جدیدترین شماره «پژوهش‌های تفسیر تطبیقی» منتشر شد
گروه اندیشه ــ نهمین شماره دوفصلنامه علمی پژوهشی «پژوهش‌های تفسیر تطبیقی» به صاحب‌امتیازی دانشگاه قم منتشر شد.
به گزارش ایکنا؛ نهمین شماره دوفصلنامه علمی پژوهشی «پژوهش‌های تفسیر تطبیقی» ویژه بهار و تابستان 1398 به صاحب‌امتیازی دانشگاه قم و مدیرمسئولی غلامحسین اعرابی منتشر شد.
عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «چشم‌زخم در تفاسیر فریقین»، «جایگاه و کارکرد قرائات شاذ در تبیین و توسعه معانی آیات قرآن کریم از منظر مفسران فریقین»، «مدیریت اقتصادی در چارچوب اقتصاد مقاومتی با تکیه بر سیره حضرت یوسف(ع) (از نگاه مفسران فریقین)»، «بررسی تطبیقی مبانی تفسیری کشاف، روح المعانی و الکاشف،در مورد شفاعت مسلمان گناهکار»، «سنت استیصال و امت محمدی(ص) (بررسی تطبیقی دیدگاه‌های المنار و المیزان)»، «بررسی و نقد تبیین و تفسیر آیات حجاب از دیدگاه صحابه رسول اکرم(ص)»، «بررسی و نقد دیدگاه فریقین درباره محور نزاع در آیه ۵۹ سوره نساء».
چشم‌زخم در تفاسیر فریقین
در چکیده «چشم‌زخم در تفاسیر فریقین» می‌خوانیم: «از جمله سوالات مطرح در جامعه، بحث واقعیت یا خیالی بودن چشم‌زخم است. در این تحقیق چشم‌زخم از دیدگاه تفاسیر فریقین بررسی شده است. از آنجا که خیلی از مردم با آن درگیر هستند ضرورت بحث و بررسی درباره آن روشن می‌شود. این تحقیق با روش توصیفی و تحلیلی و در جمع‌آوری مطالب با روش کتابخانه‌ای و از طریق فیش‌برداری به سامان رسیده و در آخر نتیجه گرفته شده که: با توجه به آنچه در تفاسیر فریقین آمده است چشم‌زخم نه تنها خرافه نیست بلکه آیاتی از قرآن و روایات در ابعاد وسیعی آن را تایید می‌کند یعنی قدرتی در افراد وجود دارد که تاثیر گذار هست و اندازه تاثیرگذاری بستگی به افراد دارد و راه‌هایی برای رفع آن سفارش شده است.»
کارکرد قرائات شاذ در توسعه معانی آیات
در چکیده مقاله «جایگاه و کارکرد قرائات شاذ در تبیین و توسعه معانی آیات قرآن کریم از منظر مفسران فریقین» آمده است: «قرائات شاذ و غیر مشهور به عنوان یکی از انواع قرائات قرآن کریم، کمتر مورد توجه و بازخوانی واقع گردیده است. قرائت شاذ قرائتی است که سند آن صحیح ولی به حد تواتر و یا استفاضه نمی‌رسد و میان مردم مقبولیت دارد. تعمق و بازپژوهی در این قرائات می‌تواند کارکردهای قابل ملاحظ‌ای در تفسیر فریقین از آیات قرآن داشته باشد. از این رو، نمی‌توان قرائات شاذ را کاملا مردود و نادیده انگاشت. تبیین قرائات شاذ و کارکردهای آن در تفسیر فریقین در مقایسه با قرائات مشهور، مسئله پیش رو است. بدین منظور در این نوشتار ابتدا مهم‌ترین مولفه‌ها و مباحث مربوط به قرائات شاذ مورد تبیین و بررسی قرار گرفته است سپس با ارائه شواهدی از این قرائات آثار و کارکردهای مختلف آن در تفسیر فریقین از قرآن کریم نشان داده شده است. تبیین و توسعه معنایی آیات از مهم‌ترین آثار قرائات شاذ در تفسیر قرآن کریم است. از این رهگذر، با پردازش و تحلیل نمونه آیاتی از قرائات شاذ در کنار قرائات مشهور می‌توان به نوعی بر خوانش‌های تفسیری آیات افزود و کارکرد آنها را نمایان ساخت.»
