شکل‌گیری تشکل شیعه به کوشش امام باقر (ع)

حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدمطهر سیدعلیزاده، کارشناس مذهبی، در گفت‌وگو با ایکنا از قزوین، اظهار کرد: با مجاهدت‌های حضرت محمد (ص) گسترش اسلام در جوامع به وجود آمد؛ بعد از رحلت حضرت رسول عده‌ای نمی‌خواستند هیمنه اسلام ادامه داشته باشد و به واسطه اغراض هواهای نفسانی و سیاسی اقداماتی انجام دادند که نتیجه آن مقابله و شهادت حضرت علی (ع)، امام حسن و امام حسین (ع) شد.

وی ادامه داد: عده‌ای بعد از پیامبر (ص) در اسلام انحراف ایجاد کردند و مروانیان هم ادامه‌دهنده راه آنان بودند که ذهنیت‌ها و افکار مردم را تغییر داده و به‌واسطه جعل روایت و منتسب کردن آن به پیامبر (ص) افکارسازی کردند البته این امر در عصر امروز هم وجود دارد و دشمنان اسلام نیز به‌واسطه رسانه‌ها و غیره افکارسازی می‌کنند.

این کارشناس مذهبی عنوان کرد: در بیانات حضرت امام حسین (ع) آمده است از اسلام چیزی جز پوسته باقی نمانده بود و اگر کار به جایی برسد که مؤمن جان خود را برای زنده نگاه داشتن اسلام جانش را فدا کند باید این کار را انجام دهد.

وی خاطرنشان کرد: جریان ناب اسلام باعث نجات بشریت از زندگی نکبت‌بار جاهلیت شده بود ولی با اقدامات عده‌ای به انقراض کشیده شد و امام حسین (ع) با قیام خود علیه یزید شوکی به جامعه وارد کردند تا اسلام زنده بماند.

زنده نگاه داشتن جریان اسلام توسط امام سجاد (ع)

حجت‌الاسلام سیدعلیزاده بیان کرد: بعد از شهادت امام حسین (ع) با وجود حزین و سنگین بودن شهادت حضرت و یارانشانان، اسلام به‌صورت کامل احیا نشد چون جامعه در عصر امام حسین (ع) به قهقرا رفته بود به خاطر همین امام سجاد (ع) روش خاصی را برای زنده نگاه داشتن جریان ناب اسلامی در پیش گرفتند که در این روش حضرت در منزل شخصی خود نسبت به تربیت شاگرد اقدام کردند.

وی تصریح کرد: امام سجاد (ع) کنیز و غلام می‌گرفتند و پس از تربیت، آنان را آزاد می‌کردند؛ در روایت آمده است که حضرت کنیزان و غلامان را در شب عید فطر آزاد می‌کردند. امام سجاد (ع) از طریق دعاها به تربیت نیرو می‌پرداختند؛ در حقیقت این امر شبکه‌ای را در سطح جوامع بشری ایجاد می‌کرد.

این فعال فرهنگی گفت: شیعیان در زمان امام سجاد (ع) در تنگنا قرار گرفتند حتی طی واقعه‌ای بسیاری از شیعیان کشته شدند به‌گونه‌ای که امام سجاد (ع) فرمودند در کل مدینه بیشتر از 20 نفر با اهل بیت (ع) همراه نبودند.

در زمان امام باقر (ع) شیعه تشکل پیدا کرد

وی تشریح کرد: در واقع زندگی امام باقر (ع) ادامه منطقی دوران زندگی امام سجاد (ع) بوده است یعنی زمینه‌ای که حضرت سجاد (ع) ایجاد کردند را ادامه دادند. در زمان امام باقر (ع) شیعه تشکل پیدا کرد و تدبیر امام سجاد و امام باقر (ع) باعث شد تشکیلات منسجمی شکل بگیرد. کار به جایی رسیده بود وقتی امام باقر (ع) در مسجد پیامبر (ص) در مدینه وارد می‌شدند جمعیت زیادی از مناطق مختلف از خراسان و غیره دور حضرت جمع شده و به پرسش سؤالات فقهی خود می‌پرداختند.

حجت‌الاسلام سیدعلیزاده اظهار کرد: بعد از امام حسن (ع) و حسین (ع) خلفای مروانی خیالشان از مخالفین که شیعیان و طرفداران اهل بیت (ع) بودند راحت شد و احساس امنیت و رضایت کردند به همین جهت وقتی که هر جامعه‌ای به این مرحله برسد سرگرم خوش گذرانی و جاه و جلال می‌شود همین مسئله باعث شد امام باقر (ع) و یارانشان از تعرض‌های حکومت در امان باشند و علاوه بر تربیت نیرو و شبکه‌سازی، علمای بسیاری برای مناظره و مباحثه از اقصی نقاط دنیا در محضر امام حاضر شوند.

