ضرورت اصلاح ملاک‌ نهادها در ارزیابی مؤسسات قرآنی و پرهیز از حمایت‌های سلیقه‌‌ای

در کشور شاهد فعالیت بیش از چهار هزار مؤسسه و تشکل قرآنی هستیم که گاه از نهادهایی مانند سازمان تبلیغات اسلامی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز فعالیت دریافت کرده‌اند. در این میان مؤسسات بسیاری پس از سال‌ها فعالیت، موفق به برآورده شدن اهداف و سیاست‌های خود نشده‌اند و دلیل تعطیلی مؤسسه را مشکل اقتصادی و نبود حمایت‌های مالی و معنوی از سوی مراکز صادرکننده مجوز می‌دانند. البته مؤسساتی با مشکلات مالی بسیاری دست و پنجه نرم می‌کنند، اما همواره برای عبور از این معضل، راهکاری اندیشیده‌اند و به درآمدزایی از طرق مختلف پرداخته‌اند.

دستگاه‌های دولتی به منظور حمایت مالی و معنوی از مؤسسات قرآنی، معیار و ملاک‌هایی را برای نظارت، ارزیابی و دریافت آمار و ارقام مشخص کرده‌اند. اما آیا این ملاک‌ها به درستی می‌توانند تعیین‌کننده حمایت‌های مالی و معنوی باشند؟ در این راستا با برخی از مدیران عامل مؤسسات قرآنی استان‌های مختلف گفت‌وگو داشتیم.

حسین خاکساری‌هرندی، مدیرعامل اتحادیه مؤسسات قرآنی استان اصفهان، در گفت‌وگو با ایکنا گفت: در بحث نظارت بر عملکرد مؤسسات قرآنی باید به این موضوع اشاره کرد که سال‌هاست دستگاه‌های حاکمیتی پس از صدور مجوز برای مؤسسات قرآنی و تمدید مجدد آن، آنها را به حال خود رها می‌کنند و در این بازه زمانی هیچ‌گونه نظارتی بر فعالیت این مراکز انجام نمی‌شود.

وی با اشاره به اینکه روش صحیح نظارت بر فعالیت مؤسسات قرآنی مردم هستند، بیان کرد: با توجه به اینکه مؤسسات قرآنی در میان مردم هستند. پس مهمترین شیوه نظارت بر کارکرد مراکز قرآنی، اتحادیه‌های قرآنی هستند و وظیفه دستگاه‌های دولتی تدوین شیوه‌نامه در این باره است.

خاکساری‌هرندی ادامه داد: اتحادیه مؤسسات و تشکل‌های قرآن و عترت کشور به منظور ارزیابی مؤسسات و مراکز قرآنی باید از چگونگی فعالیت‌های آنان بازرسی و تحقیق‌ داشته باشد و در صورت لزوم موارد مسئله‌دار به منظور پیگیری به دستگاه‌های دولتی ارجاع داده شود.

وی با اشاره به اینکه حمایت و ارزیابی برای مؤسسات به منزله دو بال پرواز است، بیان کرد: حمایت و ارزیابی از روند فعالیت‌های موفق و ناکارآمد مؤسسات قرآنی همواره مانند بال‌هایی هستند که در جهت پیشبرد اهداف باید در کنار همدیگر باشند. البته در حال حاضر حمایت‌ها سلیقه‌ای است.

لیلی شکرانی، مدیرعامل اتحادیه قرآنی استان خراسان شمالی، گفت: اگر ارزیابی مؤسسات قرآنی براساس فعالیت‌های آنان باشد، می‌تواند کمک‌کننده باشد. طی بازدیدهایی که از مراکز، خانه‌ها و مؤسسات قرآنی شهرستان‌ها انجام شده است، گاه برخی از مؤسسات از سوی دستگاه‌ها حمایت‌هایی را دریافت کرده‌اند که شایستگی نداشته و این در حالی است که در شرایط اقتصادی حاضر تعداد دیگری از مراکز قرآنی با فعالیت بالا، نیازمند حمایت هستند. بنابر این مؤسسات و مراکز قرآنی براساس توانایی و عملکردی که در بخش‌های مختلف اعم از آموزشی، پژوهشی و .. دارند، ارزیابی شوند.

وی در پاسخ به این سوال که توانمندی مؤسسات قرآنی چگونه ایجاد می‌شود؟ بیان کرد: مؤسسات قرآنی به منظور کسب درآمد، می‌توانند انگیزه و خلاقیت ایجاد کرده و با برنامه‌ریزی صحیح، کانال‌های مالی بسیاری را در زمینه تولیدی به سمت مؤسسه بگشایند. در این راستا اتحادیه طی توافقی که با مجمع خیرین قرآنی استان اصفهان کرده است، هر مؤسسه و مرکز قرآنی که بتواند در زمینه تولید گامی بردارد و آموزش‌های لازم را ببیند، می‌تواند از وام برخوردار شود.

