عید فطر؛ مظهر وحدت مسلمانان جهان
یک عالم اهل سنت با بیان اینکه عید فطر مظهر وحدت مسلمانان جهان بوده و باعث تقویت پیوندهای اجتماعی می‌شود، گفت: این عید سعید، روزی برای یادآوری اهمیت برادری، اخوت و وحدت مسلمین برای ایستادن در برابر موذیان به انسانیت و به اهتزاز درآوردن پرچم عدالت و یکدلی در سرتاسر گیتی است.
شیخ عبدالله دریایی، دانش‌آموخته فقه و معارف اسلامی و از علمای اهل سنت استان هرمزگان در گفت‌وگو با ایکنا، ضمن تبریک عید سعید فطر در خصوص فلسفه این روز اظهار کرد: طبیعتاً هر خدمتی، فرح و سروری به همراه دارد و هراندازه آن خدمت گسترده‌تر و مفیدتر باشد، شادمانی حاصل از آن نیز بالطبع بیشتر و لذت‌بخش‌تر خواهد بود، رمضان هم ماه خدمت است، اینکه نفسمان را در جهت آنچه برای ما، جامعه، همنوع و طبیعت اطرافمان مفید باشد تربیت می‌کنیم، خدمتی سترگ است و هدف از روزه هم چیزی غیرازاین نیست.
وی افزود: باری‌تعالی در آیه 183 سوره بقره می‌فرماید: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ؛ ای اهل ایمان، بر شما هم روزه واجب گردید چنانکه امم گذشته را فرض شده بود و این دستور برای آن است که پاک و پرهیزکار شوید» و تقوا یعنی عادت دادن نفس به بودن در چارچوب شرع، چارچوبی که مفید و خدوم بودن از مشخصه‌های اصلی آن است و از اینجاست که نبی اکرم (ص) می‌فرمایند: خوشحالی روزه‌دار در دو زمان محقق می‌شود، زمان پایان یافتن کلاس درس روزه‌داری و رسیدن به عید فطر در همین دنیا و زمان دیدار با پروردگار در آخرت که هر دو سرور، حاصل توفیق در کلاس خدمت است و لذا با این مقدمه فلسفه عید فطر مشهود می‌شود.
اهمیت و فضیلت عید فطر
این عالم اهل سنت با بیان اینکه اهمیت و فضیلت روز عید فطر را می‌توان از دو جنبه موردتوجه قرار داد، افزود: اولاً اینکه آفریدگار و پروردگار جهان این روز را به‌عنوان عید به ما هدیه کرده و چیزی بالاتر و بافضیلت‌تر از هدیه خالقمان در عالم هستی نداریم، وقتی به ما هدیه‌ای می‌دهند بسیار خوشحال، مشعوف و مسرور می‌شویم. ازاین‌رو اگر هدیه از جانب خالق آسمان‌ها و زمین باشد، طبیعتاً باعث حب و دوستی می می‌شود.
شیخ دریایی ادامه داد: نبی اکرم (ص) می‌فرمایند: «تَهادَوا تَحابُّوا؛ به يكديگر هديه دهيد تا نسبت به همديگر بامحبت شويد». ما چه چیزی مهم‌تر از دریافت هدیه‌ای از جانب ربمان داریم که نشانه حب او به نسبت ما بوده و باعث می‌شود که حبش در زندگی ما زنده‌تر شود؟
وی تصریح کرد: اهمیت عید فطر از این جنبه است که خود این عید باعث تقویت پیوندهای اجتماعی می‌شود، باعث زدودن کینه و نفرت از قلب‌ها، یادآوری اخوت ایمانی و انسانی، جهت‌دهی ارتباطات در راستای منتفع ساختن خود و دیگران، تبدیل‌شدن «من» به «ما» و در یک کلام باعث می‌شود که ما در این روز به‌تمام‌معنا ندا زنیم: «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ؛ قطعا مؤمنان با هم برادرند» (حجرات/10) و این درس عید است که تقویت بنیه اجتماع سالم از آن نشأت می‌گیرد. همان اجتماعی که باری‌تعالی عمران و آبادی آن را به‌عنوان یکی از اهداف خلقت ما مطرح فرموده و در می‌فرماید: «هُوَ أَنْشَأَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَاسْتَعْمَرَكُمْ فِيهَا؛ او خدایی است که شمارا از زمین آفرید و آبادی آن را به شما واگذاشت».