وی یادآور شد: این شبکه و کار تشکیلاتی در زمان امام صادق، امام کاظم و امام رضا (ع) نیز ادامه پیدا کرد. لذا درسی که می‌توانیم بگیریم این است که کار تشکیلاتی یک رکن اساسی پیشبرد تعالیم اسلامی است و بدون آن این تعالیم به سرانجام نمی‌رسد.

وی افزود: به ذهن خطور می‌کند که این جریان تشکیلاتی در زمان باقر (ع) روی ریل افتاده باشد و رشد کند ولی این‌گونه نشد، ای تشکیلات در زمان امام باقر (ع) و امام صادق (ع) رشد فزاینده‌ای پیدا کرد و در زمان امام کاظم (ع) به افول رسید و کمرنگ شد. در حقیقت می‌توانیم بگوییم که در زمان این سه امام بزرگوار دوران رشد و شکوفایی فقه و تعالیم اسلامی را شاهد بودیم.

این کارشناس مذهبی تأکید کرد: اواخر قرن اول و دهه‌های اول قرن دوم فقهای بزرگ در مدینه جمع می‌شدند و امام باقر (ع) کرسی‌های درس تشکیل می‌دادند؛ در این کرسی‌ها مخالفین اهل بیت (ع) از جمله محمدبن شهاب زهری که امام سجاد (ع) بر این فرد لعن کرده است در محضر امام حضور داشت و سپس سخنان امام باقر (ع) را تحریف می‌کرد.

وی اشاره کرد: امام باقر (ع) می‌فرمایند «حق، که باطل، آن را در شکم خود گرفته بود، از من فریاد طلبید و من پهلوی باطل را شکافتم و حق را از میان پرده‌های شکم آن درآوردم و پس از آن حق که پوشیده و پنهان بود، آشکار و منتشر شد». به همین جهت این امام همام ملقب به باقر می‌شوند.

حجت‌الاسلام سیدعلیزاده اظهار کرد: این‌گونه نیست که علم امام باقر (ع) بیشتر از سایر ائمه اطهار (ع) باشد، همه ائمه (ع) دارای همه فضائل بودند ولی شرایطی که ائمه درآن قرار داشتند ایجاب می‌کرد هر یک از آن بزرگواران رفتار متناسب با جامعه را برای هدایت مردم پیش بگیرند. کتاب انسان 250 ساله یک واقعیت مسلم است که همه اهل بیت ا (ع) انگار یک فرد هستند.

پیدایش علوم اسلامی و فقه از زمان امام باقر (ع)

وی با اشاره به اینکه از زمان امام باقر (ع) شاهد پیدایش علوم اسلامی و فقه هستیم، ادامه داد: در آن زمان به دلیل دور ماندن از اهل بیت (ع) مذاهب، ادیان و انحرافات زیادی ایجاد شدند و چیزهایی به اسلام افزوده شد که جزو اسلام نبود لذا بسیاری از فرمایشات امام ناظر به ذهنیت‌هایی بود که در بین مردم از این ادیان ایجاد شده بود.

این فعال فرهنگی توضیح داد: ادیان دروغین در بین مردم وجود داشت و فقهایی دروغین و دست‌نشانده حکومت نسبت به ترویج آن اقدام می‌کردند؛ مردم سوال‌هایی از امام باقر می‌پرسیدند که ناشی از جو قالب فکری بوده که حکمای آن زمان در بین مردم ایجاد کرده بودند. در عصر کنونی با القائات رسانه دشمن روی افکار تمرکز می‌کنند. دقیقاً چنین رفتارهای در آن دوران وجود داشته است تا برخی از اکاذیب را به مردم القا کنند. از آنجا که دین محکم‌ترین و قوی‌ترین ابزار قدرتمند است از همان ابتدا حکما از ابزار دین اسفتاده کرده و با فقهای دست نشانده حکومت آن‌ها را به مردم القا کردند.

وی تصریح کرد: انحرافات عملی و فکری سران سرزمین‌های اسلامی بعد از پیامبر (ص) و توجیه‌های اشتباه و ناقصی که حکومت امویان از اسلام ارائه می‌کردند در عصر امام باقر (ع) وجود داشت؛ از سویی دیگر صحابه راستین پیامبر یا به دست حاکمان اموی کشته شده بودند یا اینکه بدون اینکه توانسته باشند دانسته‌های خود را به نسل بعد منتقل کنند از دنیا رفته بودند.

