عدالت علوی نیاز امروز جامعه بشریت است/ اهتمام مورخان شیعه و سنی به واقعه غدیر
شیخ محمدمهدی الناصری، با اشاره به این که عدالت علوی نیاز امروز جامعه بشریت است، گفت: واقعه غدیر مسئله‌ای است که همه سخنوران و مورخان شیعه و سنی در ارتباط با آن سخن گفته و شعرا و ادبای شیعی و اهل‌سنت نیز در کتب و تألیفات خود به آن پرداخته‌اند.
پیامبر(ص) در روز هجدهم ذی‌الحجة سال دهم هجرت در خطبه حجة الوداع، در مکانی به نام غدیر خم و در حضور جمع کثیری از مسلمانان به دستور خدا، حضرت علی (ع) را به مقام خلافت و امامت مسلمانان منصوب کرد. این واقعه توسط بسیاری از راویان شیعه و اهل‌سنت نقل شده و مؤلفان و ادبا شعرای بسیاری همچون «حسان بن ثابت» به این موضوع پرداخته‌اند.
از این روز در روایات اسلامی به عیدالله الأکبر یاد شده و شیعیان با برپایی جشن و سرور این روز را گرامی میدارند.
در همین رابطه، خبرگزاری ایکنا گفت‌وگویی با شیخ محمدمهدی الناصری، روحانی برجسته شیعه عراق، خطیب شهر «ناصریه»، رئیس مرکز همبستگی اسلامی در استان «ذی‌قار»(جنوب عراق) و عضو سابق پارلمان اين كشور انجام داده که مشروح این گفت‌وگو تقدیم می‌شود.
ایکنا ــ دلیل اهمیت والای روز غدیر چیست؟
عید غدیر، عید اکبر و یکی از چهار عید بزرگ مؤمنان به‌شمار می‌رود که در روایات ائمه طاهرین (ع) به آنها اشاره شده است. اهمیت عید غدیر که در روایات ائمه هدی(ع) بر آن تأکید شده به دلیل ارتباط این عید با مسائلی همچون خلافت، امامت و سیاست است. رسول خدا (ص) نیز به‌ویژه در سفر حجة الوداع بر این روز تأکید بسیاری داشتند.
عید غدیر مسئله‌ای است که همه سخنوران و مورخان شیعه و سنی در ارتباط با آن سخن گفته و شعرا و ادبای شیعی و اهل‌سنت در کتب خود به آن پرداخته‌اند و کتاب‌های بسیاری در طول تاریخ در این باره تألیف شده است.
علامه امینی در کتاب معروف «الغدیر» که در 11 جلد نگاشته شده، آنچه در ارتباط با روز غدیر در کتب گذشته آمده از شعر، ادب، روایات و غیره را جمع‌آوری کرد. جلد نخست این مجموعه به ارائه اسناد شیعه و اهل‌سنت در این باره اختصاص یافته تا جایی که سخن به آنجا می‌رسد که هیچ اختلافی در ارتباط با روز غدیر، سخن پیامبر (ص) در آن روز و بالابردن دست علی بن ابی‌طالب (ع) توسط ایشان در برابر حداقل 110 نفر از صحابه و تعداد زیادی از تابعین و همه مسلمانان وجود ندارد.
همچنین، علامه امینی به مؤلفان اهل‌سنت که در این باره کتاب تألیف نموده و به این قضیه اشاره کرده‌اند، به تفصیل می‌پردازد تا جایی که نام نزدیک به 300 راوی را ثبت می‌کند که به این مسئله اشاره کرده‌اند به‌ویژه آنجایی که به آیه شریفه «يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ: ای پيامبر آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است كاملا (به مردم) برسان و اگر نكنی، رسالت او را انجام نداده ای و خداوند تو را از (خطرات احتمالی) مردم نگاه می‌دارد، و خداوند جمعيت كافران (لجوج) را هدايت نمی‌كند (مائده 67)» می‌رسد.
اهتمام پیامبر(ص) به این مسئله، عقیده امامیه در ارتباط با امامت، سیاست و کسانی که خداوند آنها را به این امر منصوب کرده است را اثبات می‌کند.
