شفاعت؛ آخرین مرحله قیامت / چه کسانی شفاعت می‌شوند؟
مدرس حوزه علمیه شهرکرد گفت: شفاعت امری عمومی نیست یعنی همگان حق شفاعت ندارند، تنها کسانی که خداوند به آن‌ها اجازه داده است می‌توانند شفاعت کنند و این شفاعت تنها شامل گناهکارانِ اهل ایمان می‌شود و برای کفار شفاعتی صورت نمی‌گیرد.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید محمدمهدی معنوی، مدرس حوزه علمیه شهرکرد در رابطه با آخرین مرحله قیامت در گفت‌وگو با ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری، بیان کرد: بعد از بررسی اعمال، میزان و گذر از مراحل مختلف شخص نیکوکار به بهشت و شخص گناهکار به جهنم هدایت می‌شوند که در این مرحله اشاره به شفاعت به عنوان یک تبصره، لازم است.
وی در رابطه با شفاعت گفت: شفاعت به عنوان تبصره مورد استفاده در این مرحله پایانی قیامت، یکی از پرفایده‌ترین و مهم‌ترین مباحث و اعتقادات شیعه به شمار می‌رود که یک ادعا نیست بلکه یکی از مسلمات است و در آیات و سنت، حجت‌ها و روایات مختلفی برای اثبات آن وجود دارد.
حجت‌الاسلام معنوی با اشاره به اینکه معنای لغوی شفاعت در کتاب «لسان لغت» به معنای ضمیمه کردن چیزی به چیز دیگر است، ادامه داد: معنای جمله چیزی را شفیع چیز دیگر قرار دادن یعنی چیزی را ضمیمه چیزی کردن و مانند این است که مدیری موضوعی را ضمیمه و پیوست یک نامه می‌کند و شفاعت در اصطلاح به معنای عفو و بخشش است. در واقع انسان از معصوم(ع) یا کسی که خداوند اجازه شفاعت کردن را به او داده است، می‌خواهد تا برای عفو و بخشش گناهانش نزد پروردگار شفاعت و پا در میانی کند.
وی با بیان اینکه شفاعت در آخرت از سوی کسانی که مقام شفاعت دارند نسبت به گناهکارانِ اهل ایمان صورت می‌گیرد، تصریح کرد: شفاعت عمومی نیست و هرکسی حق شفاعت ندارد، تنها کسانی که خداوند به آن‌ها اجازه داده باشد، می‌توانند شفاعت کنند و این شفاعت تنها شامل گناهکارانِ اهل ایمان می‌شود و برای کفار شفاعتی صورت نمی‌گیرد پس شرط شفاعت ایمان است و شفاعت‌شونده باید عمل داشته باشد تا قصور او در عمل، با درخواست شفاعت از خداوند بخشیده شود.
این کارشناس مذهبی اظهار کرد: شفاعت از مباحث اعتقادی و مسلم شیعیان است، ایمان به شفاعت نشانه ایمان قوی شخص است و روایتی از امام رضا(ع) در کتاب «صفات شیعه» ویژگی‌های مومن اینگونه بیان می‌شود: کسی که به یگانگی خداوند اقرار کند و به معراج، سوال و جواب قبر، حوض کوثر، شفاعت و ... ایمان داشته باشد مومن حقیقی و از شیعیان ما اهل بیت(ع) است.
معنای شفاعت در ادبیات قرآنی
مدرس حوزه علمیه شهرکرد به معنای شفاعت در ادبیات قرآنی اشاره کرد و گفت: شفاعت با پارتی‌بازی متفاوت است و شخص نمی‌تواند با مال، ثروت، موقعیت، خشونت، احساسات و ... شخص شفاعت‌کننده را به شفاعت متقاعد کند، آنچه که در قرآن و اسلام در مورد شفاعت بیان شده است با این تعریف متفاوت است.
وی افزود: زمانی که از نکته‌ای در قرآن و روایات یاد می‌شود و در سخن اهل بیت(ع) به آن سفارش می‌شود یقیناً آن نکته در پیشبرد ایمان شخص مومن تأثیر مثبت دارد و هیچگاه در ادبیات اسلامی امری برای تشویق شخص به گناه و رها کردن مسئولیت اشاره نمی‌شود، هر چه غیر از این سبب می‌شود که مجرم تشویق به ارتکاب گناه شود و اقدامی برای خودسازی انجام ندهد.
حجت‌الاسلام معنوی اظهار کرد: اصل و محور شفاعت این است که موجب دگرگونی، تغییر وضع و پیشرفت شفاعت‌شونده شود، یعنی شخص شفاعت‌شونده موجباتی فراهم می‌کند که از یک وضع نامطلوب و مستوجب کیفر خارج شود و به مدد ارتباط با شفیع، خود را در شرایط مطلوبی قرار دهد تا شایسته و مستحقق بخشودگی شود.
مدرس حوزه علمیه شهرکرد تصریح کرد: در امر شفاعت، خطاب به مومن می‌گویند: ای شخص مومن کار خود را درست و به صورت مطلوب انجام ده و به گونه‌ای رفتار کن که مستحق شفاعت شوی، یقیناً تو نمی‌توانی مانند معصوم شوی، قطعاً نماز تو قصوراتی دارد و در زندگی دچار خطا و گناه‌هایی می‌شوی اما مژده‌ای به تو می‌دهیم که اگر شرایطی در خود ایجاد کنی قصورات و کوتاهی‌هایت به واسطه شفاعت جبران می‌شود. در واقع شفاعت یک جنبه تربیتی و خودسازی پیدا می‌کند و ایمان به این تبیین از شفاعت، وسیله عالی تربیتی و اصلاح فرد گنهکار است.
