ترویج فرهنگ رضوی با هتلهای پنج ستاره‌ها!
گروه هنر: سیما چندی است در چاره‌اندیشی خود برای رهایی از معضلات مالی، ضابطه‌های خود را برای هر تبلیغی باز کرده است، به نحوی‌که که در روزهای اخیر به اسم ترویج فرهنگ رضوی، هتل پنج ستاره تبلیغ می‌شود!
چند سالی است که وضعیت مالی سیما تراز مطلوبی ندارد و شاید به همین جهت باشد که تولیدات نمایشی به لحاظ کمی و کیفی افت محسوسی پیدا کرده‌اند. البته برای رفع این نقصان نیز سیاست‌هایی اندیشیده شده تا به نوعی این کمبود‌ها جبران شود؛ برای مثال استفاده از اسپانسر یکی از راهکار‌های اجرا شده است، اما این راهکار، همانند بسیاری از سیاست‌های فرهنگی ناموفق واقع شد، چون تنها به دستاورد مالی این راهکار فکر شده و به هیچ وجه استانداردی برای چگونگی اجرای آن اندیشیده نشده است. بهترین نمونه در این رابطه سریال «پایتخت» است که به بدترین شکل، محصولات اسپانسر مجموعه در آن تبلیغ شد.
درباره حضور اسپانسر‌های بخش خصوصی در تلویزیون و سینما باید این نکته را در نظر گرفت که این روش، اقدام خوبی برای درآمد‌زایی است، همان‌گونه که در بسیاری از کشور‌ها از این روش بهره برده می‌شود، اما در کشور‌هایی که سابقه طولانی در برنامه‌سازی دارند، استفاده از اسپانسر به‌جا است و به هیچ‌وجه خارج از فیلمنامه به آن پرداخته نمی‌شود؛ برای نمونه در سریال «خانه پوشالی» در بخش‌هایی از فیلم وقتی شخصیت‌ها سریال با گوشی همراه صحبت می‌کنند، گوشی مربوطه مارک اپل است، اما این تبلیغ در همین حد است و با فیلمنامه هم تعارضی ندارد، اما در سریال «پایتخت» بدون هیچ دلیل و نیازی آرم محصول مربوطه در جای جای فیلم دیده می‌شود!
اما جدا از این رویکرد ناپسند، موضوعی که در این یادداشت به آن پرداخته می‌شود به تبلیغاتی میان‌برنامه‌ای مربوط می‌شود که به عقیده نگارنده ترویج مستقیم تجمل‌گرایی است، اتفاقی که به هیچ‌وجه قابل تکذیب یا توجیه نیست. گواه بارز این ادعا را می‌توان در تبلیغی که اخیرا از تلویزیون پخش شد مشاهده کرد، در این تیزر هتلی پنج ستاره که در مشهد قرار دارد تبلیغ می‌شود. جالب اینکه برای شروع تبلیغ نیز از واژگانی، چون فرهنگ رضوی نام برده می‌شود، در حالی که در تصاویر بعدی میز‌های غذا‌یی تصویر می‌شود که تنها اشرافیت را می‌توان از آن استنباط کرد، همچنین اتفاق‌هایی که در فیلم مربوطه دیده می‌شود همانند قصر تزئین‌شده و به هیچ‌وجه نشانی از فرهنگ رضوی در آن وجود ندارد.
البته صاحبان چنین هتل‌هایی حق دارند محصول خود را تبلیغ کنند و برای این تبلیغ نیز مبلغ متناسبی به سیما می‌دهند، اما به صرف اینکه هتل مورد نظرشان در مشهد قرار دارد نباید آن را به فرهنگ رضوی ربط داد، چون با این نوع برخورد‌ها هم به شعور تماشاگر توهین کرده‌اند، هم این‌گونه مضمون مربوطه را با آسیب‌های جدی روبرو کرده‌اند. در همین رابطه نکته‌ای وجود دارد که باید به آن توجه کرد. این قبیل هتلهای پنج ستاره عموماً زیر ۶۰۰ یا ۷۰۰ هزار تومان هزینه اقامت در آن‌ها برای هر شب نیست، با چنین هزینه‌هایی آیا حتی قشر متوسط جامعه مخاطب چنین تیزر‌هایی هستند؟ آیا اقشار مستضعف جامعه با مشاهده این تیزر تبلیغی و عنوان فرهنگ رضوی به فکر فرو نمی‌روند؟ جواب این سوالات مشخص است و برای همین هم از مسئولان سیما خواهش می‌کنم از نام امام رضا (ع) برای منافع مادی خود بهره نبرند.
