مصادیق عملی احسان در قرآن

حجت‌الاسلام‌و‌المسلمین ابراهیم رئیسی، مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه پیام نور چهارمحال و بختیاری، در گفت‌وگو با ایکنا از چهارمحال و بختیاری، در تبیین واژه «احسان»، اظهار کرد: احسان از ریشه «حُسن» و به معنای زیبایی و نیکویی است.
وی افزود: در قرآن کریم نیز «احسان» به اعمالی اطلاق می‌شود که به‌عنوان خیر و حسنه از آنها یاد می‌شود که این واژه صراحتاً در چند آیه ذکر شده که مهم‌ترین آن «هَلْ جَزَاءُ الْإِحْسَانِ إِلَّا الْإِحْسَانُ» است.
این کارشناس مذهبی در استان با بیان اینکه خداوند متعال احسان و الطاف بی‌شماری در حق انسان عطا فرموده است، تصریح کرد: بر کسی پوشیده نیست که خداوند خیر و نیکی فراوانی در حق بندگان انجام داده و نعمت‌های فراوان به آن‌ها عطا فرموده که احسان خداوندی از مواهب طبیعی تا الطاف مادی و معنوی بی‌شمار و وصف‌ناپذیر است.
رئیسی ادامه داد: پاسخ عطایا و مواهب خداوندی که سراسر زندگانی بشر را پوشش داده، انجام احسان و نیکی از سوی بندگان است و در قرآن کریم نیز آیات فراوانی وجود دارد که انسان را به احسان و نیکوکاری دعوت می‌کند.
وی در تشریح معنای کاربردی احسان، بیان کرد: احسان بندگان در یکی از کاربردهای عملی آن یعنی انسان به وظیفه و تکلیفی که از سوی خداوند برایش تعیین شده عمل کند و در صورت تحقق این مهم، احسان خداوندی به نحو مطلوبی از سوی بنده‌اش تکریم شده است.

طاعت رب و خدمت خلق؛ مصادیق کاربردی احسان
مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه پیام نور استان با بیان اینکه تکلیف انسان شامل اعمال عبادی و غیرعبادی می‌شود، افزود: احسان بندگان در دو بخش احسان به دیگران(خدمةالخلق) و احسان به خداوند(طاعةالرب) نمود می‌یابد، به عبارت دیگر انسان هم وظایفی در قبال همنوعان خود دارد و هم وظایفی در محضر خداوند متعال که عمل به آنها، عین اطاعت و فرمانبرداری از حضرت حق است.
رئیسی تأکید کرد: انسان به صورت اجتماعی با هم‌ونوعان خود همزیستی مسالمت‌آمیز دارد و از این‌رو در قبال خلق خدا اعم از پدر و مادر و خانواده، همسایه، خویشاوندان، همشهری‌ها و هموطنان خود مسئولیت‌ها و وظایفی دارد و باید خیر و نیکی‌اش به آنها برسد که تنها در این صورت بهشت موعود سعادت‌آفرین در موردش تحقق می‌یابد.
وی در مورد مصداق‌های خدمت به خلق خدا، تأکید کرد: خدمت به خلق خدا در واقع اطاعت از خداوند متعال و نوعی خیر و احسان به‌شمار می‌رود و انسان با هر ابزاری که در اختیار دارد می‌تواند این مسئولیت مهم را صورت عملی عینیت ببخشد، از جمله با انفاق مال، سواد، شخصیت و وجهه اجتماعی و کلام گیرا.
‌رئیسی گفت: در آیه‌ 177 سوره مبارکه بقره، «لَيْسَ الْبِرَّ أَنْ تُوَلُّوا وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلَكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَالْمَلَائِكَةِ وَالْكِتَابِ وَالنَّبِيِّينَ، نيكوكارى اين نيست كه صورتتان را به طرف شرق و غرب كنيد، بلكه به اين است كه ايمان به خدا و روز جزا و فرشتگان و پيامبران داشته باشيد»، تأکید بر این نکته وجود دارد که احسان و نیکوکاری واقعی و الهی باید با ايمان راسخ انجام بپذیرد و تمام وجوه زندگی انسان رنگ و بوی الهی داشته باشد.
این مدرس دانشگاه با نقل آیاتی از قرآن کریم درخصوص احسان به پدر و مادر، تصریح کرد: احسان به والدین نیز که بعد از اطاعت از خداوند بر آن تأکید فروان شده، از جمله مصادیق مهم خیر و نیکوکاری است و باید مورد توجه قرار گیرد چراکه راه میان‌بر در جهت رسیدن به سعادت، اطاعت از پدر و مادر است.
وی با بیان مصداق دیگری از موارد احسان که در قرآن بدان تأکید فراوان شده، بیان کرد: آیات فراوانی وجود دارد که انسان را به انفاق مال در راه خداوند و انجام فریضه زکات دعوت می‌کنند که این اعمال نیز از مصادیق احسان عملی هستند و در صورت تحقق یافتن در جامعه، منشأ خدمت و در نتیجه رفاه معیشتی و اجتماعی مردم می‌شوند.

انفاق گستره وسیعی دارد
رئیسی با اشاره به اینکه عمل انفاق الزاماً مباحث مالی را شامل نمی‌شود، افزود: انفاق گستره وسیعی دارد و و علاوه بر حوزه مالی، مصداقی دیگری هم دارد از جمله انفاق جانی، فکری، قلمی، و ... که گروه‌های جهادی، علمای دینی، سربازان جنگ و جبهه، خیران، مبلغان، مصادیق عملی انفاق هستند.
وی با اشاره به معنای عام «زکات»، اضافه کرد: مصادیق زکات در معنای فقهی آن مشخص و تعریف شده است اما زکات در معنای عام کلمه به تمام خیرات و برکات برخاسته از عمل زکات اشاره دارد و و هر عمل خیری را شامل می‌شود که از انسان سر می‌زند و منشأ خیر و برکت و رشد و نمو معنوی او می‌شود.
این کارشناس دینی در استان تأکید کرد: بر اساس آیه 163 سوره مبارکه انعام «قُلْ إِنَّ صَلَاتِي وَنُسُكِي وَمَحْيَايَ وَمَمَاتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ، بگو به درستی که نماز و عبادت و زندگی و مرگ من برای پروردگار جهانیان است»، هر عمل خیری که از انسان سر می‌زند اگر برای خدا و جلب رضایت او باشد، مصداق احسان و مورد قبول خداوند است.
رئیسی با اشاره به کلمه «محسن» و مشتقات آن که در آیات فراوانی ذکر شده، خاطرنشان کرد: واژه محسن به معنی نیکی‌کننده و خیررساننده است و نیز به کسی اطلاق می‌شود که در عمل و اعتقاد اعمال نیکو و صالح انجام می‌دهد.
وی ادامه داد: محسن یا احسان‌کننده از منظر قرآن به لحاظ ایدئولوژی و عملی اهل خیر و احسان است و هیچ گونه آزاری از سوی او به خلق خدا نمی‌رسد و از آلودگی‌ها مبراست، که مصداق کامل و جامع «محسنین» ائمه اطهار و اهل بیت(ع) هستند.
مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه پیام نور استان خاطرنشان کرد: در سیره اهل بیت(ع) توجه به ضعفا و فقرا خط‌مشی اصلی ایشان به شمار می‌رود و در روایات فراوان نیز بر این موضوع تأکید و سفارش شده که باید مشعل راه زندگی همگان قرار گیرد.

انتهای پیام