نگاه نادرست به فضای مجازی لطمه‌های زیادی به کشور زده است

به گزارش ایکنا، محمدصادق کوشکی، استاد دانشگاه تهران، 27 مردادماه در نشست علمی «وضعیت حکمرانی جمهوری اسلامی در جنگ 12 روزه در مدیریت فضای مجازی» که از سوی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد، با بیان اینکه نگاه به فضای مجازی در ایران هنوز به مثابه فناوری است که تسهیل‌گر ارتباطات بین مردم است، گفت: نگرش بخش عمده حاکمیت ما این است که فضای مجازی مجموعه سخت‌افزاری برای تسهیل ارتباط است، درست مانند اینکه یک روز تلگرام و تلفن داشتیم و امروز هم فضای مجازی داریم یا جاده‌های قدیمی که تبدیل به بزرگراه شده است. 

 

وی افزود: با این نگاه دولت خود را مصمم می‌داند که پهنای باند را زیاد کند تا ارتباطات مردم تسهیل شود، همانند اینکه تلفن هم می‌تواند برای فحش دادن و هم برای صله رحم استفاده شود، اگر کسی بخواهد کتابی با شمارگان 50 نسخه منتشر کند، یکسری مراحل را باید طی کند و وزارت ارشاد پروانه نشر به آن بدهد اما الان در فضای مجازی اگر کسی از یک جلد تا هزار جلد کتاب را بخواهد بدون گرفتن مجوز از هیچ نهادی منتشر کند هیچ برخوردی با او نخواهد شد. اگر کسی شکایتی از یک مطلب داشت در فضای مجازی داخلی شاید مورد پیگرد قرار بگیرد ولی اگر در تلگرام و اینستاگرام و ... باشد، هیچ کسی دسترسی به آن ندارد و هیچ شکایتی به هیچ کجا نخواهد رسید.

 

کوشکی با بیان اینکه فضای مجازی هم‌عرض فضای حقیقی در کشور دانسته نمی‌شود لذا شهرداری از یک مغازه در فضای حقیقی مالیات و عوارض  و ... می‌گیرد ولی در فضای مجازی اینطور نیست، اضافه کرد: علت این مسئله، آن است که درک درستی از فضای مجازی وجود ندارد؛ برخی آگاهانه دنبال فضای مجازی ولنگار و غیر قانونی هستند و برخی هم واقعاً از روی بی‌آگاهی و عدم درک درست است لذا حاکمیت پهنای باند ایجاد کرده و این فضا را در اختیار تلگرام و یوتیوب و اینستاگرام و ... می‌گذارد و وظیفه خود را فقط در این حد می‌داند ولی اینکه در این فضا چه چیزی و چه محتوایی رد و بدل می‌شود، برای او مهم نیست، در حالی که در فضای حقیقی، یک کامیون حق ندارد بدون مجوز از مرز برود و یا داخل کشور بیاید لذا دشمنان ما با اشتهای زیاد از این غفلت بزرگ حاکمیت سوء استفاده کرده و الگوهای تخریبی زیادی را به پیش برده‌اند. 

 

استاد دانشگاه تهران اضافه کرد: محدودیت ظاهری فیلتر هم محدودیت واقعی نیست زیرا استفاده پولی از این فضاست تا فیلترشکن‌ها درآمد کسب کنند وگرنه فیلتر هم مدیریت نیست؛ دشمنان وقتی این ولنگاری را می‌بینند سرمایه‌گذاری زیادی بر روی این فضا برای تخریب افکار و اذهان عمومی و ترغیب آنان به غرب دارند. داده‌ها و اخبار را طوری که خود می‌خواهند به خورد جامعه ایرانی داده‌اند تا مردم ما به شهروند دوستدار دشمن تبدیل شوند. 