نمی‌توان میان سیاست و امامت تفاوتی قائل شد. سیاست، اداره امور امت است با آنچه دین و دنیای آنها را اصلاح کند. گرچه اکنون مردم می‌بینند که سیاست با کذب و نیرنگ آمیخته شده است اما اصل سیاست اصلاح امور مردم است. اراده پیامبر(ص) این بود که امت بر یک شیوه واحد باشد لذا آنها را بعد از اتمام حج، در بهترین روز و در مکانی که هر کسی از آنجا به سوی محل زندگی خود می‌رفت، جمع کرد.
ایکنا ــ یکی از مباحث مهمی که پیامبر(ص) در خطبه خویش در غدیرخم به آن پرداختند موضوع ظهور امام زمان(عج) بود، این در حالی است که آن خطبه حدود 250 سال قبل از تولد امام عصر(عج) ایراد گردیده است، چرا این مسئله مطرح شد؟
پیامبر اسلام (ص) در خطبه حجة الوداع به موضوعات زیادی اشاره کردند، یکی از امور مهمی که پیامبر به آن اشاره کردند، موضوع امامت حضرت مهدی(عج) بوده است که روایت‌های بسیاری در ارتباط با ایشان در احادیث ائمه اثنی عشر آمده است، از جمله این که ایشان آخرین ائمه هستند و حتی اگر از دنیا یک روز باقی مانده باشد خداوند آن روز را طولانی کرده تا حضرت مهدی(عج) ظهور کند.
این مسئله از جمله مسائلی است که همه مسلمانان شیعه و سنی بر آن اتفاق دارند که اگر یک روز از دنیا باقی مانده باشد خداوند آن روز را آنقدر طولانی می‌کند تا مهدی آل محمد ظهور کرده و دنیا را همانگونه که پر از ظلم و جور شده پر از عدل و داد کند.
پیامبر اسلام(ص) در برخی جلسات خود با برخی خواص، آنها را برای پذیرش این گونه مسائل غیبی آماده می‌کردند با علم به این که آنها در آن زمان ضرورتی برای این مسئله نمی‌دیدند. زیرا پیامبر در میان آنها حضور داشت و آنها اعتقاد داشتند عمر پیامبر آنقدر طولانی می‌شود تا دین به ثبات رسد.
کم کم مجموعه‌هایی تشکیل شدند که با اعتقاد به این که سخن پیامبر(ص) وحی مطلق است نسبت به مسائل پذیرش پیدا کردند.
پیامبر(ص) خواستند قبل از وفات خود این مسئله را مطرح کنند تا در آینده انکار نشود و برخی از مردم نگویند ما این مسئله را نشنیده‌ایم و یا صحابه خاصی که پیامبر(ص) این اطلاعات را در اختیار آنها قرار داده بودند، مورد اتهام واقع نشوند. ابوذر، عمار، مقداد و امثال اینها گمان می‌کردند، سخن گفتن از این مسائل در برابر مردم سخت است اما پیامبر(ص) این مسائل را در روز غدیر و دیگر خطبه‌هایی که در حضور جمعی از مردم ایراد می‌شد، مطرح و تاکید کردند که این یک مسئله اعتقادی است. برخی در آن زمان در ابهام بودند که پیامبر از چه سخن می‌گوید، سخنان ایشان چه معنایی دارد، پیامبر که در میان ماست و این مهدی که ظهور خواهد کرد کیست؟ فرزند چه کسی است؟ روایات، توضیحات و شرحهای وارد شده از ائمه هدی در این باره ثابت کرد ائمه دوازده نفر هستند و حضرت مهدی از ذریه امام حسین(ع) است و 9 امام بعد از حسین(ع) می‌آیند که امام مهدی(عج) آخرین آنها خواهد بود تا این که این قضیه از مسائلی شد که هیچ اختلافی در اصل آن نیست و تنها اختلاف مسلمانان در این باره در ارتباط با این مسئله است که این امام متولد شده یا نشده و یا برخی معتقدند او از ذریه امام حسن (ع) است. که این اختلافات به اصل این اعتقاد آسیب نمی‌رساند.
ایکنا ــ وظیفه شیعیان در دفاع از حقانیت امامت و ولایت چیست و چه ابعادی از مکتب تشیع باید در تبلیغ اسلام مورد توجه قرار گیرد؟
شکی نیست که در زمان حیات پیامبر(ص)، مسلمانان سخنان پیامبر را می‌آموختند و در برابر ایشان تسلیم بودند، زیرا به پیامبر از آسمان وحی می‌شد و مردم معتقد بودند پیامبر(ص) از روی هوای نفس سخن نمی‌گوید و سخن او وحی است.