حجت‌الاسلام سیدعلیزاده بیان کرد: مراقبت‌های پنهانی مأمورین حکومت از امام باقر (ع) برای این حضرت تهدیدی جدی بود. از سویی دیگر راه برای جاعلان حدیث باز شده بود، در این شرایط امام به عنوان عالمی که دانش خود را از طریق پیامبر و پدرانش دریافت کرده بود حلقه‌های درس را در مدینه راه‌اندازی کرد، مردم در این حلقه‌ها با مطالبی مواجه می‌شدند که با مطالب جامعه در تضاد بود به همین جهت از این حلقه‌ها استقبال کردند.

وی افزود: پیروان عقاید مختلف در مباحث کلامی و فقهی هم نزد حضرت می‌آمدند و مناظره می‌کردند. اگر بخواهیم بیانات حضرت را بفهیم باید نظریات سایر ادیان آن دوران را بدانیم.

مقابله امام باقر (ع) با اسرائیلیات و القائات یهودی

این کارشناس مذهبی گفت: اسرائیلیات در دوران حضرت زیاد بود و یهودیان به‌واسطه فعالیت زیاد تأثیر بسزایی در جامعه اسلامی داشتند؛ بسیاری از عالمان یهودی که مرجعیت علمی داشتند ظاهراً مسلمان شده و در جامعه اسلامی پراکنده بودند.

وی توضیح داد: مبارزه با یهود و القائات یهودی از جمله کارهایی بوده که امام باقر (ع) در آن دوران انجام دادند؛ یهودیان احادیث دورغین را جعل و به انبیا نسبت می‌دادند تا چهره پیامبران را در اذهان مردم تغییر دهند که امام باقر (ع) با تربیت شاگردانی چون «زُراره» با این افکار مبازره می‌کردند.

حجت‌الاسلام سیدعلیزاده بیان کرد: زراره بن اعین نقل کرده که امام باقر (ع) در حالی‌که مقابل کعبه نشسته بود فرمود: نگاه کردن به خانه خدا عبادت است. در همان لحظه عاصم بن عمر، نزد امام باقر (ع) آمد و گفت: کعب‌الاحبار می‌گوید: «انّ الکعبه تَسْجُدُ لبیت المقدس فی کلِّ غداة؛ کعبه هر صبحگاهان برابر بیت‌المقدس سجده می‌کند.» امام باقر (ع) فرمود: نظر تو در مورد سخن کعب‌الاحبار چیست؟ آن مرد گفت: سخن کعب صحیح است. امام باقر (ع) فرمود: تو و کعب‌الاحبار هر دو دروغ می‌گویید. آن‌گاه در حالی که به شدّت ناراحت بود فرمود: خداوند بقعه‌ای محبوب‌تر از کعبه روی زمین نیافریده است.

وی گفت: گزینش و پرورش گروهی از دانشمندان اسلامی بر مبناهای صحیح از دیگر اقدامات امام باقر (ع) است، حضرت آنان را مأمور می‌کرد که به شهرهای بزرگ اسلامی بروند و نظریات حضرت را منتشر کنند و همین امر در جلوگیری انحرافات و خنثی کردن تبلغیات گسترده دشمن مؤثر بود.

زیارت جامعه کبیره بهترین منبع امام شناسی

این کارشناس مذهبی خاطرنشان کرد: برخی از افراد در مورد اهل بیت (ع) اغراق می‌کردند که امام هادی زیارت جامعه کبیره را انشا کردند که این زیارت بهترین منبع برای امام‌شناسی است. اگر بخواهیم امام را بشناسیم باید این زیارت‌نامه را بخوانیم، بسیاری از بزرگان توصیه کرده‌اند هفته‌ای یکبار زیارت جامعه کبیره را بخوانیم تا معارف ناب امام‌شناسی از جامعه کبیره به جامعه رسوخ کند.

وی با اشاره به اینکه حضرت مناظرات علمی هم داشتند، اضافه کرد: حکام چهره‌های معروفی که به علم و تقوا معروف بودند را با طرق مختلف مانند تطمیع و تهدید به خدمت می‌گرفتند برای مثال زهری سرسلسله انحراف عمیق در جامعه اسلامی شد. قاضی شریح نیز از جمله عوامل دست نشانده حکومت است.

حجت‌الاسلام سیدعلیزاده تأکید کرد: همیشه در تمام زمان‌ها افرادی بودند که مقابل جریان ناب اسلامی بایستند و افکار بقیه مردم را طبق بافته‌های ذهنی و امیال خود سوق بدهند؛ در عصر خود نیز در مباحث مهدویت، ولایت، شعائر حسینی و عزاداری اباعبدالله انحرافات ریزی را می‌بینیم و دشمن در تلاش است با این انحرافات مشکلاتی را برای جامعه اسلامی ایجاد کند.