وی افزود: زمانی اگر دشمن قصد داشت ترور کند، باید یا تروریست‌ به کشور می‌فرستاد و یا از داخل جذب می‌کرد ولی احتمال شناسایی این افراد توسط نیروهای امنیتی ما بالا بود ولی وقتی فضای مجازی هیچ نظارت و حکمرانی ندارد، کشور به بهشت مطلوب سرویس‌های بیگانه تبدیل شده است؛ الان 40 میلیون کاربر اینستاگرامی داریم که 25 میلیون نفر فعال‌اند؛ صهیونیست‌ها و دشمنانی که دسترسی به داده‌های این فضا دارند، توانسته‌اند کلان‌داده‌های مرتبط با شهروندان ایران را به دست بیاورند و از بین آنان به چند هزار نفر برسند که از جمهوری اسلامی نفرت یا نفرت شدید دارند و کامنت و محتواهای ضد انقلابی می‌گذارند. 

 

کوشکی تصریح کرد: در چنین فضایی افسر رابط در اسرائیل نشسته است و از بین این افراد سراغ کسانی می‌رود که قابلیت کارهای تروریستی دارند و با گرفتن ارتباط دوستانه و با دادن وعده‌های مالی و اقامت فلان کشور و ...از او سوء استفاده می‌کند و حتی آموزش استفاده از تجهیزات نظامی مانند را هم از این طریق به او می‌دهند. در این شرایط اگر فرد به دام هم می‌افتاد، فقط این فرد دستگیر می‌شود، ضمن اینکه کارهای تروریستی نیازمند ایجاد شبکه از سوی دشمنان هم نبود.

 

کوشکی ادامه داد: در وقایع 88 و 1401 و ... و در جنگ 12 روزه در حقیقت شاهد یک ارتش مخفی برای رژیم صهیونی بودیم که عملاً همه ارتباطات آن در فضای مجازی رخ می‌داد و هدایت می‌شد. ما شاهد شهروندانی مانند خودمان بودیم که در عمل به نیروهای ارتش صهیونی تبدیل و به سامانه‌های آفندی و پدافندی ما حمله‌ور شدند. وقتی تلگرام و اینستاگرام در اینجا واسطه است و حاکمیت ما هم هیچ کنترلی بر آن ندارد، آسیب زیادی دیدیم و جالب اینکه بخشی از حاکمیت ما هنوز هم با جدیت دنبال این است که کنترل بر فضای مجازی را جزء اختیارات حکومت نداند.

 

کوشکی بیان کرد: اگر کسی یک بالکن بخواهد بر خانه خود بیفزاید، چندین مجوز باید بگیرد و پول بدهد ولی چرا ده‌ها و صدها فعالیت امنیتی علیه کشور رخ می‌دهد ولی باز بخشی از حاکمیت بر یله و رهابودن این فضا تأکید دارند و این نگرش در کشور در معدود کشورهای دنیا وجود دارد؛ در اتحادیه اروپا میزان دخالت حاکمیت در فضای مجازی چندین برابر ورود حاکمیت در فضای حقیقی است. قوانین به شدت سختگیرانه در اروپا و انگلیس و آمریکا در این زمینه وجود دارد؛ دولت چین ساختار و سامانه فضای مجازی متفاوتی ایجاد کرده است و قوانینی به شدت سختگیرانه در این زمینه دارد به همین دلیل به شدت در تولید و نشر محتوای ضدصهیونیستی حساسیت به خرج می‌دهند.

استاد دانشگاه تهران اضافه کرد: این در حالی است که در کشور ما اصرار بر این است که کمترین کنترل بر فضای مجازی وجود داشته باشد؛ بعد از جنگ 12 روزه دوباره محدویت‌های واتساب برداشته شد و یا اصراری برای بازگشایی تلگرام وجود دارد؛ سؤال این است که کدام پیام‌رسان در اروپا و آمریکا و ... به این راحتی بدوون مدیریت رها می‌شوند؟ مواجهه آمریکا با پیام‌رسان تیک تاک را ببینید؛ این نگرانی در مجلس آمریکا هست ولی در مجلس ما نیست و هنوز مجلس تصمیم نگرفته است، مصوبه‌ای در این زمینه برای اعمال حاکمیت بر این فضا تصویب کند.