اقتصاد مقاومتی با تکیه بر سیره حضرت یوسف(ع)
در آغاز مقاله «مدیریت اقتصادی در چارچوب اقتصاد مقاومتی با تکیه بر سیره حضرت یوسف(ع) (از نگاه مفسران فریقین)» می‌خوانیم: «از راهکارهای مهم پیش روی جوامع بشری در رویارویی با بحران‌های اجتماعی- اقتصادی، «اقتصاد مقاومتی» است که از ابعاد گوناگون مورد بحث واقع شده است. برخی بنیان‌های نظری این شیوه مدیریت اقتصادی در قرآن کریم به ویژه در سوره یوسف به زیبایی ترسیم شده است. نوشتار پیش رو با روش توصیفی و با استناد به تفاسیر فریقین ذیل آیات سوره یوسف و آیات مرتبط دیگر، به واکاوی راهبرد مدیریتی حضرت یوسف(ع) پرداخته است تا بر این اساس شیوه‌ای از مدیریت بر مبنای دستورات الهی برای رسیدن به اقتصادی با شاخصه‌هایی که بتوان از آن با عنوان «اقتصاد مقاومتی» تعبیر کرد، الگو‌سازی شود. از رهگذر این کاوش به دست آمد که اقتصاد مقاومتی در اسلام بر مبنای حاکمیت مطلق خداوند و حضور مردم در صحنه استوار است. حل بحران‌های اقتصادی نیازمند انسان‌های شایسته‌ای است که با گزینش سختگیرانه انتخاب شده‌اند و بر پایه برنامه‌ریزی دقیق و صرفه‌جویی و تخصیص سنجیده منابع و با عنایت به اصل عدالت‌محوری و نفی جانبداری در سایه تشریک مساعی مخلصانه و با اهتمام ویژه به دارایی‌های عمومی و بیت‌المال، حکومت و جامعه را مدیریت و اقتصاد مقاومتی را اجرا می‌کنند.»
بررسی تطبیقی مبانی تفسیری در مورد شفاعت مسلمان
در طلیعه مقاله «بررسی تطبیقی مبانی تفسیری کشاف، روح المعانی و الکاشف، در مورد شفاعت مسلمان گناهکار» آمده است: ««شفاعت» یکی از باورهای کلامی مشترک میان مشرکان، یهود و مسلمانان است. در میان مسلمانان، این باور جایگاه مهمی به خود اختصاص داده است. از گذشته‌های دور میان عالمان و مفسران مسلمان در باره پذیرش شفاعت مسلمان گناهکار ، اختلاف بوده است. برخی یکسره از در انکار شفاعت بر‌آمده و برخی آن پذیرفته‌اند. گفتنی است این دو رویکرد بر تفسیر آنان از آیات شفاعت اثر‌گذار بوده است. به نظر می‌رسد هریک از رویکردهای مذکور در تفسیر آیات شفاعت مبتنی بر مبانی است. این نوشتار در صدد واکاوی مبانی این دو رویکرد در تفسیر «کشاف»، «روح المعانی» و «الکاشف» است که هریک به ترتیب نماینده رویکرد اعتزالی، اشعری و شیعی به قرآن است. این نوشتار تلاش می‌کند مبانی تفسیری رویکرد پذیرش و عدم پذیرش شفاعت نسبت به مسلمان گناهکار را واکاوی کند. با کوششی که انجام شد روشن گردید که سه مبنا (یگانگی ایمان و عمل، یگنگی ایمان و تصدیق قلبی، یگانگی ایمان و تصدیق قلبی همراه با انجام فرایض) به ترتیب بر رویکرد تفسیری «کشاف»، «روح المعانی» و «الکاشف» اثر گذار بوده است».
سنت استیصال و امت محمدی(ص)
در چکیده مقاله «سنت استیصال و امت محمدی(ص) (بررسی تطبیقی دیدگاه های المنار و المیزان)» می‌خوانیم: «هدف پژوهش حاضر عبارت است از بررسی و تحلیل تطبیقی دو تفسیر المنار و المیزان درباره جریان سنت استیصال در امت محمدی (ص). ازاین رو، این پژوهش در پی پاسخ به این سوال است که آیا ممکن است سنت استیصال در امت محمدی(ص) جریان یابد؟ لذا، پس از روشن شدن مبانی نظری بحث، به تبیین ارتباط سنت استیصال با دیگر سنن الهی از جمله سنن امهال، ارسال رسل و توبه پرداخته می‌شود. به دنبال آن، با دسته‌بندی آیات سنت استیصال به تحلیل و تطبیق دیدگاه‌های تفاسیر المنار و المیزان پرداخته می‌شود. آنچه از این تطبیق، به دست می‌آید، اختلاف نظر در تبیین آیات سنت استیصال بین علامه طباطبایی و رشیدرضا است. در دیدگاه علامه طباطبایی در امت محمدی جریان سنت استیصال ممکن است؛ ولی در نگاه رشیدرضا - و مشهور مفسران- به دلایلی، جریان سنت استیصال ممکن نیست. آنچه به نظر می‌رسد، بازگشت دو کلام به یک نتیجه است و آن عدم جریان عذاب استیصال در امت محمدی است.».
