بررسی حجیت سیره‌های عقلایی جدید در «جستارهای فقهی و اصولی»
گروه اندیشه ـ هفدهمین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «جستارهای فقهی و اصولی» شامل 7 مقاله منتشر شد.
به گزارش ایکنا؛ هفدهمین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «جستارهای فقهی و اصولی» به صاحب‌امتیازی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم منتشر شد.
عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «قاعده اولی حجیت سیره‌های عقلایی جدید در غیر عبادات»، «امکان‌سنجی فقهی ـ اصولی تبعیض در حجیّت خبر»، «معیارهای ساختاربندی علم فقه و شاخص‌های ارزیابی آن»، «حکم فقهی پاسخ به سلام در ارتباطات کلامی غیرشفاهی سنتی و مدرن»، «بررسی حکم نگاه زن به مرد در خواستگاری»، «امکان‌سنجی تطبیق روایات ناظر به استهلاک بر مواد افزودنی حرام»، «بررسی دیدگاه نوین آیت‌الله خویی در ضمان نسبی خمس».
حجیت سیره‌های عقلایی جدید
در چکیده مقاله «قاعده اولی حجیت سیره‌های عقلایی جدید در غیر عبادات» می‌خوانیم: «در حجیت سیره عقلایی موجود در زمان معصوم و مورد تأیید وی اختلافی نیست. لکن در حجیت سیره عقلایی موجود در زمان معصوم و ردع نشده از سوی وی نیز تردیدی نیست؛ هر چند گروه اندکی صرف عدم ردع را کافی ندانسته و لزوم تأیید را شرط حجیت دانسته‌اند، ولی درباره سیره عقلایی که در زمان معصوم وجود نداشته و پس از وی شکل گرفته، پرسشی درباره حجیت و دلیل بر آن مطرح است. محلّ بحث در نوشتار حاضر مسئله اخیر است. به نظر نگارنده، قاعده اولی در سیره‌های عام عقلایی جدید در قلمرو غیر عبادات (احکام امضایی) حجیت است و عدم حجیت به دلیل معتبر نیاز دارد. در این مقاله ادله متعددی به سود این دیدگاه فراهم آمده که به نظر نگارنده، بسیاری از آن‌ها اطمینان‌بخش است، از این‌رو، اشکالاتی که درباره آن‌ها مطرح بوده، به شیوه علمی پاسخ داده شده است. البته درباره برخی ادله مطرح شده، مناقشاتی به نظر می‌رسد که آن‌ها را هم بیان کرده و آن ادله را غیرقابل اعتماد برشمردیم.»
حکم نگاه زن به مرد در خواستگاری
در طلیعه مقاله «بررسی حکم نگاه زن به مرد در خواستگاری» آمده است: «یکی از احکام مربوط به مسلمانان، حرمت نگاه به نامحرم است که مورد اتفاق فقهاست. از حکم مذکور، مواردی از جمله نگاه مرد به زن در زمان خواستگاری استثنا شده است. فقهای امامیه نوعاً حکم مذکور را درباره زن جاری نمی‌دانند و معتقدند به سبب فقدان دلیل کافی، باید به ادله حرمت تمسک جست و قائل به حرمت نگاه زن به مرد در زمان خواستگاری گردید.
در این مقاله، با روش توصیفی ـ تحلیلی اثبات شده که ادله کافی بر جواز نگاه درباره زن نیز جاری است. اشکالات فقها در جهت نفی جواز نگاه زن نقدپذیر است و به نظر می‌رسد ادله جواز را می‌توان در خصوص زن نیز جاری دانست. ادله جواز نگاه عبارت است از روایات دالّ بر مسئله گران بودن ثمن و ایجاد توافق بیشتر با نگاه که البته به مردان اختصاص ندارد، بلکه نگاه زن به مرد نیز در بر می‌گیرد. ادله‌ای که حقوق و تکالیف مشابهی را برای زن و مرد قرار می‌دهد، همچون آیه 228 سوره بقره نیز در مسئله نگاه زن در خواستگاری می‌تواند جاری شود.همچنین قاعده نفی ضرر نیز در بحث حاضر قابل تطبیق است، اما در مورد دلیل ضرورت، در صورتی می‌تواند حکم حرمت را کنار زند که صغرای آن توسط عرف به اثبات رسد. البته روشن است که در این دلیل، بیش از مقدار ضرورت نمی‌توان قائل به جواز شد.»
دیدگاه نوین آیت‌الله خویی در ضمان نسبی خمس
در آغاز مقاله «بررسی دیدگاه نوین آیت‌الله خویی در ضمان نسبی خمس» می‌خوانیم: «خمس یکی از واجبات مالی اسلام است که افزون بر جنبه عبادی آن، در توسعه اقتصادی جامعه و رفع فقر نیز بسیار تأثیرگذار است. مسائل زیادی در باب خمس وجود دارد؛ یکی از آن مسائل، کاهش آن بعد از افزایش اولیه است که در این باره دو نظریه عمده وجود دارد: یکی نظریه مشهور فقهاست و دیگری نظریه آیت‌الله خویی است که قائل به ضمان نسبی خمس می‌باشد. ابداع ایشان آثار جالب توجّهی را در پی دارد. این مقاله با بررسی دو دیدگاه به صورت توصیفی و تحلیلی بر اساس روش رایج فقهی و تجزیه و تحلیل ادله آنان، نظریه محقق خویی را به صواب نزدیک‌تر دانسته است؛ بنابراین، در خلال این بررسی‌ها، ضمان نسبی خمس به دست آمده است.»
انتهای پیام
