه باشد می‌توانیم مسیر رشد و توسعه را به نحو مطلوب‌تری طی کنیم چرا که این پتانسیل در جامعه ما وجود دارد.
وی به رسالت دستگا‌ه‌های فرهنگی به منظور صیانت از سرمایه اجتماعی اشاره و عنوان کرد: اگر مسئول فرهنگی و هنری تولید می‌کنیم باید به سرمایه اجتماعی نیز توجه داشته باشیم تا این امر سبب نزدیکی آحاد جامعه به یکدیگر شود.
دبیر شورای فرهنگ عمومی به تببین موانع گفت‌وگو در جامعه پرداخت و تصریح کرد: قرآن کریم مسلمانان را از سوء ظن بر حذر داشته است چرا که یکی از موانع گفتگو محسوب می‌شود، در قضاوت‌ها نیز باید یک روند را در نظر بگیریم نه اینکه به یک امر خاص معطوف شویم و براساس آن قضاوت کنیم.
وی در پایان سخنان خود ایجاد رشد متوازن را در کشور در گرو توجه به سرمایه اجتماعی دانست و گفت: گفت‌وگو می‌تواند ذهنیت‌های غلط را از بین ببرد و مردم را به یکدیگر نزدیک و باب مفاهمه را ایجاد کند تا سرمایه اجتماعی شکل گیرد.
تکریم سرمایه‌های انسانی
از دیگر سخنران این مراسم حجت‌الاسلام حبیب‌رضا ارزانی، دبیر ستاد عالی نظارت بر کانون‌های فرهنگی هنری مساجد بود؛ وی با اشاره به رابطه متقابل سرمایه اجتماعی و فرهنگ عمومی گفت: گفت‌وگو یکی از ابعاد سرمایه اجتماعی است و ما برای داشتن جامعه‌ای سالم باید منابع انسانی را تکریم کنیم.
وی به ابعاد مختلف سرمایه اجتماعی اشاره و عنوان کرد: اعتماد، مشارکت، امنیت و رضایتمندی از ابعاد مهم و سازنده سرمایه اجتماعی محسوب می‌شود.
حجت‌الاسلام ارزانی با تأکید بر اینکه ارتقای فرهنگ عمومی جامعه نیازمند بالا رفتن سرمایه اجتماعی است، عنوان کرد: گفت‌وگو تأثیر به‌سزایی در ارتقای سرمایه اجتماعی و شاخصه‌های ذکر شده آن دارد.
دبیر ستاد عالی نظارت بر کانون‌های فرهنگی هنری مساجد به سخنی از پیامبر اکرم(ص) اشاره و عنوان کرد: رسول اکرم(ص) می‌فرمایند خداوند فرح، آرامش و نشاط را در یقین و رضا قرار داده است و ما باید این دو مهم را در فعالیت‌های خود لحاظ کنیم.
وی بر ضرورت برپایی جلسات گفت‌وگو در جامعه تأکید و تصریح کرد: مردم آداب گفت‌وگو کردن را نیاموختند و این مهم باید از کانون خانواده آغاز شود تا تأثیرگذاری بیشتری داشته باشد.
حجت الاسلام ارزانی گفت‌وگوی دو جانبه را سبب تقویت مشارکت اجتماعی برشمرد و عنوان کرد: اگر در طلب نهادینه کردن برخی قوانین در میان افراد جامعه هستیم باید به جای توصیه یک طرفه از فرهنگ گفت‌وگو استفاده کنیم تا شبهات موجود در این میان از بین برود.
بنابر گزارش ایکنا، سعید پور علی، معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی نیز از دیگر سخنران این مراسم بود؛ وی به دو عنصر سازنده در سرمایه اجتماعی یعنی اعتماد و رابطه اجتماعی اشاره و عنوان کرد: اعتماد زمانی شکل می‌گیرد که سه ساحت پندار و نیت خیر، گفتار و سخن نیک و رفتار و کردار نیک در افراد وجود داشته باشد.
وی ادامه داد: گاهی نیت فرد خیر است اما عمل عاقلانه‌ای ندارد، پس باید بین سه عنصر یاد شده همراهی وجود داشته باشد تا به اعتماد بیانجامد؛ در واقع عالی‌ترین شکل اعتماد ایجاد ارتباط و نمره مثبت به هر سه ساحت یاد شده است.
وی به دومین عنصر سرمایه اجتماعی یعنی رابطه اجتماعی اشاره و اجزای آن را تعامل اجتماعی، انتظارات متقابل، تعهدات متقابل و ضمانت‌های اجرا خواند و گفت: حضور و گفت‌وگو با دیگری رکن سرمایه اجتماعی است.
پورعلی با اشاره به اینکه هر رابطه اجتماعی برای شکل گیری و قوام به اعتماد نیاز دارد عنوان کرد: دو عامل نظم اخلاقی که امری درونی است و وجود قدرت هنجاری قانون سبب افزایش اعتماد می‌شود. هر چقدر مردم به هنجارهای اخلاقی بیشتر باور داشته باشند و قوانین به هنجار و باور تبدیل شود می‌توان شاهد افزایش اعتماد و ارتباطات اجتماعی بود.
پورعلی گفت‌وگو را مهمترین وجه مدنیت انسان خواند و گفت: دیالوگ با تک گویی متفاوت است؛ در دیالوگ دیگری را به رسمیت شناخته و سعی در شناخت او داریم و بدین ترتیب شکوفایی گفت‌وگو رخ می‌دهد.
وی لازمه شکل گیری گفت‌وگو را حضور در اجتماع دانست و عنوان کرد: نتیجه گفت‌وگو میدان دادن به خرد جمعی است اما شکل گیری شرایط شبه گفت‌وگو نه تنها این کارکرد را ندارد بلکه به تخریب خرد جمعی نیز می‌انجامد.
پورعلی با اشاره به اینکه گفت‌وگو نوعی منش و سبک زندگی است، افزود: در گفت‌وگو نباید در پی اجماع باشیم بلکه باید اصالت را به خود گفت‌وگو بدهیم. مناظره متفاوت از گفت‌وگو است و باید تفاوت‌های آن را شناخت. در گفت‌وگو در پی کسب تجربه هستیم و اطلاعات خود را به رخ دیگری نمی‌کشیم بلکه باید به برابری تکیه زده و هر آنچه که باعث از بین رفتن برابری می‌شود را حذف کنیم.
پور علی به جایگاه گفت‌وگو در دین مبین اسلام اشاره و عنوان کرد: خداوند به انسان مقام خلیفه الهی داده و گفت‌وگو از چنان منزلتی برخوردار است که خداوند با بنده خود وارد گفت‌وگوی همیشگی شده و نه تنها با بندگان خود سخن گفته بلکه مجال سخن گفتن را برای آنها به رسمیت شناخته است.
