جدیدترین شماره «پژوهشنامه متین» منتشر شد
گروه اندیشه ــ هشتاد و یکمین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «پژوهشنامه متین» به صاحب‌امتیازی پژوهشکده امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی منتشر شد.
به گزارش ایکنا؛ هشتاد و یکمین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «پژوهشنامه متین» به صاحب‌امتیازی پژوهشکده امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی، مدیرمسئولی حسن عابدی جعفری و سردبیری آیت‌الله سید محمد موسوی بجنوردی منتشر شد.
عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «ایده‌های نجات‌بخش بشریت در انقلاب‌های بزرگ: مطالعه موردی انقلاب‌های بزرگ فرانسه، روسیه و ایران»، «نقش اندیشه علامه طباطبایی در تکوین مفهوم «جمهوری اسلامی»»، «تبیین فاعلیت نفس درسلسله مراتب عقل براساس نظریه ملاصدرا و امام خمینی (س)»، «بررسی ماهیت حکم شرعی با رویکردی به دیدگاه امام خمینی (س)»، «بازشناسی مبانی زیبایی‌شناختی در آثار امام خمینی (س)»، «انتقال اوراق منفعت در بازار‌های مالی: نقد‌ها و ارائه راهکار‌هایی نوین با ذکر آرای فقهی امام خمینی (س)»، «قواعد و شرایط ارث حق در فقه امامیه و حقوق ایران با تکیه بر آرای امام خمینی (س)».
نقش اندیشه علامه طباطبایی در مفهوم جمهوری اسلامی
در چکیده مقاله «نقش اندیشه علامه طباطبایی در تکوین مفهوم «جمهوری اسلامی»» می‌خوانیم: «این مقاله در چهارچوب مطالعات تحلیل گفتمانی به نقش اندیشه علامه طباطبایی در تکوین دال «جمهوری اسلامی» در معنای مورد نظر گفتمان انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ ایران می‌پردازد. پروبلماتیک نوشتار حاضر، بررسی نقش متفکری است که فاقد راهبرد سیاسی در عرصه انقلاب بوده است. ذیل این مسئله، به دو پرسش اصلی پرداخته شده است: ۱. نقش اندیشه علامه طباطبایی در تکوین دال جمهوری اسلامی در معنای موردنظر گفتمان انقلاب اسلامی چیست؟ ۲. سازوکار‌های اجتماعی پیوند اندیشه علامه طباطبایی با گفتمان انقلاب اسلامی چیست؟ پژوهش حاضر با استفاده از فن «تحلیل مضمون» به شناسایی کلمات تکراری، مکنون و کلیدی در متون مربوط به اندیشه علامه طباطبایی و گفتمان انقلاب اسلامی مبادرت می‌کند و نشان می‌دهد علامه در چهارچوب نظری اعتباریات، بنیان‌های فلسفی طرح «جمهوری اسلامی» را پی ریخته است. اندیشه علامه طباطبایی از مجرای سازوکار‌های اجتماعی همچون «حلقه‌های فکری»، «تعاملات بین‌نسلی»، «اجتماعات گفتمانی» و «ژانر نوشتاری و گفتاری» با گفتمان انقلاب اسلامی نیز پیوند پیداکرده است.»