تفسیر آیات حجاب از دیدگاه صحابه رسول اکرم(ص)
در طلیعه مقاله «بررسی و نقد تبیین و تفسیر آیات حجاب از دیدگاه صحابه رسول اکرم(ص)» آمده است: «لزوم پوشش و حجاب بر اساس آیات قرآن و روایات، امری قطعی و تردید‌ناپذیر است ولی شناخت حدود حجاب به عنوان یکی از احکام الهی که در سلامت یا انحراف افراد جامعه نقش مهمی دارد، اهمیت زیادی دارد. در قرون جدید بواسطه طرح برخی دیدگاه‌های غرب‌گرایانه مبتنی بر مکاتب نوظهور، پیرامون حجاب و حدود آن شک و تردیدهای متعددی مطرح شده است از جمله اینکه: حجاب کنونی، حجاب مورد نظر خداوند در قرآن و مرسوم در زمان پیامبر(ص) نیست بلکه متاثر از فرهنگ و نحوه تفکر بزرگان صحابه در تفسیر آیات حجاب است. با توجه به اینکه در تفسیر آیات حجاب و حدود آن اختلاف نظر وجود دارد در این پژوهش برآنیم با بررسی نظریات صحابه به عنوان پل ارتباطی بین پیامبر(ص) و دوره‌های بعد، حدود و ثغور مسئله حجاب از دیدگاه آنها را روشن سازیم و سپس میزان تاثیر‌پذیری و علت آن را تبین نماییم. در مورد حدود حجاب بین صحابه اختلاف نظر زیادی وجود دارد که اگر آن را معلول تحریف ندانیم، باید پذیرفت تا حدودی از فرهنگ رایج و تحولات سیاسی و فرهنگی، به واسطه دور نگه داشتن جامعه از فساد و فحشاء متاثر شده و به اجتهاد خود عمل کرده باشند.»
محور نزاع در آیه ۵۹ سوره نساء
در چکیده مقاله «بررسی و نقد دیدگاه فریقین درباره محور نزاع در آیه ۵۹ سوره نساء» می‌خوانیم: «مقدمه آیه ۵۹ سوره نساء از جمله آیات چالشی است که در تفسیر آن بین قرآن‌پژوهان فریقین از جهات گوناگون از جمله محور نزاع در آن، مورد بحث وگفتگو قرار گرفته است. این پژوهش که به روش توصیفی - تحلیلی است، با هدف بررسی و ارزیابی دیدگاه مفسران درباره محور نزاع در آیه مذکور، نگارش یافته است. بررسی تفاسیر فریقین نشان داد، مفسران فریقین، در باره محور نزاع در آیه مذکر، اختلاف دیدگاه دارند، برخی با توجه به اطلاق کلمه «شیء»، تمام امور اعم از دینی و دنیوی را مشمول نزاع در آیه دانسته‌اند که برای حل آنها باید به کتاب و سنت مراجعه شود، برخی با توجه به ادامه آیه که خدا و رسول را مرجع حل نزاع معرفی کرده، تنها امور دینی، اعم از احکام و عقاید، مشمول نزاع در آیه دانسته‌اند، برخی نزاع را تنها به احکامی که از ناحیه خدا و رسول تشریع شده مختص دانسته‌اند، از نظر برخی مراد از متنازع فیه در آیه تنها احکام غیر منصوص است، بر این اساس آیه را دلیل بر حجیت اجماع و قیاس گرفته‌اند، ازنظر برخی محور نزاع در آیه خود اولی الامر هستند. از بررسی صورت گرفته در مورد دیدگاه‌ها به دست آمد، هرچند با توجه به کلمه «شیء» هر چیزی اعم از مسائل دینی و غیردینی می‌تواند مراد از متنازع فیه در آیه باشد ولی تحلیل درون‌متنی و برون‌متنی آیه نشان داد، محور اصلی نزاع در آیه، مسئله رهبری و اولی الامر بعد از پیامبر اکرم است که قرآن آن را پیش‌بینی کرده و تنها مرجع حل آن را نیز کتاب و سنت بیان کرده است.»
انتهای پیام