البته ترویج فرهنگ تجمل‌گرایی تنها به چند تبلیغ خلاصه نمی‌شود بلکه در بخش‌های مختلف تلویزیونی هم می‌توان چنین گرایشاتی را مشاهده کرد. نکته جالب‌تر اینکه شخصیت مورد نظر در فیلم ظاهر در حال پیام‌رسانی ارزشی است، اما زندگی که در آن روزگار سپری می‌کند، به هیچ‌وجه با سخنش همخوان نیست. سوال اینجاست که آیا سرمنشأ تاریخی این قبیل رفتار‌ها در اشرافیت‌گرایی افرادی همچون معاویه قابل جستجوست یا در فرهنگ اصیل اسلامی و علوی؟ در این قبیل آثار ارزش‌ها در سطحی ظاهری خلاصه شده بدون اینکه در آن تفکر و اندیشه‌ای مشاهده شود.
مقام معظم رهبری به شکل مکرر تجمل‌گرایی را منع کرده و به مسئولان تاکیدات ویژه‌ای در پرهیز از این سبک زندگی داشته‌اند؛ ایشان در این زمینه بیان کرده‌اند: «سالهاست که بنده درباره زندگی تشریفاتی مکرّر تذکّر می‌دهم. این دو جنبه دارد: یک جنبه از لحاظ اصل پایبندی به تجمّلات و تشریفات است که این بد و دون شأن انسان والاست؛ یعنی یک وقت انسان به یک چیزِ غیر لازم پایبند می‌شود که دون شأن انسان است؛ بعلاوه، مسرفانه است؛ تضییع سرمایه‌ها، تضییع اموال و تضییع موجودی‌ها در آن هست. این یک بعد قضیه است که اصل اسراف بد است؛ اصل تجمّل همراه با اسراف و همراه با زیاده روی است و بد است؛ لیکن جنبه دومی دارد که اهمیتش کمتر از جنبه اوّل نیست و آن انعکاس تجمّل شما در زندگی مردم است. بعضی‌ها از این غفلت می‌کنند. وقتی شما جلوِ چشم مردم، وضع اتاق و دفتر و محیط کار و محیط زندگی را آن‌چنانی می‌کنید، این یک درس عملی است و هرکسی این را می‌بیند، بر او اثر می‌گذارد. حدّاقل این را باید رعایت کرد. فضا را، فضای تجمّلاتی و تجمّل‌گرایی و عادت کردن به تجمّل قرار ندهیم؛ چون امروز اگر این روحیه تجمّل‌گرایی در جامعه ما رواج پیدا کند که متأسفانه تا میزان زیادی هم رواج پیدا کرده است. بسیاری از مشکلات اقتصادی و اجتماعی و اخلاقی کشور اصلاً حل نخواهد شد.
تجمّل‌گرایی و گرایش به اشرافی‌گری در زندگی، ضرر‌ها و خطر‌های زیادی دارد: هیچ وقت عدالت اجتماعی تأمین نخواهد شد؛ هیچ‌وقت روحیه برادری و الفت و انْس و همدلی که برای همه کشور‌ها و همه جوامع، بخصوص جامعه ما، مثل آب و هوا لازم است پیش نخواهد آمد. این همان تأثیر حرف و اقدام و عملکرد من و شما در روحیه مردم است. این اهمیت تقوای ما را این‌قدر زیاد می‌کند. این که من در این اواخر، مکرّر به همدلی مسئولان با یکدیگر توصیه کرده‌ام، برای این است که جریان‌ها و خطوط و دنباله‌هایشان بدانند که این حرف‌هایی که بین آنهاست، بین مسئولان نیست. مسئولان هم اختلاف سلیقه دارند نه این که ندارند، اما اختلاف سلیقه یک مسئله است و اختلاف سلیقه را برای کشمکش بهانه قرار دادن، یک حرف دیگر است. این دومی زندگی را بر مردم تلخ می‌کند».