وی ادامه داد: در این معنا از شفاعت، شفیع با دستگیری از خطاکاری که پشیمان شده است، او را یاری می‌کند تا از آسیب‌های بیشتر در امان بماند، شفاعت یعنی اگر شخص گنهکار در واجبات خود دچار قصور شده ناامید نشود و تلاش کند تا قصوراتش در صورت داشتن شرایط از طریق شفاعت بخشیده شود، پس شفاعت هم جنبه تربیتی دارد و هم شخص گنهکار را از ناامیدی و یأس دور می‌کند.
شفاعت در قرآن کریم
مدرس حوزه علمیه شهرکرد به آیات مطلق و مقید اشاره کرد و افزود: در قرآن کریم دو نوع آیات مطلق و مقید وجود دارند، کار مفسران این است که آیات را در کنار یکدیگر قرار دهند. آیات مطلق، شفاعت را مطلقاً نفی می‌کنند مانند آیه ۴۸ سوره بقره می‌فرماید: «وَاتَّقُوا يَوْمًا لَا تَجْزِي نَفْسٌ عَنْ نَفْسٍ شَيْئًا وَلَا يُقْبَلُ مِنْهَا شَفَاعَةٌ وَلَا يُؤْخَذُ مِنْهَا عَدْلٌ وَلَا هُمْ يُنْصَرُونَ، و حذر کنید از آن روزی که هیچ کس به کار دیگری نیاید، و شفاعت هیچ کس پذیرفته نشود، و فدا و عوض از کسی قبول نکنند، و هیچ یاری کننده و فریاد رسی نخواهند داشت» و آیه ۲۵۴ همین سوره که می‌فرماید:«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَنْفِقُوا مِمَّا رَزَقْنَاكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِيَ يَوْمٌ لَا بَيْعٌ فِيهِ وَلَا خُلَّةٌ وَلَا شَفَاعَةٌ ۗ وَالْكَافِرُونَ هُمُ الظَّالِمون، ای اهل ایمان، از آنچه روزی شما کردیم انفاق کنید پیش از آنکه بیاید روزی که نه کسی (برای آسایش خود) چیزی تواند خرید و نه دوستی و شفاعتی به کار آید، و کافران (دریابند که) خود ستمکار بوده‌اند».
وی ادامه داد: اما آیات دیگری نیز وجود دارند که شفاعت را با اجازه الهی پذیرفته‌اند از جمله آیه ۲۵۵ سوره بقره که می‌فرماید: «اللَّهُ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ ۚ لَا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلَا نَوْمٌ ۚ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ ۗ مَنْ ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ ۚ يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ ۖ وَلَا يُحِيطُونَ بِشَيْءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلَّا بِمَا شَاءَ ۚ وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ ۖ وَلَا يَئُودُهُ حِفْظُهُمَا ۚ وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ» که می‌فرماید شفاعتی وجود ندارد مگر به اذن خداوند، آیه ۳ سوره یونس و ۲۶ سوره نجم نیز از جمله این آیات هستند و از مجموع این دو گروه آیات نتیجه می‌گیریم که مقصود از نفی شفاعت، در آیات دسته اول استقلال یعنی هیچکس بدون اذن خداوند شفیع قرار نمی‌گیرد و زمانی که در دعای کمیل نیز می‌خوانیم «یا وجیه عندالله اشفع لنا عندالله» به این دلیل است که می‌دانیم پیغمبر خدا بهترین شخص است که خداوند به عنوان شفیع انتخاب و به ما معرفی کرده است.
شفاعت‌کنندگان چه کسانی هستند؟
وی ادامه داد: تنها کسانی که خدا به آن‌ها اجازه داده است می‌توانند شفاعت کنند و بر اساس روایات، چهار گروه انبیا، اوصیاء، علما و شهدا را شامل می‌شوند. مهم‌ترین آن‌ها وجود پیامبر اکرم(ص) است، ایشان در این باره در حدیثی می‌فرمایند: «به راستی در روز قیامت شفاعت می‌کنم و پذیرفته می‌شود، علی(ع) شفاعت می‌کند و قبول می‌شود، اهل بیت نیز شفاعت می‌کنند و پذیرفته می‌شوند».
شرایط شفاعت‌شوندگان
این کارشناس مذهبی با بیان اینکه کسانی که اهل ایمان باشند شفاعت می‌شوند و کفار و منافقان و کسانی که اهل شک و شرک هستند مورد شفاعت قرار نمی‌گیرند، گفت: پیامبر(ص) در کتاب «بحارالانوار»می‌فرمایند: «قطعاً دشمنان علی(ع) در آتش‌اند و به شفاعت نمی‌رسند»، در یک جمله می‌توان گفت: کسانی که اهل ایمان و اهل ولایت اهل بیت(ع) باشد مورد شفاعت قرار می‌گیرند و امام صادق(ع) نیز در لحظات پایانی عمرشان در میان نزدیکان و دوستانش در این باره فرمودند: «شما که فرزندان و آشنایان من هستید بدانید که شفاعت ما به کسی که نمازش را سبک بشمارد نمی‌رسد»، پس شفاعت مسئله‌ای است که شرط اول آن ایمان توام با عمل صالح می‌باشد و ایمان قلبی و عمل جوارح برای شفاعت لازم است.
وی در پایان بیان کرد: شفاعت امری مسلم است و هم شفاعت‌کننده، هم شفاعت‌شونده شرایطی دارند که باید مورد توجه قرار گیرد.
انتهای پیام