 

وی بیان کرد: اگر کسی در فضاهای مجازی کنونی خارجی و پیام‌رسان‌ها تهمت ناموسی به کسی بزند و کلاهبرداری مالی کند، اسلحه، مواد مخدر، داروهای تقلبی و ... بفروشد، چگونه قابل پیگیری است؟ به هیچ وجه قابل ردیابی نیست؛ عجیب است که ما به پیامدهای امنیتی این مسئله هم توجه نداریم؛ برخی استدلال می‌کنند که این فضا باید یله و رها باشد چون خود مردم می‌دانند چه کنند؛ بخشی از سیاسیون با این شعار که باید مردم آزاد باشند و مانعی برای آزادی اطلاعات وجود نداشته باشد و رأی مردم را جمع کنند، این کار را می‌کنند در حالی که مردم قربانی این مسائل هستند.

 

استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه وظیفه حاکمیت ایجاد نظم در کشور در فضای مجازی و حقیقی است، تصریح کرد: الان این حاکمیت در عرصه فضای مجازی در کشور وجود ندارد و به راحتی در این فضا می‌توان به مقدسات اهانت کرد و سر دیگران کلاه گذاشت و اختلاس کرد و ...؛ الان این فضا اصلاً تابع قوانین ایران و در ذیل آن نیستند در حالی که در آلمان اگر تخلفی رخ دهد، هم آن بستر فضای مجازی و هم فرد خاطی مجازات خواهد شد. 

 

استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه جنگ 12 روزه فضایی ایجاد کرد که همه باور کنند فضای مجازی تا چه حد دست دشمن را برای آسیب رساندن به اقتصاد و امنیت کشور و ... باز گذاشته است، گفت: البته با کمال تعجب بخشی از حاکمیت هنوز خواهان بازبودن دست دشمنان در این فضا برای اعمال دشمنی خود هستند؛ خون‌هایی که در این جنگ ریخته شد آیا باز هم باید تکرار شود؟ هنوز شخصیت‌های ما پیام‌های مهم خود را از طریق شبکه ایکس به مردم می‌رسانند؛ چرا از بسترهای ایرانی که تابع قانون و قابل ردیابی هستند، استفاده نمی‌شود. 

کوشکی بیان کرد: بعد از جنگ 12 روزه توقع این بود که حاکمیت متوجه شود؛ مقام معظم رهبری بارها و بارها در طول چند سال اخیر از ولنگاری این فضا انتقاد کردند و امیدواریم تجربه تلخی که در جنگ 12 روزه شاهد بودیم، درس عبرتی برای حاکمیت ما باشد تا با وضع قوانین به حفظ امنیت ملی و اموال و ناموس و آبرو و جان مردم بپردازد زیرا در کسری از ثانیه در فضای مجازی یک تهمت ناموسی می‌تواند بین‌المللی شود.

 

استاد دانشگاه تهران تأکید کرد: باید قوانین دقیقی برای رفع این وضع تصویب شود و مجلس منتظر شورای فضای مجازی نباشد زیرا این شورا نشان داد در این عرصه دغدغه چندانی ندارد. در همین چند سال اخیر مجلس برای کنکور، چندین مصوبه و قانون وضع کرده است ولی فضای مجازی با وجود مجلس و شورای فضای مجازی ولنگار رها شده است و متأسفانه دولت هم انجام وظیفه نمی‌کند و خواهان یلگی و رهایی این فضاست. ما در این جنگ آسیب شدیدی دیدیم و اگر دوباره این وضع رخ دهد دیگر نمی‌توان آن را به سستی افراد نسبت دهیم بلکه بوی خیانت می‌دهد. حرف ما این است که تروریست و دشمن در این فضا فعالیت نکند وگرنه صحبت از محدودیت نیست؛ رسماً اسرائیل در فضای مجازی آگهی برای حذب جوانان ایرانی برای کارهای ضد امنیتی علیه جمهوری اسلامی صادر می‌کند و در جنگ اخیر هم بخشی از جوانان ما به کشور خیانت کرده و فریب این فضا را خوردند لذا ما به حکمرانی در فضای مجازی بیش از فضای حقیقی نیاز داریم.

 

علی فرج‌زاده