این دانش‌آموخته فقه و معارف اسلامی با تأکید بر اینکه یکی از جنبه‌های اهمیت روز عید فطر تقویت پیوند اجتماعی حاصل از آن است، عنوان کرد: اصل، تحقق پیوند سالم اجتماعی است اما صورت‌هایش ممکن است تغییر کند، به‌عنوان‌مثال در چنین برهه زمانی که شیوع ویروس کرونا به‌عنوان خطر اجتماعی محسوب می‌شود، مفید بودن برای دیگران با لحاظ رعایت اصول بهداشتی و توصیه‌ای کارشناسان مربوطه تحقق می‌یابد، اگر مصافحه و دیدوبازدیدها در ایام عادی یکی از رموز تقویت پیوند اجتماعی بود، در حال حاضر صفا دادن به سینه و یکی گرداندن قلوب همراه با رعایت فاصله اجتماعی از مصادیق مفید بودن است، چراکه فایده همراه با ایجاد ضرر معنا نخواهد داشت، پس در این ایام قلب‌ها را صاف کرده و این ندا را سر دهیم که: گر در یمنی چو با منی، پیش منی.
ویژگی‌های عید فطر
شیخ دریایی در ادامه در خصوص ویژگی‌های عید سعید فطر بیان کرد: اول اینکه این عید یکی از شعائر اسلام است و تعظیم شعائر اسلام نشانه تقوای قلوب است. باری‌تعالی در آیه 32 سوره حج می‌فرمایند: «ذَٰلِكَ وَمَنْ يُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ؛ این است (سخن حق) و هر کس شعائر (دین) خدا را بزرگ و محترم دارد این از صفت دل‌های باتقواست».
وی ادامه داد: از دیگر ویژگی‌های روز عید فطر، اظهار شادی و شاد کردن دیگران است، اسلام دین چین انداختن بر روی پیشانی، عبوس بودن، اخم کردن و تنفر ایجاد کردن نیست، بلکه دینی است که تبسم را تقرب به درگاه الهی می‌داند و ادخال سرور به قلوب دیگران را از صدقات به‌حساب می‌آورد و شادی‌ها و تفریحات مباح را تقویت بخش روحیه انسانی در راستای انجام مسئولیت‌های الهی می‌داند. زندگی سرتاسر برکت پیامبر (ص) نیز گویای این نکته است.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: پیامبر (ص) در روز عید بازی حبشی‌ها با نیزه را از مسجد تماشا کرده و عایشه (رضی‌االله‌عنها) هم همراه با ایشان بازیشان را مشاهده می‌کرد، بنابراین هر شادی که در آن مخالفت امر الهی نباشد، مشروع و مطلوب شرعی بوده و باعث ایجاد تقویت روحیه برای استمرار وظائف الهی و انسانی می‌شود.
شیخ دریایی اظهار کرد: از دیگر ویژگی‌های روز عید فطر، غذا دادن و بی‌نیاز ساختن فقراء و مستمندان است تا آن‌ها هم همراه با دیگران شاد باشند که این امر از طریق زکات فطر و سایر تبرعات و صدقات محقق می‌شود.
جایگاه عید فطر در قرآن و روایات
وی در خصوص جایگاه عید فطر در قرآن و روایات گفت: خداوند متعال آیه 67 سوره حج می‌فرمایند: «لِكُلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنَا مَنْسَكًا هُمْ نَاسِكُوهُ؛ براى هر امتى مناسکى قرار دادیم که بدان عمل کنند» ابن‌قتیبه می‌گوید منظور عید است. همچنین خداوند در آیه 34 سوره حج می‌فرمایند: «وَلِكُلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنَا مَنْسَكًا لِيَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ؛ و ما برای هر امتی مناسکی مقرر فرمودیم تا به ذکر نام خدا پردازند». ابن عباس، کلبی و فراء می‌گویند مقصود عید است.
مدرس مدرسه دینی سلطان‌العلماء قشم افزود: رسول االله (ص) وارد شهر مدینه شد، آن‌ها در جاهلیت دو روز داشتند که در آن به شادی و تفریح می‌پرداختند، پس پیامبر (ص) فرمودند: «همانا خداوند بهتر از این دو برایتان جایگزین کرده است: عید فطر و عید قربان».
نقش عید فطر در تقویت وحدت مسلمانان
شیخ دریایی در خصوص نقش عید فطر در تقویت وحدت مسلمانان نیز عنوان کرد: وحدت یعنی پذیرش یکدیگر علیرغم وجود تفاوت‌های دیدگاهی در چارچوب شرع و لذا توصیه دین به برادروار زندگی کردن مؤمنان است. ممکن است ایده و نظرت با برادرت متفاوت باشد اما او همچنان برادر توست و به همین خاطر بزرگان ما علیرغم تفاوت‌های دیدگاهی ازنظر فقهی و احیاناً عقیدتی با یکدیگر تعاملی برادروار داشته‌اند که نمونه‌های فراوانی دارد. در شرع مبین اسلام نیز آنچه باعث از هم گسستگی این برادری می‌شود به‌شدت محکوم شده ازجمله تکفیر برادران مسلمان که در حدیثی آمده است: «اگر شخصی برادرش را کافر خطاب کرد و او چنان نبود، این وصف به خودش بازمی‌گردد».