بعد از وفات پیامبر (ص)، اندیشه‌ها و آرای مختلف و متنوع ظهور کرد و پای منافع به میان آمد و هرکسی به دنبال هدف و مصلحت خود رفت و در نتیجه اختلاف‌ها نمایان شد.
مسلمانان باید این را بدانند که تا زمانی که اختلاف به اصول مانند توحید، عدل، نبوت، امامت و معاد کشیده نشود، آسیب‌رسان نیست و مسلمانان می‌توانند در اموری با یکدیگر هم عقیده بوده و در برخی امور نیز با یکدیگر اختلاف‌نظر داشته باشند.
یکی از مسائل ضروری دین که ما از پیامبر(ص) آموخته‌ایم، این مسئله امامت است آنجا که فرمودند: «إِنِّی تَارِکٌ فِیکُمُ الثَّقَلَیْنِ مَا إِنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا، کِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِی»، ده‌ها حدیث و روایت که در زمان‌های مختلف جنگ، صلح، خطبه‌های نماز جمعه و دیگر مواقع برای اثبات این مسئله عنوان شده است.
ائمه(ع) هم روش پیامبر(ص) را در این باره در پی گرفته‌اند و به ما آموخته‌اند چگونه به این مسئله توجه کنیم. بزرگان، علما، نویسندگان و شعرای ما ده‌ها بلکه صدها کتاب در این باره نوشتهاند که یکی از آنها کتاب «مراجعات» و کتاب «النص و الاجتهاد» علامه شرف‌الدین و کتاب «اعیان الشیعه» نوشته محسن الامین العاملی است. علما، فقها و نویسندگان ما هیچ فرصتی را برای بیان این مسئله از دست نداده‌اند و مردم را بر این اساس پرورش دادند نه به‌عنوان یک ارتباط عاطفی بلکه به‌عنوان امر خداوندی که ما نباید با آن مخالفت کنیم.
این تأکید از سوی ائمه (ع) و علما دلیلی برای اختلاف، گره و یا عاملی برای تفرقه نیست، بلکه آنها معتقد بودند، این مسئله عامل وحدت است، زیرا همه امت به استناد سخن خداوند متعال که فرمود: «قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى: بگو من هيچ پاداشي از شما بر رسالتم درخواست نميكنم جز دوست داشتن نزديكانم (سوره شوری آیه 23)» و دیگر آیات قرآن در این باره بر حب اهل بیت(ع) متحد می‌شوند و در این راه جان خود را فدا کرده و سختی‌ها، زندان، شکنجه و همه مشکلات را تحمل می‌کنند. از زمان بنی امیه گرفته که پیروان اهل بیت(ع) را مهجور می‌کردند تا زمان حاضر که در برخی کشورها مومنان را به دلیل اعتقاد به مکتب اهل بیت آزار می‌دهند.
این در حالی است که ائمه به ما آموخته‌اند هر کس «لاإله إلا الله، محمد رسول الله» را بر زبان راند، جان، مال و آبرویش حرمت دارد و تکفیر که برخی فرقه‌ها بر آن اعتقاد دارند از نظر ما بی‌معنا است.