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام حجت جلالی، مدیرعامل اتحادیه مؤسسات قرآنی استان خراسان رضوی، گفت: در حال حاضر معیار و ملاک‌های کمی از سوی دستگاه‌های دولتی برای ارزیابی و سنجش مراکز قرآنی تدوین شده که نیازمند گروه متخصص است که بتواند با حضور در مؤسسات و صرف زمان کافی به ارزیابی فعالیت‌های آنان بپردازد.

وی با اشاره به اینکه اتحادیه جشنواره‌ای را در راستای ارزیابی مؤسسات قرآنی برگزار کرده است، افزود: در این جشنواره 28 آیتم به منظور سنجش مؤسسات قرآنی در نظر گرفته شد که پس از ارزیابی، مؤسسات به گروه‌های تخصصی تقسیم و برنامه‌های مدون جدید برای آنها اختصاص داده می‌شود.

جلالی بیان کرد: معیار و ملاک سنجش اتحادیه مؤسسات و تشکل‌های قرآنی کشور، با نگاه ذره‌بینی همراه است که متأسفانه پاسخگوی وضعیت حاضر نیست. نهادهای دولتی در ابتدای امر با صدور مجوز مؤسسات قرآنی موافقت می‌کنند، اما در همان مرحله نخست آیتم‌های سنجش و ارزیابی برای آنان تعریف نمی‌شود. این تفکر که ابتدا مؤسسه تأسیس شود و سپس کیفیت داده شود، اشتباه است.

مدیر اتحادیه قرآنی استان بیان کرد: ارزیابی باید به موقع و به‌جا صورت گرفته و فرایند صدور مجوز از سوی اتحادیه مؤسسات و تشکل‌های قرآن وعترت کشور انجام شود و پس از انجام مصاحبه با مؤسسان موسسه به منظور صدور مجوز، سپس کارگاه‌های آموزشی برای آشنایی با معیارها برگزار شود.

وی با تأکید بر نظام رتبه‌بندی مؤسسات قرآنی تصریح کرد: در نظام رتبه‌بندی مؤسسات قرآنی با مشخص شدن شاخص‌های ارزیابی، تخصص و مهارت‌افزایی مدیران بی‌کفایت مشخص می‌شوند که این موضوع از اهمیت بالایی برخوردار است، آنگاه توانایی مدیران مؤسسه در تمکن مالی و جذب سرمایه برای مرکز ارزشمند است.

جلالی افزود: مؤسسات قرآنی به منظور رشد اقتصادی باید در حوزه تدبیر معاش به صورت تخصصی ورود کنند و راهکارهای کسب و کار برایشان فراهم و آموزش داده شود که می‌تواند راهکار خوبی برای رسیدن به موفقیت باشد.

مدیرعامل اتحادیه تصریح کرد: طی هماهنگی که اتحادیه قرآنی استان خراسان رضوی با اداره تعاون و کار اجتماعی استان انجام داده است، کارشناس اقتصادی به مؤسسات اعزام و آموزش‌های اقتصادی اعم از کسب و کار و درآمدزایی، کارآفرینی و ... ارائه می‌شود.

وی در پایان بیان کرد: زمانی که مؤسسات قرآنی به خودکفایی برسند حمایت‌های مالی و معنوی کمتری از سوی ارگان‌های دولتی درخواست کرده و گاه دستگاه‌ها به منظور همکاری با مؤسسات قرآنی به سوی آنها سوق پیدا می‌کنند و این موضوع زمانی تحقق می‌یابد که مراکز قرآنی به انبوه‌سازی و رشد اقتصادی رسیده باشند.

رضوان سهرابی، مدیر مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت کوثر شهرستان لردگان، درباره ارزیابی مؤسسات قرآنی گفت: اگر ارزیابی مؤسسات قرآنی مردم‌نهاد خداپسندانه پیش برود، همه مسائل در جای خود بررسی می‌شود. اما متأسفانه رابطه بر ارزیابی‌های مؤسسات تأثیر گذاشته است. باید گزارش‌های فعال بودن مراکز قرآنی از منابعی چون مردم که این فعالیت‌ها را به ثبت رسانده‌اند، دریافت شود و در آن زمان می‌توان ارزیابی صحیح داشت.

محمد الهی، مدیرعامل اتحادیه خراسان جنوبی، درباره ارزیابی مؤسسات قرآنی گفت: بالطبع هر سازمانی به منظور ارزیابی زیرمجموعه‌های خود، چارت‌های سنجش مختلفی را تعیین کرده است. در بحث حمایت و ارزیابی مؤسسات قرآنی باید عدالت براساس نوع فعالیت و کارایی آنان اعم از عمومی و تخصصی سنجیده شود.

اتحادیه قرآنی خراسان جنوبی در سال گذشته براساس میزان فعالیت مؤسسات قرآنی، مبلغ 190 میلیون تومان را براساس نوع فعالیت و عملکرد آنان تقسیم کرده است. ارزیابی‌های نهادهای مختلف از مؤسسات باید براساس عملکرد و کارنامه کاری آنان باشد.

گزارش از سمیه عیادی