وی تصریح کرد: با توجه به اینکه اشتراکات، باعث ایجاد همدلی و روحیه پذیرشی بیشتر می‌شود و عید فطر هم ازجمله مواردی است که در بین مذاهب مختلف مسلمین امری مشروع و الهی است، این حس را به همگان القا خواهد کرد که شما برادروار زندگی کنید تا عظمت و ابهت و عزتتان حفظ شده و بتوانید همراه با یکدیگر و دست در دست هم در برابر موذیان به انسانیت قد علم کرده و پرچم عدالت و یکدلی را در سرتاسر گیتی به اهتزاز درآورید.
اعمال و آداب عید فطر در بین اهل سنت هرمزگان
این عالم اهل سنت با تأکید بر اینکه عید فطر در بین اهل سنت هرمزگان از جایگاه والایی برخوردار بوده و آدابی مشتمل بر آداب شرعی و عرفی دارد، افزود: مردم قبل از فرارسیدن روز عید در تدارك تهیه لباس‌های نو و خرید وسایل پذیرایی از مهمانان هستند. نوای تکبیر قبل از شروع نماز عید از بلندگوهای مساجد پخش شده و مردم درحالی‌که نوای تکبیر را با خود زمزمه می‌کنند، گروه‌گروه به‌سوی مصلاها و مساجد رهسپار می‌شوند.
شیخ دریایی ادامه داد: بعد از پایان نماز و خطبه عید مردم از یکدیگر حلالیت طلبیده و با یکدیگر مصافحه می‌کنند و در برخی مناطق ازجمله برخی روستاهای جزیره قشم به‌صورت دسته‌جمعی برای عرض تبریک به خانه‌های هم رفته و با گوشت، برنج، میوه، شیرینی، حلیم و... پذیرایی می‌شوند و خوردن مقداری از پذیرایی عید مرسوم است و بعد از پذیرایی شدن امام روستا برای اموات دعا خوانده و سایرین آمین می‌گویند.
وی افزود: یکی دیگر از اعمالی که شاهد آن هستیم سر زدن به اموات در این روز است، به‌گونه‌ای که بعد از نماز به قبرستان رفته و برای اموات فاتحه می‌خوانند. بعدازاینکه دیدوبازدید آقایان به پایان رسید به هنگام شب و یا عصر خانم‌ها به‌صورت دسته‌جمعی و گروهی به خانه‌های یکدیگر رفته و این روز را تبریک گفته و از هم حلالیت می‌طلبند، ضمن اینکه رفتن نزد اقوام و صله‌رحم از فردای آن روز هم مرسوم است.
این دانش‌آموخته فقه و معارف اسلامی اضافه کرد: از دیگر رسوم این روز، عیدی گرفتن و عیدی دادن است که کودکان برای عیدی گرفتن و به‌عنوان سفیران مهر و محبت به درب منازل مراجعه کرده و صاحبان منازل به آن‌ها عیدی می‌دهند. البته به خاطر شرایط خاصی که به دلیل شیوع ویروس کرونا به وجود آمده، مقرر شده که خیلی از اعمال این روز استثنائا امسال صورت نپذیرد چراکه شیوع این ویروس با هدف واقعی عید در تضاد بوده و چه‌بسا جان انسانی درخطر بیماری قرار گیرد.
اهمیت زکات فطره و نماز عید فطر
شیخ دریایی تصریح کرد: زکات فطر بر هر مرد و زن مسلمانی واجب بوده و دو حکمت برای آن در احادیث مذکور است، ابتدا پاك گردانیدن روزه‌دار از سخنان و اعمال بیهوده‌ای که در زمان روزه‌داری مرتکب شده و در ثانی غذا دادن به مساکین و دلجوئی کردن از آن‌ها در روز عید.
وی افزود: نماز عید فطر نیز یکی از شعائر عید فطر بوده که مظهر وحدت مسلمانان جهان است. در این روز همه مسلمین جهان با مذاهب مختلف، متواضعانه در مقابل یک معبود به شکرانه ایستاده و با روحیه‌ای وصف‌ناپذیر بعد از یک ماه تمرین در کلاس روزه و مبارزه با خواهش‌های بد نفسانی، عظمت اسلام را به معرض نمایش می‌گذارند. کما اینکه با حضرت حق تجدیدعهد کرده که این برادری‌شان را برای همیشه حفظ کرده و فریفته هواهای نفسانی، غرور، تکبر و خودپسندی نشوند و همگی به ریسمان محکم الهی چنگ زده و به دشمنان جرئت حیله‌گری را ندهند.
انتهای پیام