ایکنا ــ از منظر شیعه پرداختن به غدیر صرفا پرداختن به یک واقعه تاریخی نیست، بلکه مهمتر از آن معرفی یک الگوی حکومتی کامل به بشریت است، چه ابعادی از حکومت علوی را می‌توان به عنوان الگو برای حکومت‌های کنونی معرفی کرد؟
مکتب اهل بیت(ع) به منزله جوهر اسلام است چنانکه پیامبر اسلام(ص) فرمود: «انی تارك فیکم الثقلین کتاب الله وعترتی» لذا مسئله به اختلافات فقهی یا تاریخی و اختلاف بر سر حکومت‌ها خلاصه نمی‌شود. بلکه مربوط به ارائه یک الگوی نبوی است که نمونه آن را در نامه امام علی (ع) به مالک اشتر می‌بینیم مالک اشتری که امام در مورد او فرمودند: «مالک برای من مانند من است برای پیامبر». امام حکومت مصر را به همراه یک نامه به مالک سپرد و در این نامه همه تفصیلات را بیان کرد که ما معتقدیم همه آنها را از قرآن گرفته است زیرا پیامبر(ص) فرمودند: «عَلِیٌّ مَعَ الْقُرْآنِ وَ الْقُرْآنُ مَعَ عَلِی» لذا همین نامه به منزله الگویی برای زندگی و حکومت است. نخستین قانونی که در آن قرار داده شده، این مسئله است که مردم دو دسته‌اند یا برادر دینی تو هستند و یا در خلقت مانند تو. به این معنا که دولت و حکومت اسلامی و منهج اهل بیت(ع) به تعامل بر اساس انسانیت باور دارند لذا می‌فرماید، ممکن است آنها در دین یا مذهب با تو اختلاف داشته باشند اما به عنوان یک انسان حقوق و وظایفی دارند. در بخش دیگری از این نامه معیارهایی را برای اجرای عدالت میان مردم، زنان، مردان، کودکان، حاکم و محکوم، کشاورز و دیگر اصناف جامعه بیان می‌کند. بنابراین اگر کسی بخواهد حقیقت اسلام را بفهمد باید این نامه را بخواند که بسیاری از علما آن را شرح داده‌اند، که آخرین آنها پدر مرحوم من آیت‌الله شیخ محمدباقر ناصری بوده است در دو کتاب «علی و نظام الحکوم» و «عهدالإمام علی لمالک الأشتر» و تعجب می‌کند که چگونه امام علی (ع) در آن زمان و 1400 سال پیش از حقوق بشر، حقوق حیوان، حق زن، حق مرد و امثال اینها سخن می‌گویند.
ایکنا ـ ارتباط واقعه غدیر با این گزاره که دین از سیاست جدا نیست، را چطور ارزیابی می‌کنید؟
ما به این مسئله اعتقاد محکم داریم. هیچ عالمی که در ارتباط با اسلام تحقیق کرده و به صورت دقیق از کتاب خدا اطلاع داشته باشد، نمی‌تواند دین را از سیاست جدا بداند. مسئله حدود، دیه، قصاص که در دین وجود دارد، بدون تشکیل حکومتی که عدل را برپا کند، چگونه می‌تواند عملی شود؟ خداوند فرمود: «وَلَكُمْ فِي الْقِصَاصِ حَيَاةٌ يَا أُولِي الْأَلْبَابِ: وبرای شما در قصاص حيات و زندگی است ای صاحبان خرد. (بقره 179)».
ایکنا ــ عدالت جوهره اصلی پیام غدیر است، با توجه به اعتراضات مردمی در آمریکا و دیگر نقاط جهان علیه نابرابری بشر امروز چقدر تشنه عدالت و رفع تبعیض است؟
پیامبر (ص) فرمودند: «لَوْ أَنَّ فَاطِمَةَ بِنْتَ مُحَمَّدٍ سَرَقَتْ لَقَطَعْتُ يَدَهَا»(اگر فاطمه بنت محمد(ص) سرقت کند، دست او را قطع می‌کنم). اکنون بشریت نیازمند عدالت است. عدالت در تقسیم ثروت، عدالت در تقسیم معیشت، عدالت در اعطای حقوق مردم، حقوق زنان، حقوق مردان، حقوق کودک، حقوق دوست، همه اینها حقوق خود را می‌خواهند. طاغوت‌ها می خواهند مردم را گمراه کنند، می‌خواهند حتی در اندیشه آنها نفوذ کنند. زمانی که فرعون، ساحران را بعد از آنکه با دیدن معجزه حضرت موسی (ع) ایمان آوردند، مورد خطاب قرار داد، به آنها گفت: چرا قبل از آنکه با من مشورت کنید موضع خود را اعلام کردید؟ من هنوز به شما اجازه نداده‌ام. یعنی حتی ایمان شما نیازمند اجازه است. طاغوت‌ها اینگونه می‌خواهند.
لذا دوستان و برادران من عدل، اصل است. عدل اساس حکومت است و در قرآن و روایات و احادیث به آن اشاره شده است. و لذا مردم از عدالت دوران پیامبر(ص) یاد می‌کنند و یا از امام علی (ع) سخن می‌گویند به این دلیل است که ایشان عادل بود. به همین دلیل منافقین علیه او شورش کردند و برضد او برخاستند تا این که شمشیر بر فرق مبارک ایشان جای گرفت.
گفت‌وگو از زهره نوری
انتهای پیام