فاعلیت نفس درسلسله مراتب عقل
در طلیعه مقاله «تبیین فاعلیت نفس درسلسله مراتب عقل براساس نظریه ملاصدرا و امام خمینی(ره)» آمده است: «از نظر ملاصدرا حرکت جوهری نفس انسان با حدوث جسمانی در بدن، آغاز می‌شود و قوایش در این حرکت به فعلیت می‌رسد. ازجمله این قوا، قوه عقل است که ذومراتب است. حرکت نفس از مرحله عقل هیولانی آغاز و تا مرحله عقل فعال ادامه می‌یابد. در طی این مراحل دارای انواع ادراکات است. ازجمله این ادراکات، می‌توان ادراکات حسی، خیالی و عقلانی را نام برد. در عقل هیولانی تا عقل بالملکه دارای ادراکات حسی و خیالی است و در عقل بالفعل و عقل فعال ادراکات عقلانی دارد. بسته به نوع ادراکاتش و اینکه در چه مرحله‌ای از عقلانیت قرار دارد، انواع فاعلیت در افعالش تبیین می‌شود. امام خمینی (ره) از شارحان حکمت متعالیه نیز در این مسئله صاحب‌نظر است. مقایسه دو نظریه و کشف نقاط اشتراک و افتراق آن‌ها، از اهداف این نوشتار است. ضرورت طی مراحل و تعداد آن‌ها و ملکه شدن صور عقلانی برای نفس در اثر تکرار از نقاط مشترک، دو نظریه و طرح مسئله ایمان قبل از ورود نفس به عقل نظری و عملی و ارجاع مراتب عقل نظری و عملی به یکدیگر و منتهی شدن مراحل هردو عقل به عقل مستفاد، نظریه مختص به امام خمینی است.»
بررسی ماهیت حکم شرعی
در چکیده مقاله «بررسی ماهیت حکم شرعی با رویکردی به دیدگاه امام خمینی(ره)» چنین می‌خوانیم: «ماهیت‌شناسی حکم شرعی از دیرباز در مباحث علم اصول فقه مطرح بوده است. از نظر تاریخی، بحث از ماهیت‌شناسی حکم در دانش اصول فقه شیعه از ناحیه علامه حلی در کتاب تهذیب الوصول الی علم الاصول مطرح شده است. فقیهان شیعه در زمینه ماهیت‌شناسی حکم شرعی اتفاق نظر ندارند. برخی حکم را خطاب شرع دانسته‌اند که به اقتضاء یا تخییر یا وضع به افعال مکلفین تعلق می‌گیرد. بعضی دیگر حکم را اراده تشریعی دانسته‌اند که به وسیله خطاب، ابراز و آشکار می‌گردد. برخی دیگر حکم شرعی را نظیر محمولات کلی مجعول برای موضوعات خود دانسته‌اند که وجود آن به صورت قضایای حقیقی مفروض گرفته می‌شود. امام خمینی ضمن نقد مبانی نظریات مذکور، حکم شرعی را امری اعتباری تلقی می‌کند که جایگاه آن، عالم اعتبارات است؛ بنابراین نظریات فقیهان درزمینه ماهیت‌شناسی حکم شرعی را می‌توان چهار نظریه خطاب، اراده تشریعی، جعل و اعتبار ارائه نمود.»
مبانی زیبایی‌شناختی در آثار امام(ره)
در آغاز مقاله «بازشناسی مبانی زیبایی‌شناختی در آثار امام خمینی(ره)» آمده است: «نظرات امام در باب زیبایی، تابع مبانی حکمت متعالیه و در مواردی موافق مبانی عرفان نظری ایشان است. زیبایی در آثار امام با عباراتی مانند: «جمال» و «بهاء» و «حسن» مطرح شده است که با وجود مساوقت دارد و دارای اصالت و تشکیک است. این تعریف، دایره زیبایی را به گستره موجودات، ذات باری تعالی و حتی افعال انسانی و امور اخلاقی بسط می‌دهد؛ از این‌رو هنر به مثابه خلق زیبایی، محدود به هنر‌های زیبا نبوده و گستره هنر به تمام موجودات و حتی افعال انسانی و فضایل اخلاقی تسری می‌یابد. اگرچه زیبایی امری عینی است؛ اما ادراک و داوری زیبایی، امری ذهنی و درنتیجه تابع عوامل مختلفی است که می‌توان این عوامل را از آثار امام استحصا نمود. این جستار، اندیشه‌های امام را در ارتباط با حقیقت زیبایی و اقسام آن، ملاک و معیار‌های داوری‌های استحسانی و عوامل موثر در ادراک زیبایی واکاوی نموده است.»
انتهای پیام