لازم به ذکر مجدد است که تقبیح تجمل‌گرایی به هیچ‌وجه به معنای مخالفت با زندگی آسوده و راحت نیست، اما اینکه بخواهیم سطح معیشت مردم را در در نظر نگیریم و بخش‌هایی را تبلیغ کنیم که قسمت بزرگی از جامعه قادر به دست‌یابی به آن نیست، امری ناپسند است که به طور جد باید از آن پرهیز کرد.
درباره حضور اسپانسر‌های بخش خصوصی در تلویزیون و سینما باید این نکته را در نظر گرفت که این روش، اقدام خوبی برای درآمد‌زایی است، همان‌گونه که در بسیاری از کشور‌ها از این روش بهره برده می‌شود، اما در کشور‌هایی که سابقه طولانی در برنامه‌سازی دارند، استفاده از اسپانسر به‌جا است و به هیچ‌وجه خارج از فیلمنامه به آن پرداخته نمی‌شود؛ برای نمونه در سریال «خانه پوشالی» در بخش‌هایی از فیلم وقتی شخصیت‌ها سریال با گوشی همراه صحبت می‌کنند، گوشی مربوطه مارک اپل است، اما این تبلیغ در همین حد است و با فیلمنامه هم تعارضی ندارد، اما در سریال «پایتخت» بدون هیچ دلیل و نیازی آرم محصول مربوطه در جای جای فیلم دیده می‌شود!
اما جدا از این رویکرد ناپسند، موضوعی که در این یادداشت به آن پرداخته می‌شود به تبلیغاتی میان‌برنامه‌ای مربوط می‌شود که به عقیده نگارنده ترویج مستقیم تجمل‌گرایی است، اتفاقی که به هیچ‌وجه قابل تکذیب یا توجیه نیست. گواه بارز این ادعا را می‌توان در تبلیغی که اخیرا از تلویزیون پخش شد مشاهده کرد، در این تیزر هتلی پنج ستاره که در مشهد قرار دارد تبلیغ می‌شود. جالب اینکه برای شروع تبلیغ نیز از واژگانی، چون فرهنگ رضوی نام برده می‌شود، در حالی که در تصاویر بعدی میز‌های غذا‌یی تصویر می‌شود که تنها اشرافیت را می‌توان از آن استنباط کرد، همچنین اتفاق‌هایی که در فیلم مربوطه دیده می‌شود همانند قصر تزئین‌شده و به هیچ‌وجه نشانی از فرهنگ رضوی در آن وجود ندارد.
البته صاحبان چنین هتل‌هایی حق دارند محصول خود را تبلیغ کنند و برای این تبلیغ نیز مبلغ متناسبی به سیما می‌دهند، اما به صرف اینکه هتل مورد نظرشان در مشهد قرار دارد نباید آن را به فرهنگ رضوی ربط داد، چون با این نوع برخورد‌ها هم به شعور تماشاگر توهین کرده‌اند، هم این‌گونه مضمون مربوطه را با آسیب‌های جدی روبرو کرده‌اند. در همین رابطه نکته‌ای وجود دارد که باید به آن توجه کرد. این قبیل هتلهای پنج ستاره عموماً زیر ۶۰۰ یا ۷۰۰ هزار تومان هزینه اقامت در آن‌ها برای هر شب نیست، با چنین هزینه‌هایی آیا حتی قشر متوسط جامعه مخاطب چنین تیزر‌هایی هستند؟ آیا اقشار مستضعف جامعه با مشاهده این تیزر تبلیغی و عنوان فرهنگ رضوی به فکر فرو نمی‌روند؟ جواب این سوالات مشخص است و برای همین هم از مسئولان سیما خواهش می‌کنم از نام امام رضا (ع) برای منافع مادی خود بهره نبرند.
