انفاق در سیره اهل‌بیت(ع) دائمی و با هدف رفع فقر بود

حجت‌الاسلام والمسلمین امیر صالحی، کارشناس مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات شرعی، در گفت‌وگو با ایکنا، به بیان نکاتی درباره سیره اقتصادی امام حسین(ع) پرداخت و گفت: در سیره اهل بیت(ع) به ویژه امام حسین(ع) مسائل مالی و اقتصادی از جهات مختلفی قابل بررسی است. اولین مورد در زمینه فقرزدایی و انفاق در راه خداست که به نمونه‌هایی اشاره می‌کنم. موقعی فردی از حضرت امام حسین(ع) کمکی خواست، آن حضرت به غلام خود فرمودند برو آن کیسه را که در خانه است بیاور، چهار هزار دینار یعنی سکه طلا در آنجا بود که در اختیار آن فرد نیازمند قرار دادند. البته ایشان این کمک را به صورت مستقیم به آن فقیر ندادند، بلکه در منزل بسته بود و از بالای در به فقیر دادند تا چشم آن شخص مستمند به چشم امام نیفتد و خجالت نکشد.

بیشتر بخوانید:

• لزوم بازتعریف نقش هیئات در توزیع نذورات / تداوم کمک‌های مؤمنانه نیازمند کار فرهنگی است
• ریشه‌های اقتصادی قیام عاشورا / چگونه حاکمیت تشریعی خداوند به خفا رفت

روش امام حسین(ع) در انفاق کردن

وی افزود: سیره حضرت سیدالشهدا(ع) در انفاق کردن به گونه‌ای بود که به مستمند و فقیر کمک جزئی نمی‌کردند بلکه در قدم اول به گونه‌ای کمک‌ها را در اختیار آنها قرار می‌دادند که آن شخص در جامعه بی‌نیاز شود، نه اینکه فقر وی تداوم داشته باشد. نکته دیگر در این انفاقات، توجه به عزت و احترام انسانیت است و به همین دلیل با وی رودررو نشدند. در آن روز آن فقیر به گریه افتاد، حضرت امام به وی فرمود آیا پول کم است؟ گفت که نه اما نگرانم که این دست چگونه زیر خاک می‌رود؟

حجت‌الاسلام صالحی یادآور شد: نکته دیگر این است که انفاق اهل بیت دائمی بود و همچنین آنان در این انفاق و کمک، ایثار داشتند و در واقع دیگران را بر خود ترجیح می‌دادند. خود ما گاهی اوقات که به دیگران کمکی می‌کنیم، اضافه مال خود را به آنها می‌دهیم، اما در آیه هفتم و هشتم سوره انسان به خوبی به انفاق اهل بیت(ع) اشاره شده است. در این آیات آمده است: «يُوفُونَ بِالنَّذْرِ وَيَخَافُونَ يَوْمًا كَانَ شَرُّهُ مُسْتَطِيرًا وَيُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْكِينًا وَيَتِيمًا وَأَسِيرًا؛ همان بندگانى كه به نذر خود وفا می‌کردند و از روزى كه گزند آن فراگيرنده است مى‏ ترسيدند و به پاس دوستى خدا بينوا و يتيم و اسير را خوراك مى‏‌دادند». وقتی امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، حضرت علی(ع) و فاطمه زهرا(س) به توصیه پیغمبر اسلام نذر کردند که روزه بگیرند هنگامی‌که موقع ادای نذر فرا رسید در روز اول، افطار خود را به مسکین، روز دوم به یتیم و روز سوم به اسیر دادند؛ یعنی دیگران را بر خود ترجیح دادند. نکته قابل توجه این است که آن اسیر، مسلمان نبود. لذا این‌گونه اهل انفاق، فقرزدایی، گذشت و ایثار بودند.

توجه به رزق حلال

کارشناس مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات شرعی ادامه داد: در سیره امام حسن(ع) و امام حسین(ع) هم آمده است که در طول عمر، سه بار اموال خود را با فقرا نصف کردند. جا دارد عزاداران امام حسین(ع) در این ایام که کرونا آسیب‌های اقتصادی زیادی در پی داشته و برخی از مردم نیازمند کمک هستند با تأسی و الگو گرفتن از آنها انفاق‌های اینگونه داشته باشند.

وی بیان کرد: نکته دیگر در سیره اقتصادی امام حسین(ع) توجه به اهمیت رزق حلال است. اساساً آنچه حادثه بزرگ عاشورا را قم زد رزق حرام بود؛ وقتی امام سجاد(ع) از پدرشان در روز عاشورا می‌پرسند آیا اینها را نصیحت نکردید؟ حضرت سیدالشهدا(ع) فرمودند که بارها لباس پیغمبر(ص) را پوشیدم و عمامه وی را به سر گذاشتم اما آنها توجه نکردند و در جواب گفتند که ای حسین زود صحبت‌ها را تمام کن که هوا گرم است.

توصیه به عزاداران امام حسین(ع)

وی افزود: حضرت امام حسین(ع) در تشریح دلایل اینکه سخن پیامبر اسلام بر آنها تاثیری ندارد فرمودند: «ملئت بطونکم من الحرام» یعنی چون شکم‌ها از حرام پر شده است. لذا گوش آنها بسته شده و حرف حق را نمی‌شنوند. نتیجه رزق حرام این است که شخص در مقابل فرزند پیامبر اسلام قرار می‌گیرد. توجه به حق‌الناس نکته مهم دیگر در سیره امام حسین(ع) است. ایشان شب عاشورا فرمودند اگر کسی دِین و حق‌الناسی به گردن دارد اینجا نماند و برود دین خود را ادا کند و این نشان‌دهنده اهمیت حق‌الناس در نزد امام حسین بود.

حجت‌الاسلام صالحی اظهار کرد: وقتی بحث حق‌الناس مطرح است واجبی مثل جهاد را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. اگر عبدالله ابن جعفر، شوهر حضرت زینب(س) به کربلا نیامدند یکی از دلایل این بود که امانات حضرت امام(ع) را به صاحبان برسانند. در واقع این امور در مدینه به ایشان محول شده بود. حضرت امام صادق(ع) می‌فرماید که اولین قطره خون شهید که زمین ریخته می‌شود تمام گناهان وی نیز به زمین می‌ریزد غیر از حق‌الناسی که به گردن وی باشد. این سه مورد در سیره اقتصادی ایشان اهمیت بسیار زیادی دارد.

کارشناس مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات شرعی در پایان ضمن توصیه به عزاداران، اظهار کرد: در بحث نذورات امام حسین(ع) در ماه محرم توصیه می‎شود که اگر توزیع غذایی ممنوع باشد، بهترین کار این است که اقلام را به مستمندان برسانند. همچنین می‎توانند به مراکزی مانند کمیته امداد یا بهزیستی تحویل و به آنها وکالت دهد که آنها نذر را انجام دهند و این‌گونه مطمئناً نذر خود را ادا می‌کنند.