البته ترویج فرهنگ تجمل‌گرایی تنها به چند تبلیغ خلاصه نمی‌شود بلکه در بخش‌های مختلف تلویزیونی هم می‌توان چنین گرایشاتی را مشاهده کرد. نکته جالب‌تر اینکه شخصیت مورد نظر در فیلم ظاهر در حال پیام‌رسانی ارزشی است، اما زندگی که در آن روزگار سپری می‌کند، به هیچ‌وجه با سخنش همخوان نیست. سوال اینجاست که آیا سرمنشأ تاریخی این قبیل رفتار‌ها در اشرافیت‌گرایی افرادی همچون معاویه قابل جستجوست یا در فرهنگ اصیل اسلامی و علوی؟ در این قبیل آثار ارزش‌ها در سطحی ظاهری خلاصه شده بدون اینکه در آن تفکر و اندیشه‌ای مشاهده شود.
مقام معظم رهبری به شکل مکرر تجمل‌گرایی را منع کرده و به مسئولان تاکیدات ویژه‌ای در پرهیز از این سبک زندگی داشته‌اند؛ ایشان در این زمینه بیان کرده‌اند: «سالهاست که بنده درباره زندگی تشریفاتی مکرّر تذکّر می‌دهم. این دو جنبه دارد: یک جنبه از لحاظ اصل پایبندی به تجمّلات و تشریفات است که این بد و دون شأن انسان والاست؛ یعنی یک وقت انسان به یک چیزِ غیر لازم پایبند می‌شود که دون شأن انسان است؛ بعلاوه، مسرفانه است؛ تضییع سرمایه‌ها، تضییع اموال و تضییع موجودی‌ها در آن هست. این یک بعد قضیه است که اصل اسراف بد است؛ اصل تجمّل همراه با اسراف و همراه با زیاده روی است و بد است؛ لیکن جنبه دومی دارد که اهمیتش کمتر از جنبه اوّل نیست و آن انعکاس تجمّل شما در زندگی مردم است. بعضی‌ها از این غفلت می‌کنند. وقتی شما جلوِ چشم مردم، وضع اتاق و دفتر و محیط کار و محیط زندگی را آن‌چنانی می‌کنید، این یک درس عملی است و هرکسی این را می‌بیند، بر او اثر می‌گذارد. حدّاقل این را باید رعایت کرد. فضا را، فضای تجمّلاتی و تجمّل‌گرایی و عادت کردن به تجمّل قرار ندهیم؛ چون امروز اگر این روحیه تجمّل‌گرایی در جامعه ما رواج پیدا کند که متأسفانه تا میزان زیادی هم رواج پیدا کرده است. بسیاری از مشکلات اقتصادی و اجتماعی و اخلاقی کشور اصلاً حل نخواهد شد.
تجمّل‌گرایی و گرایش به اشرافی‌گری در زندگی، ضرر‌ها و خطر‌های زیادی دارد: هیچ وقت عدالت اجتماعی تأمین نخواهد شد؛ هیچ‌وقت روحیه برادری و الفت و انْس و همدلی که برای همه کشور‌ها و همه جوامع، بخصوص جامعه ما، مثل آب و هوا لازم است پیش نخواهد آمد. این همان تأثیر حرف و اقدام و عملکرد من و شما در روحیه مردم است. این اهمیت تقوای ما را این‌قدر زیاد می‌کند. این که من در این اواخر، مکرّر به همدلی مسئولان با یکدیگر توصیه کرده‌ام، برای این است که جریان‌ها و خطوط و دنباله‌هایشان بدانند که این حرف‌هایی که بین آنهاست، بین مسئولان نیست. مسئولان هم اختلاف سلیقه دارند نه این که ندارند، اما اختلاف سلیقه یک مسئله است و اختلاف سلیقه را برای کشمکش بهانه قرار دادن، یک حرف دیگر است. این دومی زندگی را بر مردم تلخ می‌کند».
لازم به ذکر مجدد است که تقبیح تجمل‌گرایی به هیچ‌وجه به معنای مخالفت با زندگی آسوده و راحت نیست، اما اینکه بخواهیم سطح معیشت مردم را در در نظر نگیریم و بخش‌هایی را تبلیغ کنیم که قسمت بزرگی از جامعه قادر به دست‌یابی به آن نیست، امری ناپسند است که به طور جد باید از آن پرهیز کرد.
داود کنشلو
